Байтұрсынов оқулары халықаралық Ғылыми-практикалық конференция материалдары
ЗАҢ ҒЫЛЫМДАРЫНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
жүктеу/скачать 8,81 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ЗАҢ ҒЫЛЫМДАРЫНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ЮРИДИЧЕСКОЙ НАУКИ
- ACTIVE REPENTANCE AS THE BASIS OF EXEMPTION FROM CRIMINAL LIABILITY
- Literature
ЗАҢ ҒЫЛЫМДАРЫНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ЮРИДИЧЕСКОЙ НАУКИ 56 для человека, все же они редко провоцируют наиболее тяжело воспринимаемые людьми ситуации, когда им приходится "поступаться принципами" и стоять перед угрозой "потери лица". Поэтому в данном измерении государственно-административной сферы конфликт редко доми- нирует в сознании людей как установка, определяющая не только понимание ими своего места в си- стеме управления, но и обусловливающая исполнение служебных обязанностей. Иначе говоря, госу- дарственно-административная сфера представляет собой тот тип организации, для поддержания эффективного функционирования и стабильности которой, как правило, не требуется будировать я и инициировать конфликты. И вообще, на "глобальное" для человека значение здесь может претен- довать только относительно небольшая часть противоречий, например, и противоречия, вызванные расхождением политических убеждений или конкретными межличностными (межгрупповыми) разно- гласиями [4, c. 115]. Что же касается урегулирования и разрешения конфликтов, которые возникают в государст- венно-административной сфере в зоне, где отсутствуют четко обозначенные нормы и правила пове- дения сторон, то здесь можно говорить о применении более широкого арсенала средств и методов воздействия на конфликтующие стороны, не исключая прямое принуждение и даже удаление отдель- ных контрагентов за пределы конфликта. Однако для более точного представления о том, каким об- разом можно урегулировать обе категории конфликтов, требуется подробнее рассмотреть их типиче- ские особенности и конкретные разновидности. Конечно, это создает определенную основу для проявления социальных противоречий на уровне взаимодействия личности и общества или личности и государства. В последнем случае такие социальные противоречия могут порождать конфликт интересов личности государственного служа- щего и той государственной должности, которую он замещает в силу своего служебного положения [5, c. 184]. Таким образом, следует отметить, что конфликт интересов в системе государственной службы по своей природе и содержанию представляет собой в большей степени моральную коллизию госу- дарственных интересов в пределах компетенции должности государственной службы и лич-ностных интересов лица, замещающего эту должность. При этом субъектом конфликта интересов выступает не только сам государственный служащий, но и другие субъекты, интересы которых так или иначе направлены на объект - должность государственной службы. Далеко не всегда в центре конфликта интересов находится личностная материальная, полити- ческая или иная заинтересованность государственного служащего, хотя это само по себе является причиной многих должностных злоупотреблений и преступлений. В ряде случаев конфликт интересов обусловлен институциональной недостаточностью организации системы государственной власти и управления, отсутствием реальных механизмов предотвращения и преодоления негативных послед- ствий использования должностных полномочий и возможностей в личных целях. Следствием такой институциональной недостаточности являются коррупция и взяточничество, которые не могут быть полностью преодолены репрессивными методами внутрисистемного харак- тера, поскольку в системе государственной службы, в ее организационных структурах уже сложилась устойчивая социальная среда государственных служащих, где личностные интересы и способы их реализации не получают морального осуждения, если они выходят за рамки государственных инте- ресов и даже несут им прямую угрозу. Отдельно следует выделить проблему институциональной обеспеченности государственной службы. Социологические исследования последнего десятилетия по вопросам функционирования и развития казахстанской государственной службы постоянно показывали наличие серьезных проблем в законодательном закреплении основных ее принципов, согласующихся с нормами демократии, гражданственности, общественной морали, социальной ответственности и т.