Барлық тірі организмдердің бір-біріне өзара қарым-қатынасы және олардың тіршілік ету ортасына әсерін зерттейтін ғылым



Дата15.06.2023
өлшемі49,49 Kb.
#101703

1 Экология дегеніміз не?
Барлық тірі организмдердің бір-біріне өзара қарым-қатынасы және олардың тіршілік ету ортасына әсерін зерттейтін ғылым

2 Кім биосфера терминін алғаш ұсынған?


Зюсс

3 Жеке түрге жататындара организмнің қоршаған орта


жағдайларымен қарым-қатынасын зерттейтін жалпы экологияның негізгі бөлімі:
Аутэкология

4 Жекелеген түрлер популяцияларының құрылымы мен динамикасын зерттеумен айналысатын жалпы экология бөлімі:


Демэкология

5 Бір-бірімен және органикалық емес тіршілік ортасымен тығыз қарым-қатынастағы қауымдастықтарды зерттейтін ілім:


Синэкология

6 Көптеген ғалымдардың зерттеулерінде алғашқы тірі организмдер қандай ортада мекендеген?


Суда

7 Ғылымға алғаш рет “экология” терминін енгізген ғалым:


ЭГеккель

8 Қатпарлы бәліш» ұғымын ұсынған ғалым:


Одум

9 Экологиялық фактор дегеніміз:


Организмдерге әсер ете алатын ортаның кез келген әріқарай бөлшектенбейтін элементі

10 Экожүйелерге байланысты факторлардың жіктелуі:


Сыртқы, ішкі

11 Факторлардың табиғатына байланысты жіктелуі:


Абиотикалық, биотикалық, антропогендік

12 Абиотикалық фактор дегеніміз не?


Өлі табиғат факторы

13 Аутэкология нені зерттейді?


Дара организмдер және дара түрлер

14 Экологиялық фактордың белгілі бір регионында организмдердің тіршілік етуі үшін ең қолайлы жағдай туады Бұл зона қалай аталады?


Оптимум

15 “Экология” терминін кім ұсынған?


ЭГеккель

16 Абиотикалық факторға жатпайтыны қайсысы?


Өндірісті дамыту

17 Антропогендік факторға жатпайтыны қайсысы?


Атмосфералық қысым

18 Ареал дегеніміз:


Қауымдастықтың немесе белгілі түрдің таралу аймағы

19 Дүниежүзі бойынша АЭС қай жылы іске қосылды?


1954 ж

20 Топырақ танушы орыс ғалымы:


ВВДокучаев

21 Популяцияның экожүйедегі тұрақтылығы неге байланысты болады?


Жас шамасы құрлымына

22 Популяция санының тез өсуі қандай жағдайда байқалады?


Ортаның қолайлы жағдайынан

23 Экожүйені құрайды:


Биоценоз және биотоп

24 Толеранттық заңы – бұл…


Қоныстану және организм өркендеуі – кез-келген фактордың жетіспеушілігі немесе артықшылығы

25 Бір көлемдегі немесе кеңістіктегі особьтардың саны


Тығыздығы

26 Биотикалық қауымдастық – бұл…


Белгілі территорияны мекендейтін популяция жиынтығы

27 Экологиялық популяция – бұл…


Биологиялық ұсақ топтастықтар

28 Гаузе ережесі – бұл…


Экологиялық мұқтаждықтары бірдей екі түр бір экологиялық қуысты иелене алмайды

29 Неорганикалық заттардан органикалық зат түзетін организм қалай аталады?


Продуцент

30 Бір популяцияның өсу қарқынына және көбеюіне екінші популяцияның әсері болмайтын қарым-қатынастар:


Нейтрализм

31 1935 жылы “Экожүйе” терминін ұсынған кім?


Тэнсли А

32 Гетеротрофты организмдерге нелер жатады


Органикалық заттар және олардың қосылыстармен қоректенетін организмдер

33 Экологиялық “қуыс” терминін кім ұсынған?


Гриннель Дж

34 Экожүйенің гомеостазы деген не?


Экожүйедегі қалыптасқан тұрақтылық

35 Бір биоценоздың уақыт аралығында екіншісімен жер бетіндегі аймақта кезекті ауысуын не дейді?


Сукцессия

36 Белгілі бір территорияны мекендейтін тірі организмдердің жиынтығы:


Биоценоз

37  Барлық организмдердің өзара әрекеттесуі мен физикалық ортаменен қарым-қатынасы кезінде тірі және өлі бөліктер арасындағы зат алмасуы болатын орта:


Экожүйе

38 Биогеоценоз деген не?


Белгілі бір аумақта тіршілік етіп жатқан организмднрдің жиынтығы

39 Екі түрдің тіршілік жасау кезінде, оның бір түріне пайдалы, екінші түр бейтарап тұруды қалай атайды?


Комменсализм
40 Екі түрдің бір-бірінсіз тіршілік ете алмауын не дейді?
Симбиоз

41 Бүлінген жерлерді қайта қалпына келтіру процессі:


Рекультивация

42 Атмосфера ауасындағы оттек мөлшері:


20,95

43 “Бу эффектісі” деген не?


Атмосферадағы көмірқышқыл газының мөлшерінің жоғарылауы

44 Озон қабаты қандай биіктікте орналасқан?


20-25 км

45 Ауа құрамындағы көмірқышқыл газының концентрациясы, (%)


0,3

46 Эрозия дегеніміз:


Топырақтың құнарлы қабатының сумен шайылуы немесе желмен ұшырылуы

47 Отын жанған кезінде түзілетін өте зиянды газ:


Көмірқышқылы

48 Күн сәулесінің Жермен шағылысу қабілеттілігі:


Альбедо

49  Көмірқышқыл газының екі еселенген мөлшері жер атмосферасының температурасын қанша 0С-ға көтереді?


10

50 Қаладағы ауаның негізгі ластаушы көздері:


Автомобильден бөлінетін газдар

51 Барлық тірі организм құрамында су болады Адам ағзасында қанша су бар (%)?


66

52 Редуцент – бұл…


Органикалық қалдықтарды бейорганикалық затқа айналдыратын гетеротофты организм

53 Биоценоздың қандай компоненті автроф деп аталады?


Продуцент

54 Экологиялық факторлардық кең диапазонды әсерлеріне тұрақты түрлер:


Эврибионт

55 Биом дегеніміз:


Жер бетіндегі және судағы өсімдіктер мен жанарар қауымдастығы

56 Минимум ережесінің авторы кім?


Ю Либих

57 Экологиялық мониторинг дегеніміз:


Қоршаған орта жағдайын бақылау

58 Өсімдік ағзалары жиынтығы?


флора

59 Атмосфераның озондық қабатын бұзушы заттар:


Фреондарды пайдаланудан

60 Экологиялық катастрофа немен сипатталады?


Экожүйедегі тепе-теңдіктің бұзылуыменен

61 Гетеротрофтар энергия көздері ретінде нені пайдаланады:


Органикалық заттар

62 Қорықтар –табиғат қорғаудың жоғарғы формасы, олар Қазақстанда қанша?


10

63 Топырақтың желменен ұшуы және суменен бүлінуі қалай аталады?


Эрозия

64 Популяция тығыздығы деген не?


Белгілі кеңістік өлшеміне есептелген популяцияның жеке организмдер саны

65 Экологиялық сукцессия деген не?


Экожүйедегі организмдердің орын алмасуы

66 Ауданның экологиялық жағдайын бағалайтын экологиялық мониторинг түрі


Аймақтық
67 Шаруашылық мақсатына пайдаланудан босатылған тек табиғи қалыппен дамитын ерекше қорғалатын жерлерді қалай атайды?
Қорық

68 Орыс ғалымы ВИ Вернадскийдің еңбегі:


Биосфера

69 Қазіргі кездегі біздің планетамыздағы халық саны


6 млрд-тан жоғары

70 Қай ғалым алғаш рет “ноосфера” терминін қолданған?


ЭЛеруа

71 Қай жылы озон қабатын қорғау туралы келісім шарт қабылданды (Вен конвенциясы)?


