Антиденелер (ағылш. antibody, Ab, Қарсыдене деп те аударылады, кейде иммуноглобулин (ағылш. immunoglobulin, Ig),[1] — адам мен жануарлар организміне енген жат бөгде ірі молекулалы протеиндік заттарға (антигендерге) қарсы иммундық реакциялар нәтижесінде түзіліп, олардың зиянды әсерлерін жоятын протеиндік заттар (негізінен гамма-глобулиндер); адам және жылықанды жануарлар денесінде пайда болған антигендерге қарсы қан плазмасында түзілетін ақуыздық заттар. Антиденелер ағза иммунитетін күшейтуде маңызы үлкен.[2] Антиденелерді лимфоциттер мен плазмоциттер бөледі. Қарсыденелерге тән қасиет — тек өздерінің түзілуіне әсер еткен антигендермен ғана әрекеттесіп, оларды жояды. Антиденелер — организмде қан сарысуы мен ұлпаларда жинақталады. Қарсыденелер антигендермен әрекеттесу сипатына қарай агглютининдер, гемолизиндер, бактериолизиндер, преципитиндер болып бірнеше топтарға бөлінеді
Серологиялық әдiстер тек қана қан сарысуын ғана емес, сүттi, ағза экстрактыларын, ликвор, басқа да организм сұйықтарын зерттеуге кең түрде қолданылып келдi.Малды жаппай серологиялық әдiстермен зерттеу арқылы инфекциялық аурулардың таралу деңгейiн, жасырын ауру малды анықтауға болады.Серологиялық балау әдiстерiмен иммундыглобулин кластарын (Ig, IgM) зерттеу арқылы инфекциялық процестiң динамикасын анықтауға болады. Аурудың бастапқы сатысында IgM антиденелер анықталады.Серологиялық реакциялар жай, күрделi, бiр, екi, үш және т.с.с. компоненттi, антиген немесе антидене анықтауға қолданылатын немесе лизистенуi, нейтрализациялануы, тұнбаға түсуi бойынша топтарға бөлiнедi.Серологиялық реакциялардың түрлi феномендерде байқалу механизм-дерi Т.С.Сайдулдиннiң "Основы серологии" (1991) монографиясында көрсетiлген.Серологиялық реакциялар классификациясы және олардың жұқпалы аурулардың балауында қолданылуы Серологиялық әдiстер тек қана қан сарысуын ғана емес, сүттi, ағза экстрактыларын, ликвор, басқа да организм сұйықтарын зерттеуге кең түрде қолданылып келдi.Малды жаппай серологиялық әдiстермен зерттеу арқылы инфекциялық аурулардың таралу деңгейiн, жасырын ауру малды анықтауға болады.Серологиялық балау әдiстерiмен иммундыглобулин кластарын (Ig, IgM) зерттеу арқылы инфекциялық процестiң динамикасын анықтауға болады. Аурудың бастапқы сатысында IgM антиденелер анықталады.Серологиялық реакциялар жай, күрделi, бiр, екi, үш және т.с.с. компоненттi, антиген немесе антидене анықтауға қолданылатын немесе лизистенуi, нейтрализациялануы, тұнбаға түсуi бойынша топтарға бөлiнедi.Серологиялық реакциялардың түрлi феномендерде байқалу механизм-дерi Т.С.Сайдулдиннiң "Основы серологии" (1991) монографиясында көрсетiлген.Серологиялық реакциялар классификациясы және олардың жұқпалы аурулардың балауында қолданылуы 35. Асасезімталдықтың өте жылдам түрі. Аллергиялық реакциялар: ұғымдарды анықтау, жіктелуі, себептері, диагностикалық әдістері.
36. Иммундық тапшылықтар: анықтамасы, жіктелуі, себептері,
диагностикалауәдістері.
Иммундық тапшылық (ИТ) иммунды жауап механизмінің бір немесе бірнеше ақаулығына байланысты өзгерген иммундық статус. Иммундық тапшылықтар: біріншілік (туа пайда болған), екіншілік (жүре пайда болған) болып бөлінеді. Сонымен бірге иммундық жүйесінің өзі де жұқпамен зақымданады (ЖИТС, Т- клеткалық лейкемия). Иммундық тапшылық симптомдары, иммунитет ақауының тереңдігі мен сипаты кең ауқымды өзермелі. Жаңа жіктелуі иммундық ақаудың басымырақ орналасуына және иммундық жүйенің маңызды бөліктеріне сәйкес біріншілік иммунды тапшылық жағдайлары негізгі 4 топқа бөлінеді:
- антиденелер өндіру ақаулары;
- біріккен иммундық тапшылықтар;
- фагоцитоз ақауы;
- комплемент жүйесінің ақауы;
Біріншілік иммундық тапшылық дамуына жауапты көптеген гендер анықталды.
Бір иммундық тапшылық жағдайының клиникалық көінісі бір отбасы мүшелерінің ішінде әртүрлі болып кздеседі. Бұл жағдай гендер мутациясымен түсіндірілген, бірақ зерттеулер нәтижесінде науқастар фенотипі мен генотипінде нақты ауытқулар анықталмады.
Барлық иммундық тапшылық жағдайының ішінде (симптомсыз жүретін IgА жеткіліксідігінен басқа) В-жасушалық антидене өндіру ақауы - 50%, Т-жасушалық ақау – 18%, фагоцитоз жүйесі – 18% және комплемент жүйесі – 2%. Иммундық тапшылық жағдайының формаларының жалпы жиілігі 1: 10 000.
Иммундық тапшылық жағдайының диагностикасы бірінші ретте ауру тарихына, науқас өміріне, отбасылық анамнезіне иммунологиялық жеткліксіздіктің клиникалық көрінісіне және иммунологиялық ақауды анықтауға негізделеді.
Біріншілік иммундық тапшылық жағдайының клиниклық көрінісі көп жағдайда балалық кезеңде алғаш анықталады, бірақ кейбір формалары кешірек анықталады, негізінен жалпы вариабельді иммундық жетіспеушілік.
37. Аутоиммунды аурулар: себептері, молекулалық механизмдері, диагностикалауы мен емдеу принциптері.