п [6, c.23]. В своей работе каждому государственному служащему необходимо всегда помнить основные постулаты, конечно же, более похожие на афоризмы, но достаточно действенные, которые помогут в недопущении конфликтной ситуации, как в непосредственной рабочей деятельности, так и в других жизненных сферах. Таким образом, к конфликтам в системе управления государством следует относиться скорее как к позитивному, нежели как к деструктивному явлению (не забывая при этом, что позитивный характер конфликтов целиком и полностью определяется возможностями их выявления и урегулирования, сознательного недопущения людьми разрушительных последствий). Все это говорит о том, что конфликт интересов в системе государственной службы нельзя рассмат- ривать односторонне, как простое противоречие личных интересов государственного служащего и государства, общества, граждан и их объединений, социальных групп и т.п. Это сложное социальное явление, в основе которого находятся множество различных факторов объективного и субъективного свойства, определенных условий исполнения государственными служащими должностных обязан- ностей, институциональных погрешностей в организации системы государственной гражданской службы и др. Только запретительными и рекомендательными мерами исключить появление конф- ликтов интересов в системе государственной службы невозможно. Необходимо, прежде всего, обра- тить внимание на формирование адекватной государственным и общественным интересам внут- ЗАҢ ҒЫЛЫМДАРЫНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ЮРИДИЧЕСКОЙ НАУКИ 57 ренней и внешней среды государственной службы, профессиональной личности государственного служащего, в основе мотиваций должностного поведения которой будут находиться принципы служения казахстанскому государству и обществу, соблюдение законности и уважение гражданских прав и свобод личности. Помимо общих принципов и методик разрешения конфликтов должны существовать структуры, обеспечивающие государственное управление ими. Проблема по урегулированию конфликтов и противоречий в системе государственной службы сегодня достаточно актуальна, так же как и проблема конфликта интересов. Это обусловлено целым рядом причин, среди которых можно выделить необходимость дальнейшего институционального раз- вития государственной службы, закрепления принципов гражданского служения государству и обще- ству, формирования нравственных основ служебного поведения государственных служащих, этиче- ских норм исполнения должностных обязанностей и др. Поиску путей урегулирования конфликтов и противоречий в системе государственного управ- ления всегда придавалось особое значение, поскольку государство является символом стабильности и гарантом порядка. В целом, конфликты в системе государственной службы играют чрезвычайно важную роль. Они сигнализируют власти и обществу о существующих противоречиях, требующих своего разрешения, о несовпадении позиций граждан, о существующих разногласиях; заставляют власти пересматривать свои цели, решения, курс в целом; стимулируют действия, способные поставить ситуацию под кон- троль, преодолеть определенное возбуждение и трудности в управленческом процессе. Они также способствуют поиску новых средств и сил, обновляющих саму государственно-административную си- стему, «выбраковывая» старое и отжившее и, тем самым, обеспечивая механизм ее развития и адап- тации к новым, изменившимся условиям. Литература: 1. Черепанов В.В. Основы государственной службы и кадровой политики – Москва, 2008. - 89с. 2. Федосенко В.А. Актуальные вопросы государственной гражданской службы: регламентация соблюдения требований к служебному поведению и урегулирования конфликта интересов // Право и политика, - 2007. № 8. – С.3-7. 3. Здравомыслов, А.Г. Социология конфликта. – 2-е изд., перераб. и доп. – Москва, 2006. -300 с. 4. Вертакова, Ю.В. Система государственного и муниципального управления – Москва, 2008. – 272 с. 5. Семенов, А.С. Корпоративные конфликты. Причины их возникновения и способы преодо- ления – Москва, 2006. – 304 с. 6. Казаченкова О.