Жауабы: артық қалған газ – H
2
, V(H
2
) = 4 л.
8. Хлор мен сутекті әрекеттестіргенде 10,08 л (қ.ж.) хлорсутек газы
түзілді. Реакцияға қатысқан реагенттердің зат мөлшерлерін және
массаларын есептеңіздер.
Шешуі: Алдымен түзілген хлорсутектің зат мөлшерін есептейміз:
ν(HCl) =
V(HCl)
V
M
=
10,08 л
22,4 л/моль
= 0,45 моль
Реакция теңдеулері бойынша пропорция құрамыз:
0,225 моль 0,225 моль 0,45 моль
Cl
2
+ H
2
= 2HCl
71 г/моль 2 г/моль 36,5 г/моль
Реакция теңдеуі бойынша:
ν(H
2
) = ν(Cl
2
) = 0,225 моль.
Олардыңмассалары:
m(H
2
) = ν(H
2
) ∙ M(H
2
) = 0,225 моль ∙ 2 г/моль = 0,45 г
m(Cl
2
) = ν(Cl
2
) ∙ M(Cl
2
) = 0,225 моль ∙ 71 г/моль = 15,975 г
Жауабы: ν(H
2
) = 0,225 моль; m(H
2
) = 0,45 г;
ν(Cl
2
) = 0,225 моль; m(Cl
2
) = 15,975 г ≈ 16 г.
§72. Хлордың алынуы мен қолданылуы 3. Массасы 43,5 г марганец (IV) оксидін концентрлі тұз қышқылының
артық мөлшерімен әрекеттестіргенде, көлемі (қ.ж.) қандай хлор алуға
болады?
Шешуі: 43,5 г х л
MnO
2
+ 4HCl = MnCl
2
+ Cl
2
+ 2H
2
O
87 г/моль 22,4 л/моль
41
ν(MnO
2
) =
m(MnO
2
)
M(MnO
2
)
=
43,5 г
87 г/моль
= 0,5 моль
Реакция теңдеуі бойынша: ν(MnO
2
) = ν(Cl
2
) = 0,5 моль
V(Cl
2
) = ν(Cl
2
) ∙ V
M
= 0,5 моль ∙ 22,4 л/моль = 11,2 л
Жауабы: V(Cl
2
) = 11,2 л.
5. Суда хлорсутекті еріткенде 100 г 15%-дық тұз қышқылы ерітіндісі
алынған. Хлорсутек алу үшін жұмсалған хлордың көлемі (қ.ж.) қанша?
Шешуі: m(HCl) = 100 г ∙ 0,15 = 15 г
ν(HCl) =
m(HCl)
M(HCl)
=
15 г
36,5 г/моль
= 0,41 моль
х л 0,41 моль
H
2
+ Cl
2
= 2HCl
22,4 л/моль 36,5 г/моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз:
2 моль HCl – 1 моль Cl
2
,
0,41 моль HCl – х моль Cl
2
. Бұдан: х = 0,205 моль.
Оның көлемі: V(Cl
2
) = ν(Cl
2
) ∙ V
M
= 0,205 моль ∙ 22,4 л/моль = 4,592 л
Жауабы: V(Cl
2
) = 4,592 л.
6. Массасы 100 г суда 6,72 л (қ.ж.) хлорсутек ерітілді. Осы алынған
ерітіндідегі HCl-дың массалық үлесін пайызбен есептеңіздер.
Шешуі: ν(HCl) =
V(HCl)
V
M
=
6,72 л
22,4 л/моль
= 0,3 моль
m(HCl) = ν(HCl) ∙ M(HCl) = 0,3 моль ∙ 36,5 г/моль = 10,95 г
m(ерітінді) = m(HCl) + m(су) = 10,95 г + 100 г = 110,95 г
ω(ер. зат) =
m(ер. зат)
m(ерітінді)
∙ 100% =
10,95 г
110,95 г
∙ 100% = 9,86%
Жауабы: ω(ер.зат) = 9,86%.
42
§73. Хлорсутек. Тұз қышқылы 4. Көлемі 8,96 л хлорсутекті (қ.ж.) алу үшін қажетті реагенттердің
көлемдері қандай?
Шешуі: х л у л 8,96 л
Cl
2
+ H
2
= 2HCl
22,4 22,4 22,4
л/моль л/моль л/моль
ν(HCl) =
V(HCl)
V
M
=
8,96 л
22,4 л/моль
= 0,4 моль
Егер 2 моль HCl – 1 мольден Cl
2
және H
2
түзілсе,
Онда 0,4 моль HCl – х мольден Cl
2
және H
2
түзіледі. Бұдан: х = 0,2 моль.
V(H
2
) = ν(H
2
) ∙ V
M
= 0,2 моль ∙ 22,4 л/моль = 4,48 л
V(Cl
2
) = ν(Cl
2
) ∙ V
M
= 0,2 моль ∙ 22,4 л/моль = 4,48 л
Жауабы: V(H
2
) = 4,48 л; V(Cl
2
) = 4,48 л.
7. Массасы 200 г 14,6%-дық тұз қышқылы ерітіндісін алу үшін қанша
хлорсутек (қ.ж.) еріту қажет?
Шешуі: m(ер.зат) = m(ерітінді) · ω(ер.зат) = 200 г · 0,146 = 29,2 г
ν(HCl) =
m(HCl)
M(HCl)
=
29,2 г
36,5 г/моль
= 0,8 моль
V(НCl) = ν(НCl) ∙ V
M
= 0,8 моль ∙ 22,4 л/моль = 17,92 л
Жауабы: V(НCl) = 17,92 л.
8. Массасы 58,5 г ас тұзын концентрлі күкірт қышқылының артық
мөлшерімен әрекеттестіруден алынған хлорсутек газы 146 г суда
ерітілген. Осы ерітіндідегі хлорсутектің массалық үлесі қанша?
Шешуі: Температура Т
40 - 50
о
С болатын жағдайларда, реакция келесі теңдеу
бойынша жүреді:
58,5 г х г
2NaCl + H
2
SO
4
= Na
2
SO
4
+ 2HCl
58,5 г/моль 36,5 г/моль