Батыс Қазақстан облысы білім басқармасының мектепке дейінгі, жалпы орта, техникалық кәсіптік білім беру ұйымдарының облыстық оқу-әдістемелік кабинеті
§1.9. Арифметикалық және геометриялық орта. Мода. Өзгерісауқымы. Медиана
жүктеу/скачать 1,86 Mb.
|
Математикалы сауаттылы Есетов ЕН
| §1.9. Арифметикалық және геометриялық орта. Мода. Өзгерісауқымы. Медиана.
Халық шаруашылығында қайсібір шамалардың: егін өнімінің, заттаң бағасының, қозғалыс жылдамдығының және т.с.с. сан мәндері әр түрлі болады. Оларды есептеу статистикалық сипаттамалар бойынша жүргізіледі. Стастикалық сипаттамалардың жиі қолданылатын түрлері: арифметикалық орта, мода, өзгеріс ауқымы, медиана. Сандардың арифметикалық ортасы деп сол сандардың қосындысын қосылғыштар санына бөлгенде шығатын бөліндіні айтады. 1-мысал: Шахмат ойыны жарысында 11-сынып оқушылыры: 13, 13, 12, 13, 10, 13, 12, 10 ұпайлар алды. Олардың осы алған ұпайларының арифметикалық ортасын табыңыз. А) 11 В)12 С)13 Д)14 Е)10 Оқушылардың алған барлық ұпайларының қосындысын тауып, оны ұпайлар санына бөлеміз:
Оқушылырдың алған ұпайларының арифметикалық ортасы 12. Сандардың геометриялық ортасы деп сол сандардың көбейтіндісін көбейтінділер санына тең дәрежелі түбіренінен шығатын санды айтады. Геометриялық орта арифметикалық ортадан кіші болады. 2-мысал: Шахмат ойыны жарысында Ақерке 4,2 және 8 ұпайларын алды. Оның осы алған ұпайларының геометриялық ортасын табыңыз. А) 7 В) 4 С) 6 Д)5 Е) 8 Ақеркенің алған барлық ұпайларының көбейтіндісін тауып, оны үшінші дәрежелі түбір астына аламыз:
Ақеркенің алған ұпайларының геометриялық ортасы 4-ке тең. Мода Шаманың модасы – оның берілген мәндерінің ішіндегі жиілігі ең көбі. 3-мысал: Оқушының тоқсан ішіндегі математикадан алған бағалары: ‘5’, ‘5’, ‘5’, ‘4’, ‘3’, ‘4’, ‘5’, ‘4’, ‘5’, ‘5’. Оқушының осы алған бағаларының модасын табыңыз. А) ‘4’ В)’2’және ‘3’ С)’3’ Д)’5’ Е) модасы жоқ Оқушының тоқсан ішіндегі математикадан алған: ‘5’-тік бағасының жиілігі 6-ға тең, ‘4’-тік бағасының жиілігі 3-ке тең, ‘3’-тік бағасының жиілігі 1-ге тең. Жиілігі ең көп баға ‘5’-тік баға. Демек, оқушының тоқсан ішіндегі математикадан алған бағаларының модасы ‘5’-тік баға.
А) ‘4’ В) ’2’және ‘3’ С)’3’ Д)’5’ Е) модасы жоқ ‘5’-тік бағасының жиілігі 1-ге тең, ‘4’-тік бағасының жиілігі 1-ге тең, ‘3’-тік бағасының жиілігі 1-ге тең. Жиілігі ең көп баға жоқ. Демек, мұндай жағдайда оқушының алған бағаларының модасы жоқ. 5-мысал: Оқушының география пәнінен алған бағалары: ‘5’, ‘4’, ‘3’, ‘3’, ‘4’, ‘3’, ‘4’, ‘5’. Оқушының осы алған бағаларының модасын табыңыз. А) ‘4’ В) ’4’және ‘3’ С)’3’ Д)’5’ Е) модасы жоқ ‘5’-тік бағасының жиілігі 2-ге тең, ‘4’-тік бағасының жиілігі 3-ге тең, ‘3’-тік бағасының жиілігі 3-ге тең. Жиілігі ең көп бағалар ‘3’ және ‘4’. Демек, мұндай жағдайда оқушының алған бағаларының модасы ‘3’ және ‘4’. жүктеу/скачать 1,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|