В. Конфликт интересов на государственной гражданской службе // Проблемы права, - 2006. № 3. – С. 23-26 УДК 342.9 (574) ACTIVE REPENTANCE AS THE BASIS OF EXEMPTION FROM CRIMINAL LIABILITY Tastanov A.M. - Master Postgraduate student of the 2 course of the Faculty of History and Law of A.Baitursynov Kostanay State university In this article is given the characteristic of the active repentance. There are considered the highlights of the exemption from criminal liability due to the active repentance. Key words: the active repentance, honest confession, guilt, exemption In the term "active repentance" the word "repent" means "to experience regret, confess to the offence, the wrong act" and the word "active" implies "operative and energetic, actively operating". Scientists call basis of exemption from criminal responsibility provided by article 65 of the Criminal Code of Republic of Kazakhstan "measures of compromise in the fight against crime", "incentive measures", "alternative measures", which offer the persons who committed an offense to stop criminal activity voluntari- ly, to demonstrate an active repentance that can achieve the goals of criminal justice in certain cases by oth- er way, i.e. bypassing the traditional scheme. The objective conditions for exemption from criminal liability due to the active repentance are commit- ting a criminal offense or committing a crime for the first time. ЗАҢ ҒЫЛЫМДАРЫНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ЮРИДИЧЕСКОЙ НАУКИ 58 The subjective conditions for exemption from criminal liability due to the active repentance are volun- tary giving oneself, promoting disclosure, the investigation of the criminal offense, making amends for the harm caused by criminal offense. The essence of active repentance is that the person, who committed socially dangerous act, confess- es his guilt and repent of his deeds not only in words, but also confirms this with concrete actions and deeds. In other words, active repentance is manifested in the commission of specific actions referred to in Article disposition. Active repentance is definitely a positive behavior of the person, as a rule, after the commission of an offense. It is expressed in the totality of human action and is not limited to the moral, mental state of the person who committed the offense: self-experience and self-condemnation is not enough. The behavior of the person should be active and expressed outwardly. The person and his behavior can be judged only by the acts committed by him, although, of course, active repentance should ideally be characterized by a deep inner feelings, regret of what he had done, the full recognition of guilt and truthful testimony, aknowledge- ment of the social danger of the act, a negative evaluation of the offense. It can be caused by feelings such as shame, conscience, awareness and sense of responsibility for the offense, a sense of civic duty, a critical assessment of his own behavior, as well as respect for the rules of behavior in society, morals and law. The reason for the active repentance can be a disease, unwillingness to lose the old relationship and communi- cation with co-workers, fear of being alone, losing the trust of loved ones. Often repentance is motivated by the fear of punishment, the desire to escape from criminal responsibility or mitigate punishment becomes the result of understanding the norms of the law, conviction by the law enforcement officials. The required element of active repentance - voluntariness, suggesting (the presence of a person) of freedom of choice the person has in a particular situation. If the confession of guilt and repentance come under the influence of mental or physical violence, or unlawful methods of investigation and inquiry, such repentance is forced. In this case, it is not evidence of a genuine awareness of guilt and repentance for his actions and does not entail the incentives provided by law. Subsequently, the defendants for such category of cases often refuse admission of guilt and repent- ance, which took place during the preliminary investigation. During active repentance the subject should know the nature of actions committed by him and want to prevent the consequences of the offense, make amends for the harm caused. [1, p.72] A.V. Savkin considers that often the person who committed the crime, tries to avoid punishment and simulates the active repentance by confessing his guilt, objectively confirming no regret for what he did. "In this regard, the fact of active repentance, as a set of extenuating circumstances, no doubt, is subject to care- ful scrutiny and proving on preliminary investigation and in court," - he emphasizes. In this statement the sci- entist clearly observed what is meant by active repentance - a set of extenuating circumstances. [2, p.182] However, "repentance can take place with the full control of the consciousness and will of the offender (in the form of affective behavioral act), without realizing the corresponding penal consequences. This be- havior does not lose its legal value and should be considered in the individualization of responsibility", - be- lieves A.V. Savkin. In the text of the norms analyzed legislator uses the concept of "active repentance", re- vealing the contents of which one must clearly delimit it from the concepts of "admission of guilt" and "re- pentance". Confession of guilt can be full or partial. The partial confession of guilt is that a person pleads guilty only on some of certain points of the criminal charges. The full confession of guilt is expressed in giv- ing truthful testimonies of all the circumstances of the offense, pleading guilty to all charges and may be ac- companied by repentance. The full confession of guilty can be accompanied by both assisting law enforce- ment agencies in solving crimes and voluntary elimination of the harmful consequences of the offense, and without committing these positive postcriminal actions. It may be accompanied by the giving oneself. Finally, the confession of guilt can be realized at any stage of the criminal process. There are can be the following situations: 1. Repentance implies the full confession of his guilt on all charges and sincere regret for what he did. 2. Repentance can be accompanied by the giving oneself, come either before initiation of criminal pro- ceedings and at any stage of the criminal process. 3. Active repentance means not only the full confession of guilt to the crime and sincere regret for what he did, but also to assistance to law enforcement agencies. Subjective symptoms such of positive postcriminal behavior are: - Expressed both verbally and in written form full confession of the person of his guilt in the crime; - Awareness of the harmfulness of its illegal actions, sincere regret for what he did. [3, p.46] H.D. Alekperov points to a contradiction of the hypothesis of the disposition article (absence of active repentance mentioned in the hypothesis in the disposition), which gives reason to believe that there is noth- ing about the repentance in this norm, as active repentance is not included by the legislator in the number of mandatory conditions for the application of the rule. And, consequently, all the postcriminal positive actions can be evaluated as the intention of the guilty to avoid responsibility or mitigate its extent. But the main fea- ture of repentance is the awareness of the harmfulness of the offense by the guilty, the condemnation of his illegal actions, sincere regret about the offense and others. At the same time, it gives reason to believe that ЗАҢ ҒЫЛЫМДАРЫНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ЮРИДИЧЕСКОЙ НАУКИ 59 under the active repentance legislator understands the totality of the above listed article dispositions of the positive postcriminal actions. [4, p.38] S.P. Szczerba, A.V. Savkin assume that honest confession is an integral element of active repentance and means regret what he had done, the full confession of guilty and truthful testimony, deep inner feelings, awareness of the social danger of the crime, self-condemnation and self-reproach, a critical assessment of their wrongful behavior. [5, p.83] Thus, under the active repentance it is necessary to understand the mental properties and the human condition, goals and motives of its positive postcriminal actions that put outside together concrete evidence of action, namely, voluntary giving the oneself, promote disclosure of the offense, meeting the claims of the recognized victim by a person applying for exemption from criminal liability, criminal act, in terms of proce- dural processes and situations, when there is a self-assessment of his role by the subject of crime. Consequently, active repentance is a active positive postcriminal behavior of a person guilty of com- mitting a criminal act, caused by economic, social, psychological, and (or) moral motives, expressed out- wardly. Literature: 1. Рогова И.И., Рахметова С.М. Уголовное право Казахстана. Алматы. 2001 2. Савкин A.B. Деятельное раскаяние в преступлении: правовые и криминалистические проб- лемы: Автореф. дис. д-р. юрид. наук. М, 2002 3. Савкин A.B. Освобождение от уголовной ответст. в связи с деятельным раскаянием в слу- чаях, специально предусмотренных статьями Особенной части УК РФ // Законодательство. 