Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| дозасынын
тағы бір түрі — Хсэуле шыгарудың экспозициялык дозасы ұғымын енгізеді, ол ауаның рент ген және а-сәуле шығару арасында иондалу шамасының мөлшерін көрсетеді. Экспозициялык дозаның бірлігі ретінде кулон килограммда (Кл/кг) алынады. Тәжірибеде көбінесе рентген (Р) бірлігі колданылады, ол 1 см 3 кұрғак ауа- ның (0 °С және 760 мм сын.бағ.) толык иондалуы кезінде әрбір заряды 1 бірлік СГСр заряд иондар пайда болатын рентген және а-сәуле шығарудың экспози циялык дозасы. 1 Р экспозициялык доза кезінде 0,001293 г кұрғакауада 2,08-109 ион жұбы пайда болатынын есептеу киын емес; 1 Р = 2,58-10-4 Кл/кг. Экспозициялык доза қуатының бірлігі 1 А/кг, ол жүйеден тыс бірлігі — 1 Р/с. Сәуле шыгару дозасы түскен иондалған сәуле шығаруға пропорционал бол- ғандыктан, сәулелену және экспозициялык дозалар арасында пропорцианал- дык тәуелділік болуы керек: D = f X , (33.1) мұндағы/— кандай да бір өтпелі коэффициент ол түрлі есебептерге байланыс ты, оның бірі сәулеленуші зат пен фотонэнергиясына тәуелділігі. / — коэффициенттілік мәнін сәулеленуші затымыз ауа болғанда оңай табуға болады. Х = 1 Рболғанда 0,001293 гауада 2,08-109 ион жұбы пайда болады; демек, 1 г ауада 2,08-109/0,001293 ион жұбы бар. Ионның бір жұбы үшін орташа шамамен 34 эВ энергия жұмсалады. Бұл 1 г ауаның жүтатын энергия шамасы мынаған тең деген сөз: 2 ,08 -109 0001293 ' 3 4 ■ 1 , 6 ' 1 0 - 1 2 эрг/г = 8 8 эрг/г’ Демек, ауада жүтылатын 8 8 эрг/г энергия 1 Р-ге эквивалентті. Онда (33.1) формуласынан: D = 0,88*, / = 0 , 8 8 , erep D рад бойынша, ал X — рентген бойынша өлшенсе. / коэффициент! ауа үшін фотон энергиясынан аз тәуелді. Ауа үшін/ = 1; демек, рад бойынша сәу- ле шығару дозасы сан мәні бойынша рентгенмен өлшенетін экспозициялык дозаға тең. Бүл жүйеден тыс өлшем бірліктер рад және рентгенді колданудың ыңғайлы екендігін көрсетеді. Сүйек үлпасы үшін / мәні фотондардын энергия- сы артканда жуык түрде 4,5-тен 1-ге дейін кемиді. у-Фотондар көзі — радиоактивті кондырғының бел- сенділігі мен экспозициялык дозаның куаты аралығын- дағы байланысты орныктырайык. U (33.1-сурет) көзден ү-фотондар барлык бағытта ұшып шығады. Қандай да бір сферанын 1 м 2 бетін 1 с киып өтетін фотондар саны Абелсенділігіне пропорционал және сфера бетінін ауда- нына (4лг2) кері пропорционал. Ккөлеміндегі экспози циялык дозанын куаты (X/t) фотондар санына тәуелді, өйткені иондауды тудыратын сол фотондар. Мұнда: k f — гамма тұракты, ол берілген радионуклидке тән. 33.2. ИОНДАЛҒАН СӘУЛЕ ШЫҒАРУДЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ӘСЕРІНІҢ САНДЫҚ БАҒАСЫ. ЭКВИВАЛЕНТТІ ДОЗА Әрбір сәулелену үшін биологиялык эсер сәуле шығару дозасы неғұрлым көп болса, соғұрлым сәуле шығару дозасы көп болады. Дегенмен әртүрлі сәуле шығару жұтылған дозаның бір мәнінде әртүрлі эсер береді. жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|