1985

72 Табиғи ортаның жағдайын адам қызметі нәтижесінде бақылау, бағалау жүргізуді қалай атайды?


мониторинг

73 Ерекше қорғалатын үлкен территорияларда тек ғылыми зерттеу жұмыстары жүргізіледі:


Қорық

74 Ластанған суды тазалаудың химиялық әдістері:


тотықтыру мен бейтараптау

75 Бензапирен, ультракүлгін сәулелер, радиоактивті изотоптар, эпоксидті смолалар, нитриттер, асбест ─ олар:


канцерогендер

76 Алмастырылатын табиғи қорлар:


қазба отындар;

77 Сарқылатын табиғи қор:


құнарлы топырақ;

78 Жасанды ластану көздері:


автомобиль газдары, смог;

79 ҚР экологиялық апат аймағы:


Арал теңізі

80 ”Қорғалжын “ қорығы ҚР мына облысында орналасқан:


Ақмола

81 Сарқылатын табиғи қорлар мыналарға бөлінеді:


Жанартылмайтын жане салыстырмалы турде жанартылатын
82 Су мынандай айналымға қатысады:
үлкен және кіші;

83 Тропопауза жерден мынша биіктікте орналасқан (км):


14

84 Ауаның басты ластаушылары – олар


комир кыщкыл газ

85 Қалпына келмейтін табиғи қорлар:


казба байлыктар

86 Адамдар популяциясының саны мен тығыздығы арту барысында қалалардың өсуі мен дамуы былай деп аталады:


урбанизация

87 Қолданбалы экология мынаны зерттейді:


агзанын коршаган ортамыен катынасын

88 Қоректік тізбектегі әрбір буынның орны –


ол трофтык денгей

89 Биосфера құрамына енетіндер:


озон қабатына дейінгі атмосфера бөлігі, гидросфера және литосфераның жоғарғы бөлігі;

90 Топырақтың физикалық факторлары:


ылғалдылығы, температурасы;

91 Популяцияның негізгі динамикалық көрсеткіштері болып келетіндер:


тууы, өлуі және өсу жылдамдығы;

92 Автотрофты ағзалар – олар


құрылық өсімдіктері, балдырлар;

93 Продуценттер – олар


Өндірушілер;

94 Қазақстанның өзекті экологиялық проблемалары:


ауыз судың жетіспеуі;

95 Консументтер – олар


шөпқоректі, етқоректі,қосқоректі жануарлар

96 Зат алмасу дегеніміз


Метаболизм

97 Жер биотасы – бұл


флора және фауна

98 Популяцияның статикалық көрсеткіштері:


саны мен тығыздығы, құрылымдық көрсеткіштері;

99 Барлық қалған ағзалар қорек ететін заттарды өндіретіндер – олар


продуценттер;

100 Мониторинг дегеніміз:


байқау; бағалау, болжамдау;

101 Продуценттер – олар


көк балдырлар мен өсімдіктер

102 Демография мынаны зерттейді:


халық санының өсуін;

103 Биосфераның жоғарғы шегі жер бетінен мынандай биіктікте (км):


20

104 Ноосфераол


Жердің саналы қабығы;

105 Экотоп дегеніміз


климатоп, эдафотоп

106 Толеранттылық заңын тұжырымдаған ғалым:


В Шелфорд

107 Редуценттер–олар


саңырауқұлақтар және микроағзалар;
108 Тірі ағзалар күнелтетін ортасы – табиғаттың өзгеруіне әкеліп соғатын адамның әралуан іс-әрекеті:
антропогендік фактор;

109 Абиотикалық фактордың толық құрамы:


орографиялық, химиялық, топырақтық, климаттық;

110 Бірге тіршілік ететін әралуан ағзалар түрлері мен олардың күнелту жағдайларының жиынтығын былай деп атайды:


экологиялық жүйе;

111 Гомеостаз дегеніміз


экожүйенің (биогеоценоздың) жылжымалы-тұрақты тепе- теңдік күйі;

112 Аутэкология зерттейді:


жеке ағзаның қоршаған ортамен байланысын;

113 Фотомерзімділік түсінігі –ол


күн мен түннің ауысуы

114 «Қазақстанның соңғы экологиялық кодекс » қай жылы қабылданды


2021 ж 2 қантар

115 Экологияның жеке ғылым ретінде қалыптасу және даму кезеңі


3-кезең;

116 Адам өз қызметінде пайдаланатын табиғат құбылыстары мен заттар жиынтығы


табиғат ресурстары

117 Өсімдіктер мен жануарлар қай қорға жатады?


