Бар елде ғана қалана
Банктегі және басқа да шоттардағы ақша қаражаттарының аудиті
жүктеу/скачать 0,92 Mb.
|
annotation36929 (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Аудит процедуралары Акпарат көздері
| Банктегі және басқа да шоттардағы ақша қаражаттарының аудиті
Ақшалай қаражат аудитінде банктік операцияларын тексеруге көп назар аударуды талап етеді. Қолданылып жүрген заңнамаларға сәйкес кәсіпорындар өзінің ақшалай қаражатын қызмет көрсететін банк мекемелерінде сақтауға міндетті. Банк мекемелерімен есеп айырысу ағымдағы (есептік), корреспонденттік, жинақ шоттарында ақша сақтауға, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелер алумен, оларды өтеумен және қайта ресімдеумен, шоттарда жаңылыс жазулар жөніндегі талап-тілекпен байланысты туындайды. Кәсіпорындар арасындағы банк мекемелері арқылы есеп айырысулар есептесудің қолма-қол ақшасыз түрі бойынша атқарылады (кесте-6). Кесте-6. Банктік шоттардағы ақша қаражаттары аудитінің бағдарламасы
Ағымдағы (есеп айырысу) шоттағы операциялардың аудитінде келесі жағдайларға назар аудару қажет: 1. Ағымдағы шот ашылған банк мекемесі. 2. Соманың банк көшірмелері бойынша, оларға тіркелген бастапқы құжаттарда көрсетілген сомаға сәйкестігі. 3. Көшірмелерге тіркелген бастапқы құжаттарда банк мөртаңбасының болуы; жасалған операциялардың дұрыстығын анықтау мақсатымен банкте қарама-қарсы тексеру (не болмаса сұрау салу) өткізген жөн. 4. Банкке тапсырылған қолма-қол ақшаның және басқадай ақшалай қаражаттың кәсіпорнының ағымдағы шоттарына дұрыс және толық есепке алынуы. 5.Ақшалай қаражатты акцептелген төлем тапсырмаларымен байланыстың пошта бөлімшесі арқылы (депозитке салынған еңбекақы, алименттер және т.с.с.) аударудың дәйектілігі, сондай-ақ аударым алушылардың тізбеде көрсетілген пошталық мекен-жайының анықтығы. 6. Теңгені конвертациялауға байланысты операцияларды есепте көрсетудің дұрыстығы. 7. Бухгалтерлік өткізбелердің (проводкалардың) банктік операциялар бойынша дұрыстығын, бұл операциялар бухгалтерлік есепте тиісті шоттарда көрсетілген бе? Бухгалтерлік есеп бойынша өндіріс шығынына (есеп айырысу шоттарынсыз) есептен шығару операцияларына ерекше көңіл бөлу керек. 8. Банк көшірмелерінің және парақтық нөмірленуі мен шоттағы қаражат қалдығын ауыстыру бойынша анықталатын құжаттардың толық сенімділігі. 9. Банктің бұрынғы көшірмесіндегі кезең соңының қаражат қалдығы шот бойынша келесі көшірмедегі кезең басының қаражат қалдығына тең болуы тиіс. Егер банк тізімдемесінде ескерілмеген түзетулер мен тазартып өшірулер табылса, банк мекемесінде ыңғайласпа тексеріс (қарама-қарсы) өткізу керек. 10. Банк көшірмелерін тексеру банк құжаттарының мәнділігі бойынша үйлесуі тиіс. Сонымен бірге аудитор мыналарды анықтауы керек: заңсыз банктік операциялар (шартсыз) жасала ма, мысалы, тексерілетін кәсіпорынмен ешқандай шарттық қатынастары жоқ, басқа кәсіпорынның борышын өтеу немесе басқа кәсіпорынның тауарсыз есеп айырысулар бойынша төлеу; кіріске алынған және төленген материалдық құндылықтардың түгелдігі мен уақтылығы; несие немесе қарыз алуға, сондай-ақ қаржылық жағдай мен қаржыландыру көзі тұрғысынан қарыз алуға ұсынылған құжаттардың анықтығы; қолма-қол ақшасыз есеп айырысу үшін банктен алынған чек кітапшалары есепте дұрыс керсетілген бе және заңды қолданыла ма; олар есеп беретін адамдарға колхат арқылы беріле ме, есеп беретін адамдар чек кітапшаларын қолдану туралы есеп жасай ма, айналымдар мен сальдо есеп беретін адамдардың арнайы шоттар бойынша айналымдар мен сальдо есебіне сәйкесе ме және т.с.с. 11.Аудитор жабдықтаушыға борышты өтеу үшін ақша аударудың қаншалықты нақтылығы мен негіздігін тексеруге тиісті. Кәсіпорындар, мәселен, сауда кәсіпорнына сатып алынған ;азық-түлік тауарларына ақша аударуы мүмкін, ал шын мәнінде қоймаға түспеген немесе құжатта көрсетілген ассортименттен басқасы түскен жағдайлар болады. Кәсіпорындар орындалмаған кұрылыс-монтаж және жөндеу жұмыстары үшін, сондай-ақ делдалдарды «құтқару» мақсатымен жеткізіп берілмеген техника үшін ақша аударатын жағдайлар да аз емес. Сондықтан банктегі ақшалай қаражат шоттары бойынша операциялар ревизиясында қарама-қарсы тексерулер, әсіресе, біртектес операциялар бойынша өзара байланысқан бастапқы құжаттарды мұқият тексеруді талап етеді. Валюталық шоттағы операциялар аудитінде төменде келтірілген ерекше жағдайлармен сұрақтарға мұқият көңіл бөлу және анықтау керек: 1. Валюталық шот ашылған банк мекемесін. 2. Банк көшірмелері бойынша оларға тіркелген сома бастапқы құжаттарда көрсетілген сомаға сәйкес келе ме? 3. Сыртқы экономикалық қызметтердегі есеп айырысу түрлерін қолданудың негізділігі. 4. Валюталық шотты ашқаны үшін комиссиялық сыйақы төлеудің дұрыстығы. 5. Валютаны сату мен сатып алу операцияларын есепте көрсетудің дәлдігі. 6. Есепте бағамдық айырманы анықтау мен көрсетудің дұрыстығы. 7. Бухгалтерлік өткізбелерді жасаудың жүйелілігі. Банк көшірмесіндегі жазбалардың 2 журнал-ордер мен Бас кітап жазбаларына сәйкестігі. 8.Резидент болып саналатын ұйым-экспортерлердің валюталық түсімін уәкілетті банктегі валюталық транзиттік шоттарға қосудың толықтығы мен уақтылығы. 9. Экспортерлерде ҚР Ұлттық банкінің рұқсатынсыз ашылған шетелдік банктегі есептерінің бар болу фактісінің тексеруі. 10. Экспортерлердің өзіндік валюталық түсімін қолданудың дұрыстығы, шетелдік валютаға алынған қолма-қол шетелдік валюта мен материалдық құндылықтың сақталуы. 11.Түсетін тауарлардың (материалдардың, жартылай өнімдердің, жабдықтардың және т.б.) сату бағасы мәміледе (шартта) қарастырылған құнға негізделіп, кәсіпорындағы кіріске алу, кеден төлемі, көлік шығыстары мен сатып алу, тасымалдау жөніндегі басқа шығындар ай-күн, жылындағы импорт бойынша кәсіпорынның тауар сатып алу кезіндегі талаптарын орындау. 12. Тауар алмастыру операцияларын (бартерлік мәміле) жасағанда, қаржылық нәтижелерді анықтау мен өткізудің есебі жүктің кеден декларациясында көрсетілген ай-күн, жылға және мәміледе (шартта) қарастырылған құн бойынша жасалуын. 1З.Салық салу мақсаты үшін түсім мәміле сәтінде қолданылатын өнімнің (тауардың және басқа мүліктің) нарықтық бағаларына сүйеніп, есептелген деңгейден төмен болмауын қадағалау және т.б. 14. Аудитор банктегі: «Жолдағы ақша», «Чек кітапшаларындағы ақша», «Карт-шоттардағы ақша», «Банктердегі басқа да шоттардағы ақша» бөлімшесінің «Банктегі чектердегі, карт-шоттардағы және басқа да шоттарындағы ақша қаражаттары» арнайы шоттардағы ақша есебін ұйымдастырудың дұрыстығын тексеруге ерекше назар ауарғаны жөн. Сонымен қатар аудитор мыналарды тексеруі қажет: а) егер есеп айырысудың бұл формасы шартпен белгіленсе және жабдықтаушы сатып алушыны есептесудің есеп айырысудың түрін қолданудың дұрыстығы мен заңдылығына көзін жеткізсе. Әрбір аккредитив тек бір ғана жабдықтаушымен есептесуге арналған. Ол пошта немесе телефон бойынша ашылады. Аккредитивтің қызмет ету мерзімін тараптар келісім-шартта белгілейді. Аккредитивте қолма-қол ақшамен төлеуге қолданыстағы заңнамамен тыйым салынған; ә) тұрғылықты жері бойынша дара балансқа бөлінбеген құрылымдық бөлімшенің ағымдағы шот ашуының заңдылығы мен дұрыстығы. Ағымдағы шоттарды есеп шот ашуға мүмкіндік беретін белгілері жоқ кәсіпорындар: өндірістік және ғылыми-өндірістік бірлестіктердің өндірістік (құрылымдық) бірліктеріне; олардың тұрғылықты жерінен тыс жерлерге орналасқан, кәсіпорынның шаруашылық есептегі басқа бөлімшелеріне ашылады; б) дара балансқа бөлінген құрылымдық бөлімшелерден баланстар мен басқа қажетті құжаттар ұсынылған ба? в) дара балансқа бөлінбеген құрылымдық бөлімшелер шығынан негізгі өндірістің шығыстары немесе айналым шығындары (сауда мен қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындары үшін) құрамына енгізудің негізділігі; г) банктен алынған (егер мұндай операциялар орын алса) депозиттік сертификаттардың бар болуын; ғ) бухгалтерлік өткізбе желілердің жасалу дұрыстығын, сонымен қатар «Банктердегі аккредитивтегі, чектердегі, карт-шоттарындағы және басқа шоттардағы ақша» бөлімшесінің, 3 журнал-ордері жазбаларында және Бас кітапта ескерілетін операциялар бойынша банк көшірмелеріндегі жазбалардың сәйкестігі. Егер арнайы шотта шетелдік валюта есепке алынса, онда олар жөніндегі операциялар валюталық шот жөніндегі тәртіппен атқарылады. Аудитор жол-жөнекей ұлттық және шетелдік валютадағы қаражаттың (аударымның) кәсіпорынның ағымдағы шотына немесе басқа шотқа есепке қосу үшін банк кассасына, жинақ кассасына немесе пошта бөлімшесінің кассасына салынған, бірақ белгілеуі бойынша әлі есепке алынбаған ақшалай соманың (көбінесе сауда түсімі) қозғалысы туралы ақпаратты оқып-білуі керек. «Жолдағы ақша» шоты бойынша есепке алу үшін банк мекемесінің, пошта бөлімшесінің түбіртектері, банк инкассаторларына тапсыруға арналған ілеспе тізімдеме (ведомосттердің) көшірмелері негіз болып саналады. Жолдағы ақша аудитімен бухгалтерлік есепте «Жолдагы ақша» шотында есептелетін соманың шынайылығын, сондай-ақ бухгалтерлік өткізбе желі құрудың дұрыстығын және бастапқы құжаттардың 3 журнал-ордерде және Бас кітапта осы шот жөніндегі жазбалардың сәйкестігін тексеру қажет. Банк операцияларының аудиті жүргізілген операциялардың заңдылығын, дер кезінде тіркелуі және қаражаттардың дұрыс пайдалану мақсатында жүргізіледі. Банк операцияларын тексеру кезінде анықталады: - қандай банктік мекемеде шот ашылған (валюталық, ерекше, есеп айырысу); - батапқы құжаттарда көрсетілген ақшаның банк көшірмесінің сомасымен сәйкестігін, аудитор есеп беруші тұлғалармен есеп айырысу бойынша аудитор анықтайды; - іс- сапар негізін (өнідірістік қажеттілік, бұйрықтың болуы, аванстық және өндірістік есептерінің болуы; - іс-сапардың шығындар сомасын бухгалтерлік есепте субъектінің шығындары ретінде вычеты , ал салық салу мақсатында - алып тастау. - тауарлы- материалдық қорлардың сатып алындағандығының құжаттарды және есептерде дұрыс көрсетілуі; - есеп беру мерзімдерін ұстану және пайдаланбаған сананы қайтару. Ақшалай қаржылар аудитінде банк операцияларын тексеруге көп көңіл бөлінеді. Аудиторлық тексерудің бұл кезеңінде банктегі ақшалай қаржылар шотындағы операциялардың заңдылығын, нақтылығын және шаруашылық негізділігі қаралады. жүктеу/скачать 0,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||