2002. №3 4. Аликперов Х.Д. Освобождение от уголовной ответственности в связи с деятельным раская- нием // Законность. 1999. № 5 5. Щерба С.П., Савкин A.B. деятельное раскаяние в совершенном преступлении. М. 1997 ӘБК: 343.84 ПРОБАЦИЯ ҚЫЗМЕТІН ЖЕТІЛДІРУ – БАСТЫ МАҚСАТТЫҢ БІРІ Тоқжанов Е.Н. – магистрант, ҚР ІІМ Шырақбек Қабылбаев атындағы Қостанай академиясы Бұл мақалада пробацияның негізгі түсінігі мен мақсаты, сонымен қатар пробация қызметінің басты міндеттері туралы баяндалған. Кілтті сөздер: пробация, қылмыстық-атқару инспекциясы, шарты, сотталған, жүйе. «Тәртіпке бас иген құл болмайды, тәртіпсіз ел болмайды» - деп Бауыржан Момышұлы атамыз айтқандай қазіргі Тәуелсіз Қазақстан Республикасында қылмыстық-атқару саласының сотталғанды қоғамнан оқшаулауға байланысты емес жазаларды орындау, қылмыстық- құқық тық ықпал етудің өзге шаралары және шартты сотталған адамдарға бақылау жүргізетін қылмыстық- атқару инспекциясының қазіргі қоғамда алатын орны ерекше. Қылмыстық-атқару жүйесіндегі пробация – қылмыстық-атқару жүйесінің пробация қызметімен жүргізілетін, сынақ мерзімінде әрбір шартты түрде сотталғанға қатысты жекелей іске асырылатын және олардың тәртібіне қайта қылмыстарға жол беруінің алдын алу мақсатында пробациялық бақылау жасаудан туындайтын әлеуметтік-құқықтық сипаттағы кешенді шаралар жүйесі. Латын тілінен аударғанда «сынау» деген мағынаны білдіретін пробация қызметінің негізінен әлеуметтік көмек көрсету сипаты басым екені белгілі. бас еркінен айырмайтын жазаға кесілген немесе мерзімінен бұрын шартты жазаға босаған сотталушыны бақылап және тексеріп қана қоймай оған еркін өмірге бейімделуге, жұмысқа орналасуына, білім алуына көмектесу пробация қызметкерлерінің міндеті. Осындай жауапты міндет жүктелген пробация қызметінің тарихы сонау 1917 жылдан басталады екен. Қылмыстың небір түрі кездесетін қазіргі аласапыран замандағы пробация қызметінің қаншалықты маңызды екенін осыған қарап-ақ бағалауға болады. Әрине бастапқы кезеңі шартты сотталғандарды бақылаудан басталған қылмыстық-атқару инспекциясының қазіргі атқаратын қызмет аумағының ол кезден арасы жер мен көктей. Қылмыстық жазаларды ізгілендірудің тиімді жолдарының бірі осы пробация қызметі десек, бұл қызметтің де біздің елімізде қолға алына бастағалы біраз уақыт өтті. Бүгінде пробация қызметінің тұғыры бекіп, жазалы жандардың жанашырына айналып үлгерді десек те, қандай да бір жаңа бастаманың жетілуі үшін біраз жылдар керек екені анық және осы салада біраз тәжірибе жинақтаған елдерден тәжірибе алмасудың маңызы зор. Шет елдермен пробация саласында тәжербие алмасу Қазақстан үшін маңызы ерекше екенін атап өткен жөн болар. Өйткені, кеңестік лагерлер шоғырланған Қазақстан он бес одақтас республика тараған соң түрме тұрғындарының саны бойынша Ресей мен Америкадан кейін әлемде үшінші орынға бір-ақ шықты. Алайда соңғы жылдары қарқынды жүргізіліп келе жатқан қылмыстық жазаларды ізгілендірудің нәтижесінде Қазақстанда ЗАҢ ҒЫЛЫМДАРЫНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ЮРИДИЧЕСКОЙ НАУКИ 60 сотталғандар саны 100 мың адамға шаққанда біраз азайды. Бұл көрсеткішті одан әрі жақсарта түсу үшін жүргізіліп жатқан жұмыстардың ең сүбелісі де осы – пробация қызметі[1]. Пробациялық бақылаудың мақсаты – заңмен немесе сотпен белгіленген міндеттерін орындауларын бақылау арқылы әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру, сотталғандарды түзелу жолына түсіру, қайта қылмыс жасаудың алдын алу, шартты түрде сотталғандардың жалпыға ортақ әлеуметтік, моральдық және құқықтық нормаларды сақтауы болып табылады. Шартты түрде сотталғандарға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетудің негізгі бағыттары – білім алуына, кәсіп түрлерін игеруіне, жұмысқа орналасуына, емделуіне және құқықтық консультациялармен қамтамасыз етілуіне көмек көрсету. Бұл шартты түрде сотталғандардың сотпен жүктелген міндеттерін орындауы мен олардың тәртібіне сынақ мерзімі кезеңінде әлеуметтік-құқықтық көмек алуына ықпал ете отырып пробациялық бақылау жасау тұрғылықты мекенжайлары бойынша қылмыстық-атқару инспекциясының пробация қызметімен іске асыру дегенді білдіреді. Сонымен бірге, ол жергілікті атқару органдарымен, үкіметтік емес және басқа да ұйымдармен қылмыстық-атқару жүйесінің пробация қызметіне жекелей әзірленген бағдарламаларға сәйкес шартты