Жаңғыратын

118 Табиғатты қорғау дегеніміз


Шара

119 Атмосфера қандай қабаттардан құралады


тропосфера, стратосфера, мезосфера, термосфера, экзосфера

120 Тропосфераның орташа қалыңдығы қанша, км


8-10

121 Стратосфераның орташа қалыңдығы қанша, км


45–55
122 Термосфера қабатында ауа температурасы неше градусқа дейін жетеді
+1500-2000

123 Ауаға газдар қандай табиғи жолдармен бөлініп атмосферада пайда болады


биологиялық, геохимиялық, атмосферада пайда болатын компонентер
124 Атмосферада түзілетін компоненттер қандай үрдістер нәтижесінде пайда болады?
найзағай әсерінен пайда болатын компоненттер, ауада тотығу нәтижесінде пайда болатын қосылыстар

125 Антропогенді жолмен газдар қандай негізгі көздерден бөлінеді


отын жағу

126 Ластанған суды тазалаудың химиялық әдістері:


тотықтыру мен бейтараптау;

127 Әуенің жалпы массасы


128 Дамудың тежеуші факторы болып экологиялық факторлардың минимуммен қатар максимумы бола алады, ал олардың аралығы-диапазоны факторға организмнің төзімділігін, толеранттық шамасын анықтайды Бұл қай заң?


Толеранттылық

129 Судың сапасы дегеніміз –


мәдени-тұрмыстық қажеттілікті анықтайтын судың құрамы мен қасиетінің сипаттамасы

130 БҰҰ ұйымдастыруымен қоршаған ортаны қорғау бойынша өткен ең алғашқы конференция қай жылы, қандай қалада өтті :


Стокгольм 1972ж;

131 Тіршілік әрекет қауіпсіздік негіздері курсының мақсаты


Болашақ мамандарды өмір сүрудің қауіпсіз және зиянсыз жағдайын құру үшін қажетті теориялық біліммен тәжірибелік дағдыларымен қаруландыру

132 Төтенше жағдай пайда болу себептеріне қарай қалай бөлінеді


Табиғи және техногенді

133 ҚР авариялық құтқару жөніндегі және құтқарушылар мәртебесі заңы қабылданды


1997ж 27 наурыз

134 Химиялық авария дегеніміз


Химиялық қауіпті нысандағы авария

135 Табиғи апаттан қорғану шаралары:


Табиғи аппатардың уақытын, орнын және қарқындылығын болжау

136 Қазіргі заманғы жаппай қыру құралы


Ядролық қару

137 Табиғи сипаттағы Төтенше жағдайы қауіпі кезінде халықтың пәтерлерді тастап шығар алдындағы қажетті әрекеттерін көрсетіңіз


Электр тетігін ажырату

138 Дозиметрлік аспап ретінде радиометрді тағайындау


Жергілікті жердегі радиация деңгейін өлшеу

139 Иондық сәулелердің тірі ағзаға әсерін арнайы ғылым – зерттейді


Радиобиология

140 Азаматтық қорғаныста жер сілкінісінен қорғау жөніндегі шаралары


Сейсмологиялық бақылау және жер сілкісін болжау республикалық жүйесін дамыту

141 Азаматтық қорғаныс төмендегі деңгейде жүргізіледі


Республикалық және жергілікті

142
Төтенше жағдайды жөніндегі агенттігі

143 Шешілетін міндеттердің ерекшеліктеріне қарай жұмыстарды дербес орындауды қамтамасыз ететіндей техникалық және жабдықпен жасақталуы тиіс құрама


