«Балтасап негізгі мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

UNIT ІI THE PRONOUN – ЕСІМДІК

жүктеу/скачать 2,41 Mb.

бет	10/84
Дата	16.10.2023
өлшемі	2,41 Mb.
	#115948

1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 84

UNIT ІI

THE PRONOUN – ЕСІМДІК

Есімдіктер есім сӛздердің атын да, белгісін де, санын да атамай тек нҧсқап меңзеп кӛрсетеді де, солардың орнына қолданылады. Олар мағынасына және атқаратын қызметіне қарай бірнеше топқа бӛлінеді.

Есімдік түрлері

Personal pronouns Жіктеу есімдіктері	I, you, he, she, it, we, you, they
Possessive pronouns Тәуелдік есімдіктері	my, your, his, her, its, our, your, their, mine, yours, his, hers, its, ours, yours, theirs
Demonstrative pronouns Сілтеу есімдіктері	it, this/these, that/those, same, such
Interrogative pronouns Сҧрау есімдіктері	who (whom), whose, which, what (сҧраулы сӛйлемдерде)
Self-pronouns (Reflexive pronouns) Ӛздік есімдіктері	myself, yourself, himself, herself, itself, ourselves, yourselves, themselves
Reciprocal pronouns Ортақ есімдіктер	each, other, one another
Negative pronouns Болымсыз есімдіктері	no, nobody, (no one), none, nothing (болымсыз сӛйлемдерде)
Indefinite pronouns Белгісіздік есімдіктері	some, any, no, all, both, each, every, other, another, one, much, many, (a) little, (a) few, either, neither

Personal pronouns

Number	Person	The Nominative case	The objective case
Single	I II III	I You He She It	Me You Him Her It
Plural	I II III	We You They	Us You Them

Possessive pronouns

Тәуелдік есімдіктері кімнің? ненің? деген сҧрақтарға жауап береді.

Possessive Adjectives	Possessive Pronouns
My our Your your His their Her Its	Mine ours Your yours His theirs Hers

For example:

Whose bag is this? (Бұл кімнің сӛмкесі)?
It‟s my bag (Бұл – менің сӛмкем) / It‟s mine (Бұл менікі)
This is not my pencil, mine is blue – Бұл менің қарындашым емес, менікі – кӛк.

Demonstrative pronouns

Сілтеу есімдіктері нҧсқау және кӛрсету мағыналарын білдіретін есімдіктің тҥрі.

Single form	Plural form
This (мынау, бҧл, осы) this week, this year My brother will go to Turkey this summer. I am busy at this moment. These (мыналар, осылар) these weeks, these years These are my books.	That (анау, сонау, сол) that week, that year Asel lives in that house. At that moment the door opened and a man entered the room. Those (аналар) those weeks, those years I like those dresses.
Егер заттар сӛйлеушіге жақын орналасқан болса, онда this,	Егер заттар сӛйлеушіден біршама қашықтықта орналасқан
these сілтеу есімдіктері қолданылады.	болса, онда that, those сілтеу есімдіктері қолданылады.

Interrogative pronouns

Сұрау есімдіктері жауап алу мақсаты мен сҧрау мағынасында қойылатын сҧрақтар, сӛйлемдерде олар заттың саны, белгілері, сапасы орналасқан орны туралы сҧрайды.
Who? (кім?), what? (не? қандай?), which? (қайсысы?
қай?), whose? (кімдікі?), whom? (кімге?)

Who is that man?
Who (whom) did you meet there?
Whose book is that?
What has happened?
Which chapter did you like best?

Self-pronouns (Reflexive pronouns)

Ӛздік есімдіктері ағылшын тілінде атау септігінде жіктеу есімдіктерімен қабаттасып қолданылады. Жекеше тҥрдегі есімдікке - self ал кӛпше тҥрдегі есімдіктерге –selves жалғауы жалғанады.

Single form		Plural form
I myself (ӛзім)	I can do it myself	We ourselves (ӛзіміз)	We can do it ourselves
You yourself (ӛзіңіз)	You can do it yourself	You yourselves (ӛздеріңіз)	You can do it yourself.
He himself (ӛзі) She herself (ӛзі) It itself (ӛзі)	He can do it himself She can do it herself	They themselves (ӛздері)	They can do it themselves

Ӛздік есімдіктер сӛйлемде есімдіктен кейін немесе сӛйлемнің аяғында келеді. Егер сӛйлемде іс-әрекетті жасаушы ӛзі екендігі анық айқындалып тҧрса, зат есімнен кейін ӛздік есімдік қолданылады.
Мысалы:
He himself solved the problem.
I myself will present the prizes.
Negative pronouns
No және noun болымсыздық есімдіктері
No – сӛйлемдерде «ешнәрсе, жоқ» мағынасында болымсыз мағына береді. ► No + noun

I have no ticket. = I haven’t a ticket.
I have no time to help you today = I have any time to help you

today
None есімдігі зат есімсіз қолданылады.

