183
Көпше:
жазып берсек
жазып берсеңдер
жазып берсе
сынап тұрсақ
сынап тұрсаңдар
сынап тұрса
Болымсыз түрлері:
Жекеше:
жазып
бермесем жазып бермесең
жазып бермесе
сынап тұрмасам сынап тұрмасаң
сынап тұрмаса
Көпше:
жазып бермесек жазып бермесеңдер жазып бермесе
сынап тұрмасақ сынап тұрмасаңдар сынап тұрмаса
Дағдыландыру. hәр етістен әртүрлі сөздер алып, осы үлгі
бойынша қосар түрде шартты раймен жіктету.
ЕРЕУІЛ РAЙ
Үнемді көсемше:
Болымды түрлері:
Жекеше: І-ші жақ
ІІ-ші жақ
ІІІ-ші жақ
жаза берсемде
жаза берсеңде
жаза берседе
сынай тұрсамда сынай тұрсаңда
сынай
тұрсада
Көпше:
жаза берсекте
жаза берсеңдерде
жаза берседе
сынай тұрсақта сынай тұрсаңдарда сынай тұрсада
Болымсыз түрлері:
Жекеше:
жаза бермесемде жаза берсеңде
жаза бермеседе
сынай тұрмасамда сынай тұрмасаңда сынай тұрмасада
184
Көпше:
жаза
бермесеңде жаза бермесеңдерде жаза бермеседе
сынай тұрмасақта сынай тұрмасаңдарда сынай тұрмасада
Үнемсіз көсемше:
Болымды түрлері:
Жекеше:
жазып берсемде жазып берсеңде
жазып берседе
сынап тұрсамда
сынап тұрсаңда
сынап тұрсада
Көпше:
жазып берсекте
жазып
берсеңдерде жазып берседе
сынап тұрсақта
сынап тұрсаңдарда сынап тұрсада
Болымсыз түрлері:
Жекеше:
жазып бермесемде жазып бермесеңде
жазып бермеседе
сынап тұрмасамда сынап тұрмасаңда
сынап тұрмасада
Көпше:
жазып бермесекте жазып бермесеңдерде жазып бермеседе
сынап тұрмасақта сынап тұрмасаңдарда сынап тұрмасада
Дағдыландыру. hәр етістен әртүрлі сөздер алып, осы үлгі
бойынша қосар түрде ереуіл раймен жіктету.
РЕНІШ РAЙ
Бұл рай үшін де
жаза бермек, сынай тұрмақ деген сөздерді
алып, басқа райлардағы көрсеткен үлгі бойынша үнемді,
үнемсіз көсемшенің болымды, болымсыз түрлерінде қосар
күйде айтқызу.
Дағдыландыру үшін әр етістен әртүрлі сөздер алып, алдағы
үлгілер бойынша реніш раймен жіктету.
185
Қалау рай, сенімді рай, болжам рай, мұң рай, көніс рай,
қайрау рай, азалы рай, теріс рай – бұлар үшін де
жаза бермек,
сынай тұрмақ деген сөздерді алып, басқа райларда көрсеткен
үлгі бойынша үнемді, үнемсіз көсемшенің болымды, болымсыз
түрлерінде қосар күйде айтқызу.
Дағдыландыру үшін әр етістен әртүрлі сөздер алып, алдағы
үлгілер бойынша жіктету.
Ниетті көсемше де үнемді көсемше сияқты, жалғыз-ақ
айырмасы сол үнемді көсемшенің жалғауы «а» (жіңішке сөзде
«е») hәм «й», ниетті көсемшеде «ғалы» (жіңішке сөзде «гелі»).
ЕСІМШЕ
Есімше дейміз – есім сияқты айтылатын етістіктің түрін,
мәселен,
айтушы адам, шабатын ат, жазған хат дегенде
«айтушы», «шабатын», «жазған» деген сөздер есімше болады.
Есім сияқты дейтініміз: сын есімше «қандай?» деп сұраймыз.
Есімше үш түрлі: 1) Осы шақтық, 2) Өткен шақтық 3) Ұй-
ғарынды.
Достарыңызбен бөлісу: 