сотталғандарға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсетуі кезінде ықпал етіп отырады. Пробация қызметі күдіктінің психологиялық портретін зерттеп, оның әрекетіне талдау жасайды да судьяға оны бас бостандығынан айырмайтын жазаға кесуге болатынына ұсыныс береді. Ары қарай қандай шешім шығаратынын сот өзі шешеді. Сотқа дейінгі пробация дегеніміз – іс әлі де қылмыстық тергеуде немесе сот қарауында жатса, үкім шығарылып, ол күшіне енгенге дейін айыпталушыға психоәлеуметтік баға беруге қатысты алғашқы іс-шаралар жүргізілетін кезең. Бұл кезеңде пробация қызметкері айыпталушының жеке басы жайлы, яғни, оның өмір сүру салты, достары, мектебі, отбасы жайлы мәліметтер жинақталған баяндама жасап, сотқа тапсырады. Бұл құжат процессуалдық материал немесе дәлел болып саналмайды, ол тек консультативтік сипаттағы құжат болып табылады. Бұл құжат айыпталушының әлеуметтік қайта бейімделу қажеттігін есепке алуға көмектеседі[2]. Пенитенциарлық пробация аясында тұтқындалған адамға психоәлеуметтік көмекпен қатар кеңес те беріледі. Пенитенциарлық мекемелердегі пробация қызметінің мақсаты – сотталушыларды бостандыққа шығуға дайындау. Сотталушы түзеу мекемесінің табалдырығын аттаған күннен бастап, ол бостандыққа шыққанға дейінгі кезеңде оларды әлеуметтік бейімдеу жұмыстарыжүргізіледі. Ал, постпенитенциарлық пробация дегеніміз – шартты түрде мерзімінен бұрын немесе уақыты бітіп, босап шыққан адамдарға қоғамда бейімделіп кетуі үшін көмек көрсету үрдісі. Республика бойынша 1300-ден астам пробация қызметінің инспекторы осы саланың жұмысына жұмылдырылған. Яғни, қалалық жерде әр инспекторға бейімдеуге жататын 50 адамнан келсе, ауылдық жерде 40 адамнан келеді. Тағы бір мысал ретінде, Молдова Республикасындағы пробация қызметінің тәжірибесіне келетін болсақ, сотқа дейінгі пробация ағылшын әдісімен жүзеге асырылады. Мысалы, бізде шартты түрде сотталғандарға қолданылатын шартты үкімді пробация және түзеу мекемелерінен мерзімінен бұрын шартты жазаға босатылған және әкімшілік қадағалауға алынған сотталғандар үшін жоғарыда атап өткеніміздей постпенитенциарлық пробация бар болса, Молдовода бұл жұмыс кешенді түрде жүргізіледі. Яғни адам тұтқындалысымен-ақ олармен пробация қызметкерлері жұмыс істей бастайды. Ал, Дания, Швеция, Финляндия, Норвегияда пробация қызметі бас бостандығын айырумен байланысты емес қылмыстық жазасын өтеушілермен жұмыс істеп, олардың қоғамға оралуына көмегін тигізеді. Жалпы, бұл елдерде қылмыс деңгейі төмен. Электронды білезік жаңадан шығарылған жаңалық емес. Қазіргі күні балама жаза шарасы ретінде әлемнің 60 елі электронды білезікті пайдаланады. АҚШ 1990 жылдан бастап электронды мониторинг жүргізуді қолға алды. Бұл мониторингке күн сайын 100 мың американдық тартылады. Айта кетейік, электронды мониторинг күш көрсету арқылы қылмыс жасағандарға немесе күш көрсетіп жасалған қылмыс «абайсызда» болды дегендерге қолданылады. Ал Швецияда телефон компьютерге жалғанып, сотталғанның аяғына арнайы білезік тағылады. Пробация қызметінің қызметкері сотталғанның қашан пробация қызметіне келу қажеттігін, жұмыста және қанша уақыт үйде болу ке- ректігін тізбелеп береді.Францияда бас бостандығынан айырылуға кесілгендерге қарағанда электронды бақылау орнатылып балама жазаға тартылғандар саны үш есе көп. Оған қоса жыныстық қатынас қыл- мысымен бес және одан да көп жылға бас бостандығынан айырылуға сотталғандар бостандыққа шыққан соң электронды білезікті тағып жүруге міндетті. Сол сияқты Ұлыбританияда түрмеден боса- тылған, шартты сотталған рецидивист қылмыскерлерге және педофилдерге қатысты электронды бақы- лау міндетті түрде қолданылады. Германияда ұзақ мерзімге сотталғандар ғана емес, сондай-ақ мерзімінен бұрын босатылуға үміттенгендердің бәрі де электронды білезіктен қашып құтыла алмай- ды.Демек, жоғарыдағы елдер тәжірибесінен түйгеніміз, сотталғандарды электронды бақылау балама жазалардың ішіндегі ең тиімдісі де қауіпсізі болып тұр. Сондықтан бұл бағытта біздің елімізде де бірқатар шаралар қолға алынып жатыр[3]. Бұл жерде аса маңызды, айтпай кетуге болмайтын жағдай – халықаралық тәжірибені ескере отырып, пробация қызметінің міндетті бір функциясы сотталғандармен әлеуметтік жұмыс жүргізу, яғни, әртүрлі өмірлік мәселелерін шешу, мысалы, жұмысқа орналастыру болып табылады. Шартты сотталғанның өзі де жұмыс іздеуі мүмкін, сонымен бірге бұған мемлекеттің өкілі де көмектеседі. Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, әлеуметтік жұмыс қылмыстардың қайталануының алдын алудың |