бет 3/3 Дата 18.10.2023 өлшемі 4,67 Mb. #117910
а-РНК → ақуыз Полипептидтік тізбектің түзілуі (белок биосинтезі) цитоплазмада, рибосомаларда жүреді. Трансляцияға қатысатын аудармашылар: т-РНК аминқышқылымен Аминоацил-т-РНК-синтетаза (АРСазы ) – ферменті , т-РНҚ өзінің амнқышқылымен байланыстырады Тасымалдаушы РНК Молекула-адаптор. Антикодоны а-РНҚ кодонымен байланысады, келесі сайтына –амнқышқылы байланысады. Аминқышқылының– өз АРСазасы бар! Матрицалық РНК Кодтаушы бөлігі трансляцияланады Инициация (басталуы) Элонгация (ұзаруы) Терминация (аяқталуы) Трансляция инициациясы Последовательность Шайна-Дальгарно Транслокация Бір циклдың соңғы сатысы –А-орталық босауы керек. Бұл процесске ГТФ және элонгацияның факторы – еEF-2 қажет. еEF-2 (транслоказа) рибосомамен байланысып, оны мРНҚ бойымен 3‘-ұшына қарай үш нуклеотид қалдығына жылжытады. А- орталық босап, оған келесі аатРНҚ бекінуге жағдай туады. (5' 3') Ұзарған полипептидтік тізбек Фолдинг Трансляция процесі аяқталғамен белок түзілу процесі аяқталмайды. Одан ары белоктың қалыптасуы - пептидтік тізбектің дұрыс кеңістіктік құрылымға жинақталуы – фолдинг жүреді. Егер белок бірнеше тізбектерден тұрса, онда фолдинг оларды бір макромолекулаға жинайды. Көптеген белоктарда белок модификациясы жүреді- мысалы көмірсу компоненттерімен байланысуы. Белок құрылысы Белок құрылысының бірнеше деңгейін ажыратады: Бірінші, екінші және үшінші реттік құрылымы , ал олигомерлі белоктарда – төртінші реттік құрылымдары. Түзілген белоктар Гольджи аппаратында жинақталады: «экспорттық белоктар» жасушадан шығарылады; мембраналық белоктар – мембрана құрамына кіреді; лизосомалық белоктар - лизосома құрамына кіреді. Фолдинг көмекші факторлары а) Фолдазалар – катализдік активтілігі бар белоктар: протеиндисульфидизомераза, пептидилпролилизомераза. б) Молекулалық шаперондар – полипептидтік тізбектердің дұрыс жинақталуын қамтамасыз етеді. Белокттардың пострансляциялық модификацииясы 1. Бірінші аминқышқылынан формил тобының бөлінуі - фермент деформилаза көмегімен 2.Экзопептидаза ферментінің көмегімен полипептидтік тізбектің С- ұшымен N –ұшынан бірнеше аминқышқыларының бөлінуі. Бұл сатыда белок бірінші реттік, кейде екінші реттік (α-спиральдар) құрылымға ие болады. 3. Белоктың ішкі байланыстары есебінен үшінші реттік құрылымға ие болуы (сутектік, иондық, күшті дисульфидтік байланыстар). 4. Функционалды төртінші реттік құрылымға ие болуы (гемоглобин құрамындағы глобин белогы) Трансляцияның медициналық маңызы Әдебиеттер: 1. Албертс Б., Брей Д. и др. Молекулярная биология клетки. М., 1994. 2. Введение в молекулярную медицину . Под ред. Пальцева М.А. М., 2004. 3. Генетика. Под ред. Иванова В.И. М., 2006. 4. Гинтер Е.К. Медицинская генетика. М., 2003. 5. Зенгбуш П. Молекулярная и клеточная биология. М., 1983. 6. Зенгер В. Принципы структурной организации нуклеиновых кислот. М., 1987. 7. Казымбет П.К., Мироедова Э.П. Биология. Астана, 2006. 8. Коничев А.С., Севастьянова Г.А. Молекулярная биология. М., 2005. 9. Льюин Б.. Гены. М., 1997. 10. Медицинская биология и генетика. Под ред. проф. Куандыкова Е.У. Алматы, 2004. 11. Муминов Т.А., Куандыков Е.У. Основы молекулярной биологии (курс лекций). Алматы, 2007. 12. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003. Достарыңызбен бөлісу:
