Баяндама тақырыбы: Гносеологиялық оптимизм, скептицизм және агностицизм
жүктеу/скачать 21,95 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі бөлім Гносеологиялық оптимизм.Скептицизм.Агностицизм Скептицизмнің гносеологиялық стратегия ретінде қазіргі ғылыми және қарапайым дүниетанымдағы маңызы. Қорытынды
|
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ БАЯНДАМА
Тақырыбы:«Гносеологиялық оптимизм, скептицизм және агностицизм Орындаған: Мықтыбый Нұрзада Тексерген: Күзенбаева.А Тобы:2302-11 Жоспар Кіріспе Таным және дүниетаным ұғымдарына түсініктеме Негізгі бөлім Гносеологиялық оптимизм.Скептицизм.Агностицизм Скептицизмнің гносеологиялық стратегия ретінде қазіргі ғылыми және қарапайым дүниетанымдағы маңызы. Қорытынды 1] Адамдар қазіргі таңда жаңа білімді білуге,жаңашылдыққа ұмтылуға бейім.Қазіргі уақытта адам білімі аса бай әрі күрделі жүйені құрайды, осыған сәйкес әр адамның қоғамға деген көзқарасы,дүниетанымы пайда болады. Дүниетаным - ол, жеке адамның, əлеуметтік топтың, таптың немесе тұтас қоғам қызметiнiң бағытын және шындыққа деген катынасын айқындайтын принциптердiң, көзқарастардың мақсат-мұраттар мен сенiмдердiң жүйесi болып табылады. Адамзат сонымен қатар ертеректе жердің қалай пайда болғанын,дүниетанымның,өмірдің қайдан шыққанын зерттемек болып талпынған.Алайда ешкім бұл сұрақтың жауабын таппаған.Бұл жөнінде тіпті философтардың дәлелденбеген пікірлері ғана бар.Осыған байланысты философияның таным теориясы адамзатқа үш түрлi түсiнiк ұсынады: «оптимизм», «агностицизм», «скептицизм». Таным- адамзаттың санасындағы ақиқаттылық және нағыздықтың оны одан әрi өзгерту мүмкiндiгiн мақсат ететiн, мақсатты бағытталған белсендi бейнелену үдерісі. Ал таным теориясы-философиямен бiрге, оның iргелi бөлiмдерiнiң бiрi ретiнде пайда болды және қалыптасты.Ендігі кезекте осы аталған оптимизм,скептицизм,агностицизм ұғымдарына түсініктеме бере кетсек. 2]Гносеологиялык оптимизм дегенiмiз-дүниеге үміт көзiмен, сенiммен қараушылық, үмiтсiздiктен аулақ болушылықты бiлдiредi.Гностицизм- танымның қазіргісі мен келешегіне оптимистік тұрғыдан қарайды. Олардың пікірі бойынша, дүниені тануға болады, адамда танымның шексіз қабілеттік мүмкіндіктері бар. Скептицизм- объективті шындықты дұрыстану мүмкiндiгiне күдiкпен қарайтын философиялық бағыт,бұл жағынан скептицизм агностицизмге -дүниені таныпбілу мүмкіндігін жоққа шығаратын философиялық бағытқажақын, соның бастапқы сатысы болып табылады; бiр нәрсегесыни тұрғыдан,күдікпен қарау, мүмкіндігіне, шындығынакүмандану; күдікшiлдiк, сенбеушілік.Скептицизм-дүниенiң ұстанымды танылуын жоққашығармайды, тек танымның дәйектiлiгiне күмән келтiредi. Скептицизм (грек тiлiнен аударғанда skeptikos қарастыру, тергеу) - теориялық ойлаудың басты қағидасы ретінде күмәнді алға тартатын философиялық ұстаным, атап айтқанда, шындық туралы абсолютті сенімді және шынайы бiлiмге кол жеткiзуге күмән. Бұл ұстаным ежелгi скептицизмнен бастауалады (Пирро, Энесидем, Секст Эмпирик), олар соңғы пайымдаулардан аулақ болу қажеттілігі туралы тезисті тұжырымдап, тек ақылға қонымды бiлiмге кол жеткiзу мүмкiндiгiн мойындады. Болашақта скептицизм алуан түрлі формаларға ие болады және негiзiнен белгiлі бiр нәрсенi қабылдамауды, кез келген берiлгендiк үшiн сұрақ қоюды және сынақтан өткізбеудi белгiлейтiн бiлiм жүйелерi немесе күнделiктi тәжiрибенiң ойдан шығарылган далелдерi бола отырып, ойлаудың сыни көзқарасы түрінде көрінеді. Бұл тұрғыда П.Абелардтын, Кузанскийдiн Николайынын. М.Монтеньдің, Р.Декарттың, Д.Дидро, Д.Юм, И.Канттың және басқалардың скептицизмі туралы айтуға болады. Бұл жерде оқулыктың мысалы ретiнде Декарттың «Мен ойлаймын, сондықтан мен бармын» формуласында көрсетiлген сананың бар екендiгiнiң абсолюттi дәлелi деңгейіне жету үшiн сыртқы әлемнің және тіпті өзінің денесінің бар екендiгiне күмәнданған радикалды күмән техникасы келтірілген. Жалпы алғанда, скептицизмді догматизмнiн кез-келген түрiне карсы «егу» ретiнде қарастыруға болады және осы тұрғыдан әлемге философиялық және ғылыми көзқарастың ажырамас бөлiгi ретiнде қарауға болады.Агностицизм - обьективті әлемді, ақиқат объективті белгiсiн мойындауды жоққа шығаратын, оларды жай елес етіп түсiндiру арқылы ғылымның рөлiн шектейтiн, табиғи, соның iшiнде әлеуметтік процесс заңдылығы мен заттың мәнiн түсiну мүмкiн емес деп есептейтін философиялық iлiмi. Бұл ұғымды XIX дiни сайыстарда ғылыми көзкарастар айкындаушы ретiнде 1869 жылы Т.Гексиль енгізген. Агностицизмнiн кайнар көздерi - скептицизм, Зенонның апорияларыiлiмi, И.Канттын антиномиялары агностицизм негiзгi көзi болып табылады. Агностик – адамның шектеулі қабылдауына байланысты әлем мен құбылыстар туралы толық білімді жоққа шығаратын адам. Ол адамдар шындықтың қайда екенін және өтіріктің қайда екенін білмейтініне сенімді. Бұл адамның дүниетанымы және әлемді әртүрлі қабылдауымен тікелей байланысты болады. “Агностицизм” ұғымы ғылымда 1869 жылы пайда болды. Оны ағылшын натуралисті және биолог Томас Гексли енгізді. Грек тілінен бұл сөз “танымайтын” деп аударылып, өз ұғымында қолданылып жүр. Гексли өзінің бұл тұжырымдамасын былай түсіндіреді: “Егер адамда ғылыми негізделген факт пен дәлелдер болмаса, ол белгілі бір нәрсені дұрыс деп айта алмайды. Мысалы, ғалым, егер фактілер болмаса, проблеманы шешу туралы сенімді сөйлеп, пікірімен бөлісе алмайды. Агностицизм гипотезаны ғылыми тұрғыдан зерттеудің әдісі болып табылады. Оны тәжірибе мен дәлелдерсіз сеніммен қабылдауға болмайды. Ондай жағдайда кез-келген ғылыми гипотеза теріске шығарылады немесе нақты негізмен расталатын болады”. Агностиктердің ойлары мен бағыттар төмендегідей болады: Қазіргі әлемді адам субъективті түрде зерттейді. Агностиктер өз пікірлерін таңдамайды, өйткені олар әлемді біртұтас және дәл білуді жоққа шығарады. Біз әркімнің өз көзқарасы бар екеніне сенімдіміз және дауласудың қажеті жоқ, өйткені бәрі дұрыс бола бермейді. 3]Адамның кез-келген мәлімдемені қабылдағанға дейін оның сенімділігіне күмәндануға бейімділігі скептицизм ғасырлар бойы әр түрлі формада болды. Бұл қарапайым өмірдегі көзқарасқа да, философиялық ұстанымдарға да қатысты болуы мүмкін. Скептицизм көбінесе догматизммен, белгілі бір шындыққа сәйкес әдісті қолдану арқылы қол жеткізуге болатын жағдаймен қарама-қайшы келеді. Эпистемология, білуге деген сенімділік шарттарын зерттеу іс жүзінде кез-келген ойшының белгілі бір шамада уақытша шектелген скептицизмнің қандай да бір түрін қабылдауға мәжбүр етті. Дэвид Юм сияқты кейбір ұлы философтар белгілі бір білім негізінен қол жетімді емес деген қорытындыға келді. Өзінің табиғаты бойынша скептицизм нәтиже ретінде қанағаттанарлық емес. Бұл, сайып келгенде, қабылдана ма, жоқ па, көп жағдайда адамның жалпы көзқарасы, пессимизм скептикалық опциямен байланысты. Қалай болғанда да, скептицизм философия тарихында катализатор ретінде орны толмас рөл атқарды. Гносеология немесе таным теориясы философиялық білімнің бөлігі, танымдық іс — әрекетінің мәні шарттары ұқсас білімге жету жолдарын қарастырады. Одан басқа таным теориясын адасушылық оның пайда болу себептері мен оны жеңу жолдары білімнің өмірлік экзистенциалды мазмұны қызықтырады. Гносеология философиялық білімнің бір бөлімі, сондықтан оның зерттеуі адам өмір жүйесіндегі жалпылық болып қолданады. Бірақ, гносеология — бұл қатынастың тек танымдық аспектісін зерттеп, танымның Философияда, скептицизм нақтырақ бірнеше болжамдардың кез келгеніне қатысты. Оларға: білімнің шектеулілігі, жүйелі күмәндану және үздіксіз тестілеу арқылы білім алу әдісі, моральдық құндылықтардың еркіндігі, салыстырмалылығы немесе субъективтілігі, зияткерлік сақтану және т.б. тоқтатылған сот шешімі, адам іс-әрекетінің оң себептеріне немесе адам кәсіпорындары үшін оң нәтижелерге, яғни цинизм мен пессимизмге деген сенімсіздік жатады. Пайдаланған әдебиеттер: 1.Қазақ тарих философиясына кіріспе 2.Қазақия философиясы 3.http://www.filasofia.ru 4.http://aknurpress.kz жүктеу/скачать 21,95 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|