Инженерлік құралдар

144 Радиоактивтілік дегеніміз


Тұрақсыз элементтердің ядролық ыдырауы

145 Радияциялық барлау


Метрологиялық бақылау

146 Рентген сәулесі


Сәулелер арасында диапозонды қамтитын электромагниттік толқындар

147 Радионуклид


Радиоактивті нуклид (атомдық салмағы мен атомдық заряды бар радиоактивті заттың атомы)

148 АҚ күштерінің құру және оларды дайындау


Азаматтық қорғаныстың негізгі міндеттері

149 Радиациялық қауіпті обьектілер аумағында орнатылған қорғаныс аймақтарын атаңыз


Шұғыл шаралар аймағы

150 Дегазация


Қатты әсер ететін улы заттарды бейтараптандыру немесе толық жою

151 Қазіргі уақытта уландыру заттары ретінде мынадай химиялық зат пайдаланылады


Хлор

152 Қандай сәулелердің атомдары өткір радиациялық болып табылады


Гамма

153 Төтенше жағдайды алдын алу және жою жөніндегі шараларды қаржыландырудың негізгі көздері


Республикалық және жергілікті бюджеттер есебінен жүзеге асырылады

154 Жер сілкінісі


жер қыртысында немесе мантияның үстіңгі бөлігінде кенеттен болған қозғалыс пен жарылыс нәтижесінде пайда болған және елеулі ауытқу түрінде едәуір қашықтыққа таралатын жер асты дүмпуі немесе қозғалысы

155 Жылдамдығы 32 м/сек асатын 12 балдық күшті жел


тайфун

156 Жоғары көтерілген сайын ауаның температурасының артуы


Биосферадағы инверсия

157 ХХ ғасыр індеті


Спид
158 Сел пайда болады
Ұзақ нөсер салдарынан

159 Авария дегеніміз


Технологиялық процесстің бұзылуы

160 Химиялық зақымдану ошағы


Қатты әсерт ететін улы заттардың зақымдағыш әсері таралатын алаң

161 Радиоактивті сәулеленудің түрі


Альфа бетта гамма ыдырауы

162 Төмендегілердің қайсысы ядролық жарылыстың қиратушы факторы болып табылмайды


Өткіш радиация

163 Уландырғыш заттар


Адамдарды жаппай өыруға арналған улы химиялық қосылыстар

164 Жеке дәрі-дәрмек қобдишасы


АИ-2

165 1996 ж 22 қарашадағы қабылданған заң


ҚР-ның өрт қауіпсіздігі тураы заң

166 ҚР-ның терроризмге қарсы заңы қабылданды


1993 ж 13 шілде

167 Азаматтық қорғаныс және Төтенше жағдайлар саласындағы заңдар қоғамға не үшін қажет


КР-да Тетенше жагдайлар алдын алу мен жою бойынша когамдык катынастарды реттеу ушін

168 Жер сілкінісі ошағының орталығы


Гипоцентер

169 Қар мен мұздың тау баурайына қарай жылжуы


Қар көшкіні

170 Жіктелуі бойынша әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайға жататыны


Қылмыстық әрекеттер

171 Жұқпалы ауру


оба

172 Радиацияның әсері


Адамның сәуле ауыруына шалдықтырады

173 Дезактивация


Берілген энергетикалық күйде дәл осы кездегі уақыттағы қандайда бір радионуклидтер санының радиоактивтілік өлшемі

174 Авария


технологиялык процестердін бузылуы, механизмдердін жабдыктар жане гимараттардын закымдануы

175 Апаттың көлеміне қарай бөлінуі


Кіші, орташа, үлкен

176 Табиғи апаттар


Метеорологиялық, тектоникалық, теллурлық, топологиялық, космостық

177 Төтенше жағдай деп


адамдардын денсаулынына, коршаган ортара жэне шаруашылык объектілеріне нуксан келтірген, сонымен катар халыкты шыгындарга ушыратып апат салдарынан болган жағдай

