Баймукашева indd
жүктеу/скачать 327,83 Kb.
|
Байзакова Д.Ж. Өтімділікті талдау
Ағымдағы өтімділік коэффициенті (қарыз жабушы коэффици- ент) жалпы қысқа мерзімді міндеттемеге барлық ағымдағы активтер сомасының, оның ішінде запастар және аяқталмаған өндіріс, қатынасын белгілейді. Бұл коэффициент ағымдағы активтермен ағымдағы пассивтерді жабу дәрежесін көрсетеді. Басқаша айтқанда, ағымдағы өтімділік коэффициенті (қарыз жабушы коэффициент) фирманың ағымдағы активтері мен және оның ағымдағы (қысқа мерзімді) міндеттемелердің арасындағы арақатынасын көрсетеді. Ағымдағы активтердің ағымдағы пассивтерден жоғары болуы шығындарды компенсациялауға резервтік запаспен қамтамасыз етілуін білдіреді. Нақты ақшадан басқа барлық ағымдағы активтерді орнала- стыру мен жою кезінде кәсіпорын шығынға ұшырауы мүмкін. Запас шамасы өскен сайын, қарыз жабылатына несиегерлердің сенімділігі арта береді. Барлық кәсіпорындар үшін осы көрсеткіштің жалпы шамасын негіздеу мүмкін емес, себебі ол қызмет сферасына, активтердің құрылымы мен сапасына, өндіріс-коммерциялық цикл ұзақтығына, кредиторлық берешекті жабу жылдамдығына тәуелді. Сол үшін кәсіпорынды осы көрсеткіш деңгейіне байланысты салыстыруға болмайды. Оны тек кәсіпорынның динамикасын зерттегенде пайдалану керек. Сурет 8.3 Ағымдағы өтімділік коэффициентін факторлық талдау Тауарлы-материалды запастардың айналымы (ОЗ) оны ресурстарды сатып алудан дайын өнімді сатуға дейінгі өткен тауар жылдамдығымен өлшенеді. ОЗ есептеу тек сату көлемі бірқалыпты өсу кезінде қолданады. ОЗ үлкен көрсеткіші кәсіпорынның жақсы өтімділігін немесе керемет тауар өнерін көрсетеді. Немесе керсінше – сату үшін запас көлемінің жеткіліксіздігін. Төмен ОЗ өтімділіктің дұрыс болмаун, запастардың артығын немесе ескіруін көрсетеді. Кейкезде ОЗ-ның төмендеуіне сату мерзімі, мерзімсіз тауарлардың жиналып қалуы, запастарды ұстап тұру саясатының жүргізілуі, басқа да жағдайларға байланысты жоспарланған запастардың көтерілуі әсерін тигізеді. Запас айналымын анықтаудың басқаша түрі таза сатуды көлемін запас көлеміне бөлу болып табылады: Негізгі қаражат айналымы (фиксирленген активтер) кәсіпорынның таза сату көлемін негізгі қаражаттардың көлеміне бөлуде анықталады. ООС негізгі қаражатпен келген әрбір теңгені, яғни жалпы жылсайынғы табысты анықтайды. ООС баланс құнының орнатуына қарсы негізгі қаражатты бағалаудың жақсы тәсілі болып табылады. Тағы бір белсенділіктің көрсеткіші – кәсіпорынның ресурста- рын қолдануды басқарудың тиімді индикаторы болып табылатын кәсіпорынның жалпы активтерінің айналымы. Егер 1-ден жоғары болу тиіс белсенділіктің жалпы көрсеткіші төмен болатып болса, онда ол кәсіпорынның солғын қызметін, сату көлемінің төмендігін, активтердің үлкен тауарлы-материалды запастармен қалғанын білдіреді. Ағымдағы өтімділік коэффициентінің өзгеруі ағымдағы активтер- мен ағымдағы пассивтердің әр статьялары бойынша сомасының көбеюі немесе азаюынан болады. мұнда ТА – ағымдағы активтер; ТП – ағымдағы пассивтер. Содан кейін ағымдағы өтімділік коэффициент деңгейінің жалпы өзгеруін анықтайды: Км.л.ф. – Км.л.0 Соның ішінде өзгерістер де: Ағымдағы активтер сомасы: Км.л. усл. – Км.л.0 Ағымдағы міндеттемелер сомасы: Км.л.ф. – Км.л. усл. Содан кейін пропорционалды бөлу тәсілі арқылы бұл өсімдерді фак- торлар бойынша орналыстыруға болады. Бұл үшін ағымдағы активтердің әр статья үлесін жалпы өзгерістегі олардың сомасын берілген фактор есебінен ағымдағы өтімділік коэффициентінің өсімін көбейту керек. Енді ағымдағы пассив бойынша және өтімділік коэффициентінің көлемінің өзгерісі екінші тәртіптегі фактор әсері бойынша есептелінеді. Егер жалпы коэффициентті осындай схема бойынша талдаса, онда әр кәсіпорын үлкен материалды запастар жиналып қалған кәсіпорындар төлем қабілетті болады. Сондықтан банктер мен басқа да инвесторлар тез өтімді (аралық) коэффициентті таңдайды. Көрсеткіштін негізгі басымдылығы – қарапайымдылығы және көркемділігі. Бірақ ол керісінше кемшеліктерге де айналуы мүмкін. Сол себептен осы әдісті байқап қолдану тиіс. жүктеу/скачать 327,83 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|