How much money have you got? „None.‟
Is there telephone in the room? No, there is none

► None + plural word (зат есімнің кӛпше тҥрі) a) None of the libraries were (was) open
b) None of my friends will be at the party
Indefinite pronouns some (something, somebody, someone) any (anything, anybody, anyone) no (nothing, nobody, no one)

	Affirmative	Interrogative	Negative
Countable / uncountable	Some	Any	Not any / no
People	Someone / somebody Біреу, әлдекім	Anyone / anybody	No one / nobody ешкім
Things	Something Бір нәрсе, бірдеңе	Anything	Nothing Ештеңе, ешнәрсе
Places	Somewhere Бір жерге, бір жерде	Anywhere	Nowhere Ешжерде, ешқайда

► Some – белгісіздік есімдігі болымды сӛйлемдерде зат есімнің жекеше және кӛпше тҥрлерінің алдында келеді.
Зат есімнің кӛпше тҥрінің алдында «бірнеше» деп аударылады.

Aisha bought some books to read.
Nurdaulet asked me some questions.

► Саналмайтын за есімдердің алдында қолданылады. a) There is some milk in the fridge.
b) I want to buy some cheese.
► Біреуге ҧсыныс жасағанда, әлде қандай да бір сҧрақ қойғанда, some есімдігі қолданылады.

Would you like some coffee?
Can I have some cold water?

► Any есімдігі әдетте болымсыз және сҧраулы сӛйлемдерде қолданылады.

We didn‟t buy any flowers.
There isn‟t anybody at the door.

► Болымды сӛйлемдерде «кез келген» деген мағынаны береді.

Anybody can do it.
May I play anything I like?

Many және Much есімдіктері

► Many және much есімдіктері «кӛп» деген мағынаны білдіреді. Many саналатын, much саналмайтын зат есімдердің алдында қойылады. Олар әдетте сҧраулы және болымсыз сӛйлемдерде қолданылады.

Many people attended the meeting.
Do you spend much time on your homework?
There isn‟t much tea left.

► Many және much есімдіктері very, rather, too, so және as, how сӛздерімен де қолданылады.
There are very many illustrations in the magazine.
Arman has so many friends in Astana.
I have spent too much time on this translation.
Кейбір болымды сӛйлемдерде „much‟ a lot (of), lots (of), plenty (of), a good deal (of), a great deal (of) қолданылады.
► Many есімдігінің орнына a lot (of), lots (of), plenty (of) қолдануға болады.
We have plenty of time.
There are plenty of English books on the library.

	(A) little және (A) few есімдіктері
A few	a) Asem has been here only two weeks, but she has already made a few friends. (Асемнің бұл жерге келгеніне екі апта болса да оның бірнеше досы бар) a) I feel sorry for her. She has few friends. (Оның аз досы бар).	Few және a few есімдіктері саналатын есімдермен қолданылады. Few – „аз‟ A few – «бірнеше» деген мағынаны білдіреді
A little Little	I‟m very pleased. I have a little money* (Мен ӛте қуаныштымын. Менің біраз ақшам бар).* I have little money.* I don‟t even have enough money to buy some food.*	Little, a little саналмайтын зат есімдермен қолдыналды. Little – „азғана, жеткіліксіз‟ a little – «біраз» деген мағынаны білдіреді.

All және Both есімдіктері
All есімдігі	Both есімдігі
All есімдігі «барлығы» деген мағынада қолданылып, саналатын және саналмайтын зат есімдермен қолданылады. a) All cars* have wheels.* b) All* plants need water.* All есімдігі we, you, they жіктеу есімдіктерімен қолданылады. a) They all* wore shorts. (=All of them wore shorts.)*	Both есімдігі тек екі адамға, екі затқа қатысты қолданылады. «екеуі де» деп аударылады. a) Both cats* and dogs are affectionate pets.* Both my brothers live in Astana. He gave me two books yesterday. I have read both. Both of these books belong to my mother.
b) We all* want to go to the match. (=All of us want to go to the match.)* Есімдіктен кейін кӛмекші етістік немесе модальді етістіктің алдында қолданылады.

жүктеу/скачать 2,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 84