178 Жасанды апаттар


Көліктк, өндірістік, спецификалық, әлеуметтік

179 Жоғары оқу орындарының Азаматтық қорғаныстың бастығы


ректор

180 Азаматтық Қорғаныс құрамаларының негізгі түрлері


құтқару, инженерлік, АҚ және ТЖ қызметтерінің құрамалары

181 Шаруашылық объектілері деп


Шаруашылық объектілері, Қазақстан Республикасында қолданылатын ақпараттық және коммуникациялық жасақтамаларды көрсететін объектілерді атайтын термин

182 Қазақстан Республикасының «Азаматық қорғаныс туралы» Заңы қай жылы қабылданды


1997 жылы 7 мамыр

183 Жұқпалы аурудың берілу механизмі


Тыныс алу органдары арқылы

184 Эпидемия


накты бір аймактары ауру - сыркаудын Даны эдеттегі тіркелетін денгейінен біршама асатын, уакыт пенкеністікте кушейе тусетін белгілі бір аймакта адамдардын жаппай инфекциялык ауруышнынтаралуы

185 Карантин


закымдалу ошарын корша ан хальктан толыгымен окшаулауга жане онданы инфекциялык ауруды жоюта багіталан эпидемняга карсы жане тартіптік іс шаралардын Жиынтығы

186 Ерекше тұншықтырушы күші бар әсері күшті улы заттар


Хлор, фосген, хлорпикрин

187 Метаболикалық улы заттар


Этилен тотығы, дихлорэтан

188 Химиялық қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың адам ағзасына әсер ету сипатына қарай


Тыныс алу органдары, ішек-қарын жолы, тері жамылғысы мен шырышты қабық

189 Биологиялық қауіпті және зиянды өндірістік факторларға келесі жатады

патогенді микроа залар (бактериялар, вирустар, саныраукулактар,) жане олардын тіршілігіне кажатті заттар,микроагзалар (есімдіктер мен жануарлар);

190 Психофизиологиялық қауіпті және зиянды өндірістік факторларға келесі жатады


физикалық, нерв-психиялық және эмоциялық қажу т.б.

191 Жер сілкінісі қарқындылығы қандай шкала бойынша өлшенеді


12 балды РИхтер шкаласы

192 Нервті – психикалық ауыртпалықтар мына топтарға бөлінеді


Ақыл-ойлық ауыртпалықтардың ұлғаюы, анализаторладың шамадан тыс шаршауы, эмоциялық ауыртпалықтар

193 Жеке химиялық пакет қандай қару қолданғанда пайдалануға арналған


Химиялық

194 Химиялық қарудың зақымдаушы факторларын атап көрсет


Ауаны, жерді, суды ластауы, адамдарды зақымдауы, химиялық бұлт ізі

195 Бөлмеде отырғанда, сіз сырттан «Баршаның назарына» дабылы бойынша хлордың төгілгені туралы хабарды естисіз Сіз мақта мата дәкісін дайындау үшін қандай ерітінді дайындайсыз


2 пайыз сода ерітедісі

196 Аммиактың адамға әсері


Түшкіріп жөтелдіреді, тыныс алу ауырлайды

197 Химиялық қауіпті нысандар


Әсері күшті улы заттарды шығаратын, сақтайтын немесе пайдаланатын шаруашылық нысандар;

198 Жел бағыттарын көрсететін суреттің атауы?


Жел өрнегі

199 Аммиак


Мүсәтірге тән қатты иісті газ
200 Аммиак қай мөлшерде жинақталғанда адам тіл тартпай кетеді
50-100мг/л

201 Химиялық зақымдану аймағы


ӘКУЗ зақымдануына ұшыраған аймақ

202 Хлор


Қатты тітіркендіргірш иісі бар

203 Хлормен зақымдану кезіндегі алғашқы көмек


Теріні 15 минут бойы 2% ас содасының ерітіндісімен жуу керек

204 Қатты әсер ететін химиялық заттар


шаруашылық мақсатында қолданлатын және әртүрлі бұзылған немесе зақымданған технологиялық сыйымдылықтардан, қоймалардан және кұрылғылардың шығуы кезінде адамдардың жаппай зақымдануын тудыратын токсинді химиялық заттар

205 Химиялық қару дегеніміз


уландырғыш заттар мен құралдарды қолдануға арналған машиналар, приборлар, қару-жарақтар Химиялық қару жаудың адам күшін жаппай қырып-жоюға арналған

