«Баєа белгілеу» пјнінен таќырыптар


Баға белгілеудің негізгі мәселелері бойынша құрылымдық – логикалық схемалар



бет108/130
Дата08.12.2022
өлшемі2,04 Mb.
#56043
түріОқулық
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   130
Байланысты:
Saginova-Baga-j-baga-bel (1)

Баға белгілеудің негізгі мәселелері бойынша құрылымдық – логикалық схемалар.


Кесте 1.
Баға белгілеу факторлары

Ішкі факторлар

Сыртқы факторлар

Тауардың ерекше қасиеттері
Өндіріс тәсілі
Нарық сегменттеріне бейімделу
Тауардың өмірлік циклы
Серсисті ұйымдастыру
Фирманың беделі
Жарнама, тауарды жылжыту

Еліміздегі саяси тұрақтылық
Негізгі ресурстармен қамтамасыз етілу
Нарықтық орта
Тауарды жылжыту арнасына қатысушылар
Мемлекеттік реттеудің ауқымы
Салық заңнамасының мүлтіксіздігі
Мемлекеттің сыртқы экономикалық саясаты


Бәсекелес бағасын арзандатты




Қандай кезеңге?

-ұзақ мерзім;


-артық тауарларды
жаппай сату үшін
және сатуды ынталандыру
үшін бағаны уақытша өзгерту.



Қандай мақсатпен?

- нарықтың неғұрлым


көп үлесін басып алу;
-баға деңгейін төмендетуге және жалпы
сұраныстың көбеюіне себеп болу.



Нарық сыйымдылығына ол қалай әсер етеді?


- бәсекелестердің артынан бағаны өзгерту жағдайында;
- өзгермейтін баға жағдайында.


Сурет .1 Баға қалыптастырушы факторлар әсерінің сипаттамасы


Кесте 2.


Сурет 2. Баға белгілеу тәртібі күрделі және көп кезеңді үдеріс:

Мақсатты таңдау

өткізімді қамтамасыз ету (өміршеңдікті)


пайданы ең жоғарғы шекке жеткізу
нарықты ұстап қалу

Сұраныс-ты анықтау

сұранысты анықтаудағы айырмашылық-


тар нарық тұрпатына, сатып алушылар-
дың баға деңгейіне сезімталдығына бай-
ланысты болады
бағаның жоғарғы деңгейін сұраныс анық-

Өндірістік шығындарды талдау
тайды
төменгі – тұрақты және өзгермелі шығын
өзгермелі шығындар коэффициенті
жалпы және маржиналдық пайда
коэффициенті

Бәсекелес-тердің бағаларын талдау

бәсекелестердің тауарларының ерекше


өзгешеліктері, жақсы жағы және кемші-
ліктері, олардың бағасы

Баға белгілеу әдісін таңдау
бағаның үш деңгейі – ең төменгі, ең
жоғарғы және мүмкін болатын оңтайлы
баға.
әдістемелер: орташа шығын қосу пайда,
тауардың сезілетін құндылығы және т.б.

Түпкілікті бағаны қалыптас-тыру

барлық әсер ететін факторларды зерттеу


негізінде қалыптасқан баға
фирманың баға саясаты және баға страте-
гиясы талаптарына сай келуі қажет



Кесте-3
Баға бойынша икемді сұранымның жалпы ақшалай түсімге және тұтынушылардың баға өзгерісіне реакциясына әсері



Икемділік
коэффициенті –нің шамасы

Сұраныс икемділігін
анықтау

Сұраныс икемділігінің
жалпы ақшалай түсімге
әсері

Тұтынушылар реакциясы

сапалық

сандық

баға көтеріл -генде

баға
арзан -
дағанда

баға арзан-
дағанда

баға өскенде

ЕD > 1

Икемді

Сұрайтын
тауарлар санының пайыздық өзгерісі
бағаның пайыздық өзгерісінен артық

Жалпы ақшалай түсім азаяды

Жалпы ақшалай түсім көбейеді

Сатылу көлемі неғұрлым ұлғаяды. Баға арзандау-ына қарағанда, сұраныс тез ұлғаяды.

Сатып алу көлемі неғұрлым азаяды.
Баға өсуіне қарағанда сұраныс тез кемиді.

ЕD= 1

Жеке, бірлі- жарым икемділік

Сұрайтын
тауарлар санының пайыздық өзгерісі,
бағаның пайыздық өзгерісіне тең

Жалпы ақшалай түсім өзгермейді

Жалпы ақшалай түсім өзгермейді

Сұраныс-тың ұлғаюы, бағаның арзандау-ына тіке пропорци-оналды

Сұраныс-тың кемуі, бағаның өсуіне тіке пропорци-оналды

ЕD < 1

Икемсіз

Сұрайтын
тауарлар санының пайыздық өзгерісі,
бағаның пайыздық өзгерісінен кем

Жалпы ақшалай түсім көбейеді

Жалпы ақшалай түсім азаяды

Баға арзандау-ына қарағанда, сұраныс бәсең ұлғаяды

Баға өсіміне қарағанда, сұраныс бәсең азаяды.

Кесте 4
Баға деңгейі мен серпініне әсер ететін факторлар



Бағаның арзандауына әсер ететін факторлар

Баға өсімін қоздыратын факторлар

Өндіріс өсімі;
Техникалық прогресс;
Өндіріс шығындары мен айналым шығындарының азаюы;
Бәсеке;
Салықтар мөлшерінің кемуі;
Тікелей байланыстардың ұлғаюы.

- Өндірістің құлдырауы;
Экономикалық жағдайдың тұрақсыздығы;
Кәсіпорын монополиясы;
Дүрлікпе сұраным;
Айналымдағы ақша массасының өсімі;
Салықтар мөлшерінің артуы;
Еңбек ақы өсімі;
Кәсіпорын пайдасының өсімі;
Тауар сапасын жақсарту;
Сәнге сай өнім өндіру;
Жұмыс күшінің бағамының өсімі;
Капиталды, негізгі қорларды, жұмыс күшін, жерді пайдалану тиімділігінің төмен болуы.




Сурет-3 Бәсекелік орта түрлері
Кесте 5.
Әр түрлі нарық типтеріндегі баға белгілеу ерекшеліктері



Нарық сипаттамасы

Нарық типтері

Еркін бәсеке

Монополиялық бәсеке

Олигополия

Таза монополия

Баға белгілеу сипаты

Еркін, бәсекелік

Сараланған фирмалық өнім нарығы шегінде монополияның басымдылығын ескере отырып бәсекелік баға белгілеу

Монополияландыру,бірақ азғана бәсекелестердің өзара тәуелді байланыстылы-ғы

Монополияландыру

Өнімнің ерекшеліктері

Біртекті,жиі стандартталған

Сараланған, бірақ тауар ауыстырмасы тобына жатады

Біртекті, стандартталған және сараланған болуы мүмкін

Бірегей, жақын ауымтыр-масы жоқ

Кәсіпорындар саны- нарық агенттері

Өте көп

Көп

Аз

Біреу

Кәсіпорынның нарықтағы бағаны бақылауы

Бақыланбайды, нарық бағасымен келіседі

Азғана шектелге мөлшерде бақыланады

Бақыланады, бірақ мұнда бәсекелестердің реакциясы есепке алынады,және келісім болуы мүмкін

Монополист бақылайды

Бағаға қатыссыз бәсеке

Болмайды

Маңызды орын алады

Әдеттегідей

Маңызды, әр түрлі формасы болады

Салаға, нарыққа ену жағдайлары

Кедергілер болмайды

Біршама оңай

Қиын

Жауып тасталған

Кесте 6.
Баға деңгейі өзгерісінің пайдаға әсері



Пайданың өзгеруі

Бағаның өзгерісі

Баға көтеріледі

Баға арзандайды

Пайданың көбеюі

Нарық бағаға сезімтал емес

Неғұрлым төмен бағалар пайданың азаюына қарағанда (икемді нарық), нарықтың сыйымдылығының тез ұлғайтады

Тауардың алғашқы бағасы төмендетілген, тұтынушылар көп төлеуі мүмкін – тауар тапшылығы

Тауардың алғашқы бағасы көтеріңкі, сұраныс шектеулі болады, баға арзандағаннан кейін ол кенет ұлғаяды

Өндірістік қуаттар шектелген, тапсырыс кәсіпорынның мүмкіндігінен асып түседі

Тауарды өткізу бағасына қарағанда тауардың бір өлшеміне есептелінген өндірістік шығындар тез азаяды

Нарық сыйымдылығы тез ұлғаяды

Неғұрлым төмен бағалар жаңа нарыққа шығу мүмкіндігін туғызады.

Неғұрлым жоғары бағалар тұтынушыға тауарды тартымды жасайды

Кейбір бәсекелестердің нарықтан шығуы

Саладағы бәсекелестердің бағаны көтеруі

Пайда азаяды

Өнімді өткізу бағаларын көтеру өндірістік шығындардың артуын өтемейді

Өте төмен бағаларға нарық сезімтал емес (икемсіз), және өткізу көлемі салыстырмалы тұрақты

Бастапқы бағалар дұрыс белгіленген – сатудан түсетін түсімнің көбеюіне қарағанда, өткізу көлемі өте тез азаяды (икемді нарық)

Бастапқы бағалар дұрыс белгіленген – баға арзандағаннан кейін өткізу көлемі көбейген жоқ (икемсіз нарық)

Бәсекелестердің жауап ретінде баға деңгейін арзандатуы,салада ең төмен деңгейдегі баға белгілеу және жаңа тұтынушылардың болмауы

Нарыққа жаңа бәсекелестердің енуін болдырмау




Бәсекелестікті талдау, яғни өнімдердің саралануының ұлғаю және тереңдету мүмкіндіктерін талдау



Тұтынушыларды талдау, олардың қажетсінуін терең зерттеу және анықтау



Жайғастыру, фирманың өнімдеріне құндылық түсінігінің қалыптасуы туралы шешім қабылданады



Маркетинг стратегиясы, яғни құндылықты қалыптастыратын элементтер өнімнің өзі, оны қолдайтын коммуникация әдістері, өткізу арналары




Бәсекелес өнім



Қабылданатын құндылық



Баға



Шығындар



Пайда


Сурет 4. Өнімнің құндылығы және оны баға белгілеуде есепке алу туралы түсінігін қалыптастыру үрдісі

Кесте
Бағаны мемлекеттік реттеу





БАҒА

Бағаны тікелей реттеу әдістері

Бағаны жанама реттеу әдістері

а)бағаны әкімшіліктің белгілеуі;

а) салық салу;

б)бағаларды тоқтатып қою;

б)баға айналымын реттеу;

в)шекті баға деңгейін белгілеу;

в) еңбек ақы;

г)пайдалылық деңгейін регламенттеу;

г) несие саясаты;

д)бағаны анықтау үшін нормативтерді белгілеу;

д) мемлекеттік шығындарды реттеу;

е)бағаны мағлұмдау және т.б..

е)амортизация нормаларын белгілеу және т.б..




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   130




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет