Дағдыландыру. Төмендегі түбір сөздерге «-лы» жұрнағын
қостырып, туынды сөз еткізу. Кісі, адам, дене, бас, шаш, сақал,
самай, иек, мұрт, маңдай, кеуде, жүрек, бүйір, қарын, тамыр,
тізе, табан, тобық, ата, ана, аға, іні, күйеу, жаға, етек, тон,
мақта, ет, қымыз, айран, су, шөп, тары, сұлы, жуа, ағаш, мойыл,
үй, томар, жылқы, жорға, құлын, бота, шағала, аң, аю, қасқыр,
балық, ақша, бүйі, май, сүмбе, құндақ, алтын, күміс, ақыл, ес,
үміт, сана, саңылау, қайғы, ашу, құла, күрең.
6. Жұрнақ «-лау» – түбір сөздің аяғы дауысты я жарты дауы-
сты дыбыс болса яки «р» болса, осы «-лау» күйінде жалғасады.
Мәселен: бала-балалау, қара-қаралау, may-таулау, сұлу-сұлу-
лау, тар-тарлау, жар-жарлау.
44
Түбір сөздің аяғы ұяң дыбыс болса, «-лау» ор нына «-дау»
болып жалғасады. Мәселен: шал-шалдау, паң-паңдау, аз-аздау,
шын-шыңдау.
Түбір сөздің аяғы қатаң дыбыс болса, «-лау» ор нына «-тау»
болып жалғасады. Мәселен: ақ-ақтау, жас-жастау, аш-
аштау. Түбір сөз жіңішке бол са, жұрнақ да жіңішкереді: «-лау»
орнына «-леу», «-дау» орнына «-деу», «-тау» орнына «-теу»
болып жалғасады. Мәселен: көне-көнелеу, ірі-ірілеу, кір-кірлеу,
семіз-семіздеу, кең-кеңдеу, кем-кемдеу, төмен-төмендеу, көк-
көктеу, сирек-сиректеу.
Достарыңызбен бөлісу: |