206 Әуе апаты дегеніміз


Әуе техникасының апаты

207 Радиоактивті ластану


жер устінін, атмосферанын сулын болмаса азык-туліктін тагамлык шикізаттын жане эртурі заттардын раднациялык каупаздік жане радноактивті заттармен жумыс істеу ережелерідет оекілген шама денгенен асатын мелшердет радноактивт завтармен ластан уы

208 Радиоактивті ластану аймағы


аймагында радноактивті ластану бар территория немесе аймак

209 Радиацияның табиғи көздеріне жатады


Космостық сәуле

210 Радиацияның жасанды көздеріне жатады


Рентгендік сәуле

211 Сыртқы ортаның радиоактивті зақымдау көздеріне мыналар жатады:


уран енеркасібі, эртурлі улгідегі ядролык реакторлар, радно, хим, ядролык полигондар;

212 Ядролық қару


уран мен плутонийдін біркатар изотоптарынын ауыр ядроларды вдыраунан болатын тізбекті реакция кезінде немесе сутегінін (дейтерий мен тритий) женіл ядролык изотоптары синтезінін термоядролык реакциялары кезінде белініп шыгатын ішкі ядролык энергияны пайдалануті негізделген осы замангы закымдау куралы:

213 Ядролық жарылыс кезінде мынадай зақымдаушы факторлар пайда болады


соккы толкыны, сауле жаркылы, откіш раднация, жердін радноактивтік ластануы, электромагниттік импульс;

214 Иондаушы сәуле дозасы


белгілі бір ортада нондаушы сауленін асер ету шегі:

215 Жердің радиоактивтік ластануы


ядролык жарылыс бултынан жауган радноактивті заттар жерге тусіп жерді ластауы;

216 Ауа соққы толқыны


жарылыс орталытынан жан-жакка дыбыстан тез жылдамдыкпен тарайтын кушті сыгылиан ауа аймагы;
217 Радиация деңгейі деп
радиоактивті сәулелердің қарқындылығы, зақымданған өңірде болған уақыт өлшемі ішінде адамның алуы мүмкін мөлшер шамасы

218 Қауіпті метерологиялық құбылыстар


адамдарга, ауьлшаруашылык малдарына жане есімдіктерге, экономика нысандарына жене коршаган табиги ортага закым келтіретін немесе келтіруі мумкін атмосферада эрт рлі табиги факторлардын немесе олардын косындысынын ыкпалынан туындайтын табиги процесстер мен кубылыстар;

219 Химиялық, мұнай химиялық, мұнай газ өндіретін кәсіпорын өнеркәсібіндегі өртер мен жарылыстардың ерекшелігі


нысанды пайдаланудың техникалық деңгейінің төмендігі, техникалық процесстермен басқару жүйесінің және өртке қарсы қызметтің жетілмегендігі, құрал – саймандардың ескіруі салдарынан бұл сала өзінің жоғары авариялылығымен ерекшеленеді

220 Авиациялық апат


адамдардың өлімі мен із – түссіз жоғалуына, зардап шегушілердің дене жарақатына немесе кеменің және ондағы тасымалданатын материалды құндылықтардың зақымдануына алып келетін, ұшу немесе пайдалану кезіндегі әуе кемесіндегі қауіпті оқиға

221 Поездың апатқа ұшырауы


жолаушы немесе жүк поезының басқа поезбен немесе қозғалмалы составпен соғысуы, поездағы қозғалмалы составтың екі аралықта және станцияда шығып кетуі салдарынан адамдардың қаза табуы мен жаралануы, локомативтің сынуы немесе вагондардың мүлік тізімінен шығуына дейін баруы, болмаса сол аумақтағы қозғалыстың толық тоқтауы соғысудың немесе қозғалмалы составтың шығып кету салдарын жоюдың нормативті уақытынан асып кетуі

222 Жол көлік апаты


механикалык транспорт куралдарынын козгаласы кезінде орын алган жане езімен бірге адамдардын каза табуы мен дене жаракатын, транспорт куралдарынын, гимараттардын, жуктердін закымдануын немесе баска да матерналдык шытын алы келген окиганы;

223 Су басу бұл


Құрғақ жерді уақытша су алу, аппаттық құбылыс болып табылатын судың жоғарғы деңгейі

224 Цунами бұл


cy асты жане жагалаулардаы жер сілкінісі кезінде пайда болатын теніз толкындары:

225 Күшті жел бұл


жел багытынын езгерісімен коса журетін конвекциялык процестермен байланысты 20-30 м/с жылдамдыкпен соратын желдін кенеттен кыска мерзімді кушеюі;
226 Құйын бұл
айналу жылдамдыты 100 м/с жане одан жогары, диаметрі 1000 м болатын, улкен кираткыш кушке не усак масштабты атмосфералык кушті кубылыс;

227 Бұршақ бұл


жылдын жылы мезгілінде катты муз турінде, эдетте найзагай кезіндегі несер жауынмен бірге жауатын атмосфералык шегінділер;
228 Нөсер (қатты жауын) бұл
жауын-шашын 12 сагат жэне одан аз, мелшері 50 мм жэне одан да кеп жауатын жауын;

229 Найзағай бұл


туйдек - кауын булттарыный дамуымен байланысты булттар мен жер беті арасындары дуркін - дуркін электр зарядтарымен, дыбыстык кубылыстармен, катты жауын - шашынмен, буршакпен коса журетін атмосфералык кубылыс

230 Қатты қар басу бұл


көру мүмкіндігін айтарлықтай нашарлататын және көлік қозғалысын қиындататын қардың қарқынды ұзақ жаууы

231 Қатты боран бұл


көру мумкіндігін айтарлыктай нашарлататын жэне келік магистралын кар басуга алып келетін, кардын жаууымен бірге болатын катты желдін жер бетіне карды тасымалдауы;

232 Қатты көк тайғақ бұл


салкындаган туман немесе жауын тамшыларынын катуы кезіндегі жердін немесе заттардын бетіндегі муздын калын кабаты;

233 Шаңды дауыл бұл


көру мумкіндігінін темендеуімен, тукым жане жас осімдіктермен коса топырактын жорарты кабатынын урленуімен, егістікті жане келік магистралдарын кум басумен сипатталатын улкен келемдегі шанны немесе кумнын катты желмен тасымалдануы

234 Ауа температурасының күрт төмендеуі бұл


Қысқа уақыт ішінде ауа температурасының аномалды төмендеуі

235 Қатты тұман бұл


12 сағ және одан ұзақ уақытта 100 м – ге дейін және одан да төмен болатын, жер бетіндегі ауаға тікелей асылған, көру мүмкіндігінін айтарлықтай нашарлауымен қоса жүретін, сұйық түрге айналған заттардың тамшы немесе кристалл түрінде топталуы

236 Әуе транспортындағы апат, сала жағынан қандай төтенше жағдайға жатады


Транспорттағы

237 Техногенді апатқа көрсетілген апаттардың қайсысы жатады


Жол-транспорттық апат

238 Табиғи апатқа төмендегілердің қайсысы жатады


Орман өрті

239 Қауіпті табиғи құбылыс


қарқындылығы, көлемі, жалғасуы мен кері әсер ету мүмкіндігі бар табиғи сипаттағы жағдай

240 Табиғи сипаттағы құбылыстарға байланысты болатын төтенше жағдай


Жерсілкінісі, дауыл

241 Жер сілкінісі бұл


Жер қыртысында немесе мантияның үстіңгі бөлігінде кенеттен болған қозғалыс пен жарылыс нәтижесінде пайда болған және елеулі ауытқу түрінде едәуір қашықтыққа таралатын жер асты дүмпуі немесе қозғалысы

242 Жер сілкінісінің қарқындылығы


Белгілі бір орындағы жерсілкісінен болған шығындардың дәрежесі

243 Жер сілкінісі кезінде үстел немесе партаның астына тығылуға болады ма


Иә

244 Жер сілкінісі кезінде бөлмедігі қауіпсіз орын


Қабырға бұрышы, есік жақтауының асты


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет