Мал терісінен жасалған ыдыстардың бірнеше түрімен танысайық.
Саба – қымыз ашытатын ең үлкен ыдыс. Ол тұтас теріден (екіден бес теріге дейін) тігіледі.
Сүйретпе – ақ түйенің мойын терісіне қымыз ашыту үшін жасалған.
Торсық – сусын құю үшін ысталған теріден жасалған шағын ыдыс.
Жанторсық – жолға шыққанда сусын құйып, жанға байлап жүретін торсық.
Ағаштан жасалған ыдыстардың түрлері өте көп. Мысалы:
Күбі – қымызды саумалдай құйып, пісу арқылы ашытып, тұшытатын ыдыс.
Келі – тарыны ақтауға, ұнтақтауға арналған құрал. Жуан да, қатты ағашты үңгіп жасаған. Орнықты болу үшін түп жағы қалыңдау болып келеді.
Тегене – қымызға араналған ыдыстың бір түрі. Ол үлкен дөңгелек, шұңғыл болып келеді. Сабадағы қымызды осы тегенеге құяды.
Астау – ағаштан ойып жасалған, ас салатын ыдыс.
Тостаған – ағаштан жасалған кішілеу дөңгелек ыдыс. Әдетте фарфор ыдыстар көркем, сәндік бұйымдар жасау үшін қолданылған. Сонымен қатар халқымыз астық сақтау үшін саз балшықтан жасалған үлкен-үлкен құмыраларды
пайдаланған.
|
|
|
Сабақтың ортасы.
Мағынаны ашу.
20 минут
|
Білгенге маржан.
Ең алдымен қандай зат жасайтынымызбен танысып алайық. Торсық – орталық Азиядағы түркі халықтарының қымыз, шұбат, іркіт, су құюға арналған ежелгі ыдысы. Азия халықтарының ішінде әсіресе қырғыз, қазақ, түрікмен, қарақалпақ халықтары пайдаланған. Торсық түйенің, бұғының, өгіздің мойын терісінен жасалады. Жүні жидітілген теріні қалыпқа салып пішеді де таспамен тігеді. Торсықты саба сияқты қарағайдың бүрімен немесе арша, тобылғымен ыстайды.
Торсықтың бірнеше түрлері болады. Шимайторсық, өркешторсық, жанторсық, мүйізторсық т.б. түрлері кездеседі. Торсықтың бүйірі дөңгелек, мойны жіңішке әрі ұзын болып келеді. Аузына ағаштан тығын тығылады. Ол жоғалып қалмас үшін қайыстан бау өткізіп, бір ұшын торсықтың мойнына бекітіп қояды. Кейбір торсық түрлеріне арнайы мүйізшапқымен әртүрлі өрнек салынып
|
Оқушылар қызықты ақпаратпен танысады.
Оқушылар оқулықтағы және тақтадағы суретке қарап, мұғалімнің көрсеткен нұсқаулығы бойынша тапсырманы орындайды.
Көмекті қажет ететін оқушыларға көмек көрсетіледі. Сурет салу дәптерін көлденеңінен қойып дайындап алады.
|
«Шапалақ» әдісі арқылы бағалайды.
|
|
