ТЕХНИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ

50 

 

мұндағы   а  –  жарық  өткізгіш  өзекшесінің  диаметрі, 



      –  сәулелену 

толқынының  ұзындығы,  Na    –  талшықты  жарық  өткізгіштің  сандық 

апертурасы, 



= 3,14 

Сандық  апертура  N

a

  жарық  өткізгіштің  маңызды  сипаттамаларының 

бірі болып табылады. Сандық апертураның физикалық мағынасы, оның осьі 

жарық  өткізгіш  осьінде  жатқан  сәуленің  ұшын  көрсететіндігінде  болып 

табылады.  Осы  конуста  жататын  жарық  өткізгіш    торец  түсетін  барлық 

сәулелер,  жарық  өткізгішпен  бағытталатын  болады.  Талшықты  жарық 

өткізгіштің сандық апертурасын келесі түрде табуға болады: 

 

2

2

2

1

0

а

n

n

u

sin

n

N









,                                   (2.2) 

 

мұндағы   n

0

  –  жарық өткізгішке  қатысты  алғандағы  сыртқы  ортаның 

сыну  көрсеткіші,  u  –  жарық өткізгіштің  апертуралық  бұрышы, 



n  -  өзекше 

мен қабықшаның сыну көрсеткіштерінің қатыстық айырымы. 

 

1

2

1

n

n

n

n







,                                                 (2.3) 

 

ITU-T  нұсқаулықтарына  сәйкес  бірмодалы  жарық  өткізгіштер  үшін 



n=0,018 шамасы 1,55 нм толқын ұзындықтарына арналған. 

Бір  модалы  талшықтарды  дайындау  кезіндегі  өзекшенің  кең  таралған 

сыну көрсеткіші ретінде n

1

 = 1,4675 мәні алынады. 

n

2 

қабықшасының сыну көрсеткішінің мәнін анықтаймыз: 

 

1

1

2

n

n

n

n









,                                          (2.4) 

 

 

4410

,

1

4675

,

1

018

,

0

4675

,

1

n

2









,                                                    (2.5) 

 

(2.2)  формула  бойынша  жарық  өткізгіштердің  сандық  апертурасын 

анықтайық: 

 

27

,

0

n

n

n

n

N

2

2

2

1

2

2

2

1

а











.                                                         (2.6) 

 

ITU-T нұсқаулықтары бойынша, бір модалы талшықты жарық өткізгіш 

өзекшесінің  диаметрі    10  мкм-ден  12мкм-ге  дейінгі  аралықта  болады,  ал 

қабықша диаметрі 125мкм-ге тең болады. Өте жиі кездесетін диаметр 10мкм-

ге тең. 

 

 

51 

 

(2.1) формула бойынша, 



= 1,55 мкм болған кездегі нормаланған жиілік 

мәнін анықтайық: 

 

46

,

5

27

,

0

10

55

,

1

14

,

3

10

10

6

6

















V

,                                                           (2.7) 

 

Осылайша, сатылы ППП және параметрлері: n

1

 = 1,4675, 



n= 0,018, N

а

 

= 0,27, а= 10мкм, в = 125мкм болатын және жұмыстық толқын ұзындығы 



 = 

1,55  болатын  талшықты-оптикалық  жарық  өткізгіштерде  бір  модалы  режим 

сақталады. 

Кез  келген  талшықты-оптикалық  жарық  өткізгіш  дисперсия  сияқты 

маңыздылығы жағынан кем емес шамамен сипатталады. Топтық сәуле таралу 

жылдамдығының  сәулелену  параметрлеріне  тәуелді  болу  құбылысы,  яғни 

жарық  өткізгіш  бойымен  таралып  жатқан  импульстің  кеңеюі  дисперсия  деп 

аталады.  Талшықты  жарық  өткізгіште  дисперсияның  үш  түрі  болады: 

модааралық,  материалдық  және  толқындық.  Модалық  дисперсия  жарық 

өткізгіште  бірнеше  модалардың  таралуы  кезінде  пайда  болады.  Бір  модалы 

жарық өткізгіштерде модалық дисперсия болмайды. Материалдық дисперсия 

материал 

өзекшесіндегі 

сыну 

көрсеткішінің 

толқын 

ұзындығына 

тәуелділігімен шартталған. Толқындық дисперсия тұрақты таралудың толқын 

ұзындығына тәуелділігімен түсіндіріледі, өйткені сәулелену көзі қатаң түрде 

бір  ғана  толқын  ұзындығын  емес 



,  кейбіреулері  сәулелену  көзінің 

спектральды енінің мәнімен сипатталатын толқын спектрлерін тудырады 





. 

Материалдық дисперсия келесі формула бойынша анықталады: 

 

M











маг

,                                        (2.8) 

 

мұндағы  М  –  балқытылған  кварцқа  арналған  удельной  материалдық 

дисперсияның коэффициенті (М = 0,3098); 





 - лазердің спектральды ені (



= 

0,5нм) 

 

10

9

маг

10

549

,

1

3098

,

0

10

5

,

0

















. 

 

Сатылы  жарықөткізгішке  арналған  толқындық  дисперсия  келесі 

формула бойынша анықталады: 

 

C

n













2

1

вв

2







,                                       (2.9) 

 

мұндағы С – вакуумдағы жарық жылдамдығы (3 х 10 

5

км/с). 

 

52 

 











































м

км

10

336

,

8

10

3

018

,

0

4675

,

1

2

10

55

,

1

10

5

,

0

11

5

2

6

9

вв

c



. 

 

Бір  модалы  талшықты-оптикалық  жарықөткізгіштің  жинақтық 

дисперсиясы  материалдық  және  толқындық  дисперсияның  жиыны  болып 

табылады. 2.2 суретте дисперсияның толқын ұзындығына тәуелділік графигі 

көрсетілген. Графиктен көріп тұрғанымыздай, материалдық және толқындық 

дисперсиялар  бірін  бірі    1,3-тен    1,66  мкм  –  ге  дейінгі  толқындар 

диапазонында компенсациялай алады. 

 

              



вв,



маг,    

нс/км 

 

 

 

                                                                                                   1 

 

                                                               А    

 

                             0                             1,33         1,66



                  , мкм       

                                                       2                     3 

 

 

 

2.2 Сурет – Дисперсияның толқын ұзындығына тәуелділігі 

 

1 – толқындық дисперсия; 

2 – материалдық  дисперсия; 

3 – жинақтық  дисперсия; 

А – нольдік ортақ дисперсияның нүктесі. 

 

Қарастырылып отырған жағдайда: 

 

маг

вв













,                                        (2.10) 

 

11

10

11

10

15

,

7

10

549

,

1

10

336

,

8























. 

 

Ортақ  дисперсия  көмегімен  жарықөткізгіштің  өткізу  жолағының  енін 

анықтауға  болады 



F.    Өткізу  жолағының  ені  және  ортақ дисперсия  келесі 

қатынаспен анықталады: 

 

53 

 









1

F

,                                                   (2.11) 





км

ГГц

9

,

13

10

15

,

7

1

11











F

. 

 

2.2 Регенерациялық ауданның максималды ұзындығын есептеу 

 

Регенерация  ауданының  ұзындығы  екі  фактормен  анықталады: 

жарықөткігіш дисперсиясы және регенерация ауданының өшулігі. 

Жарық  өткізгіштің  дисперсиялық  сипаттамасы  бойынша  регенерация 

ауданының ұзындығын анықтаймыз: 

 

L

L

F

F

x

x







,                                               (2.12) 

 

мұндағы  



  F  -  1км  жарық  өткігіштің  өткізу  жолағының  ені, 



F

x   

- 

регенерация  ауданының  соңындағы  өткізу  жолағының  ені,  L  –  құрылыстық 

ұзындық  (l = 10 км), Lx – регенерация ауданының ұзындығы. 

Келесі есептеулер үшін 



F

x

   = 622 МГц деп алуға болады. 

(2.12) формуладан L

x 

 шамасын өрнектеп шығарайық 

 

L

F

F

L

x

x









2

2

,                                               (2.13) 

 

 

км

500

1

10

622

10

9

,

13

2

6

9























x

L

. 

 

Құрылыстық  ұзындықтардың  ұштасқан  жерлері  қосымша  өшулік 

енгізбейтін  жағдайдағы  өшулік  бойынша  регенерация  ауданының  мүмкін 

болатын максималды ұзындығын анықтаймыз. Онда регенерация ауданының 

ұзындығы  тарату  жүйесінің  энергетикалық  қорымен  және  кабельдің 

километрлік өшулігімен анықталады: 

 

k

L

A

L



ру

,                                                   (2.14) 

 

мұндағы А – жүйенің энергетикалық қоры, L

k

 – кабельдің километрлік 

өшулігі. 

54 

 

Тарату  жүйесінің  энергетикалық  қоры  таратқыш  және  қабылдағыш 

ұштарындағы  сигналдың  мүмкін  болатын  максималды  деңгейлерімен 

анықталады: 

 

min

 

пр

max

 

пер

P

P

A





,                                             

(2.15) 

 





дБм

45

6

39







A

 

 

ОПС-04-12Е8 кабелінің километрлік өшулігі 0,20 дБ/км-ге тең болады. 

Онда (2.14) формула бойынша:  

 

 

км

225

20

,

0

45

ру





L

 

 

Жарықөткізгіштің  сатылы  қырымен  көрсетілген  сыну  көрсеткіші  бар 

талшықты-оптикалық  кабелін  қолдану  кезінде,  дисперсиямен  шектелген 

регенерациялық ауданның ұзындығы 500 км құрайды. 

Бұл  жағдайда  регенерация  ауданының  ұзындығы  кабель  өшулігімен, 

жарықөткізгіш-таратқыш,  жарықөткізгіш-жарықөткізгіш,  жарықөткізгіш-

қабылдағыш  ұштарындағы  сәлеленудің  жоғалтуларымен,  сондай-ақ 

жарықөткізгіш  материалының  ескіруінен  болатын  жоғалтулармен,  лазер 

деградациясымен анықталатын болады: 

 























L

L

L

L

L

L

A

L

k

м

ст

выв

вв

ру

                                              (2.16) 

 

мұндағы 

А  –  жүйенің  энергетикалық  қоры,  L

вв

  -  жарықөткізгіш  – 

таратқыш  ұшындағы  жоғалтулар,  L

выв

  -  жарықөткізгіш  –  қабылдағыш 

ұшындағы жоғалтулар, L

ст

 – қосымша жоғалтулармен шартталған өшулік, L

м

 

– жарықөткізгіш ұшындағы өшулік, L

k

 – кабельдің километрлік өшулігі, L – 

кабельдің құрылыстық ұзындығы. 

Кабель  құрылыстық  ұзындықтар  бойынша  2км  ,4км,  6км,  10км 

қойылады.  

L = 10 км, А = 45 дБм, L

вв

 = 0,05 дБ, L

выв

 = 0,05 дБ, L

ст

 = 5 дБ, L

м

 = 0,05 

дБ,  L

к

  =  0,22  дБ/км  болған  жағдайдағы  регенерация  ауданының  мүмкін 

болатын максималды ұзындығын есептейміз: 

 

 

км

194

10

05

,

0

20

,

0

05

,

0

05

,

0

5

45

ру

























L

 

 

55 

 

Регенерация  ауданы  ұзындығының  соңғы  әрі  нақты  мәні  ретінде 

талшықтың дисперсиялық қасиеттерін (ол 500 км-ге тең) есепке ала отырып 

және өшуліктерді (ол 194 км-ге тең) есепке ала отырып, алынған мәндердің 

ішінен ең кішісін таңдап аламыз. Регенерация ауданының ұзындығы 194 км-

ге тең болады.  

 

2.3 Энергетикалық қорды есептеу 

 

Мультиплексормен және демультиплексормен енгізілетін шығындарды 

келесі формула бойынша анықтаймыз (2.22): 

 

α

OMUX/ODMUX

 = 1,5

.

log

2

Z                                    (2.22) 

 

мұндағы: Z –OMUX/ODMUX порттары мен арналары саны. 

 

α

OMUX/ODMUX

 = 1,5

.

log

2

7 = 4,2 дБ 

 

Желінің энергетикалық қоры келесі формула бойынша анықталады: 

 

Э=Р

пер

-Р

пр

- L

.

α

ок

-n

рс

.

α

рс

- n

нс

.

α

нс

- α

OMUX/ODMUX

 - α

ф

-∑α

DC

+∑S

у  

(2.23) 

 

мұндағы: α

ф

 – сүзгі шығыны, α

ф

=1,5 дБ; 

α

DC

 – дисперсия өтеуі модулімен енгізілетін өшу, 

S

ус

 – күшейткіштің күшею коэффициенті, дБ. 

 

Э=2-(-14)-329

.

0,22-12

.

0,5-84

.

0,05-4,2-1,5-

(3,7+4,1+4,1)+(17+23+28+28)=7,62 дБ 

 

Бұл қор лазерлерінің деградациясы кезінде, қосымша кабель қосылған 

кезде,  талшық  сапасы  ескіре  бастаған  кезде  жүйенің  жұмыс  қабілеттілігін 

сақтап қалуға жәрдемдеседі. 

 

2.4 ТОБЖ сенімділігін есептеу 

 

SDH  желіліерін жобалаған кезде олардың сенімділігі мен өміршеңдігін 

қаматамасыз ету маңызды болып табылады. SDH аппаратурасының жеке өзі 

біршама сенімді болып келеді. Одан басқа, кірістірілген бақылау мен басқару 

әдістері  бұзылуларды  табу  және  кезектегі  сыйымдылықтарға  ауысу 

жұмыстарын жеңілдетеді және жылдамдатады. 

Қазіргі  заманғы  экономикалық  жағдайларда  байланыс  саласындағы 

сенімділік  мәселесі  біршама  актуальды  болып  табылады,  өйткені  олар 

байланыс 

кәсіпорындарының, 

сондай-ақ 

олардың 

қызметтерін 

қолданатындардың  экономикалық  көрсеткіштеріне  өз  әсерін  тигізеді. 

56 

 

Техникалық құралдардың жұмыс жасай алмаушылығына байланысты қызмет 

көрсету мүмкіндігінің болмауы – бұл қолдан шығарып алынған пайда, ал кей 

жағдайларда  олар  тұтынушылар  салығының  санкцияларынан  болатын  тура 

шығындар  түрінде болады. 

 

Өткен  жылдарда  біздің  мемлекетімізде  байланыс  құралдарының 

сенімділігіне  қажетті  түрде  назар  аударылмады.  Негізгі  күш  жоғары  

партиялы-мемлекеттік  аппараттарды  және  күштік  министрліктер  мен 

ведомстволарды  байланыспен  қамтамасыз  етуге  жұмсалды.  Халық 

шаруашылығының  қажеттіліктері,  ал  жеке  тұтынушылардың  қажеттіліктері 

одан да төмен деңгейде қарастырылды. 

Одан  басқа,  байланыс  саласындағы  сенімділікті  нормалау  осы 

аймақтағы  халықаралық  ұйымдардың,  көп  жағдайларда  ITU-T,  қызметімен 

жеткілікті  түрде  сәйкес  келе  бермеді.  Қазіргі  уақытта  халықаралық  ақпарат 

алмасудың  біршама  кеңеюінен,  қалыптасқан  шет  елдік  байланысты 

ұстанудың  қажеттілігінен,  біздің  елімізде  шет  елдік  фирмалар  мен  біріккен 

кәсіпорындары  өкілдерінің  саны  көбейе  бастағандықтан,  мұндай  жағдай 

қалыпқа  сай  емес  болып  бара  жатыр,  сондықтан  отандық  нормалық 

құжаттардың халықаралық құжаттармен сәйкес келуі талап етілуде. 

Берілген  анықтаманы  ескере  отырып,  келесі  анықтаманы  шығарып 

аламыз: 

Біріншілік  желінің  сенімділігі  –  бұл  типтік  физикалық  мақсаттың, 

типтік  тарату  арналарының  және  желілік  тракттардың,  олардың  берілген 

режимдегі  және  қолданылу  жағдайы  мен  техникалық  қызмет  көрсету 

жағдайларындағы  электробайланыс  сигналдарын  тарату  мүмкіндіктерін 

сипаттайтын біріншілік желі қасиеті. 

Оптикалық  кабельдік  магистральдарға  техникалық  қызмет  көрсету 

жүйесінің  негізгі  қызметі  тракттардың  және  байланыс  арналарының  сапалы 

және үзіліссіз жұмысын қамтамасыз ету болып табылады. Берілген тапсырма    

бұзылуларға  әкеліп  соқтыратын,  ақпараттарды  тарату  сапасының 

нашарлауына  және  арналар  бөлігіндегі,  жеке  тракттардың  немесе  ТОБЖ 

бойынша  байланыстың  толықтай  тоқтауына  алып  келетін  түрлі  тұрақсыз 

факторлардың ТОБЖ-не әсер ету жағдайларында  өз шешімін табады.  

ТОБЖ-ң  қайтарулары  мен  бұзылулары  кез  келген  уақыт  мезетінде 

пайда болуы мүмкін, бұл кезде олар кездейсоқ процесті – қайтарулар ағынын 

құрайды. 

ТОБЖ жұмысының сапасын бағалаудың негізгі параметрлерінің бірі m 

ақаулықтар  тығыздығы  болып  табылады,  олар  жылына  100  км  трассаға 

сәйкес келеді: 

 

 

L

k

N

m







100

                                                   (2.17) 

 

57 

 

мұндағы N - k  жылдағы ұзындығы L км  болатын ТОБЖ –гі қайтарулар 

саны. 

Ақаулықтар  тығыздығынан  басқа  ТОБЖ  жұмысының  тиімділігінің  

және 

сапалылығының 

маңызды 

сипаттамасы 

ретінде 

қайтарулар 

интенсивтілігін  алуғ  болады,  ол  сағатына  ТОБЖ-ң  1  км  трассасындағы 

қайтарудың орташа тығыздығымен анықталады: 

 

 

8760

100





m



                                                (2.18) 

 

 

мұндағы  8760  –  жылдағы  сағат  саны,  100  –  m  шамасының  мәні 

анықталатын трасса ұзындығы. 

Ұзындығы  L  болатын  бір  типті  ТОБЖ  үшін  эксплуатациялаудың  тұрақты 

жағдайларындағы  қайтару  ағындарының  интенсивтілігі  келесі  формула 

бойынша есептеледі: 

 

 

L









.                                               (2.19) 

 

Қарапайым  кабельдік  магистральдар  аналогиясы  t  уақытындағы 

қайтымсыз  жұмыстың  ықтималдығы  көрсеткіш  функциясымен  анықталады 

деп айтуға болады: 

  

 

t

e

t







)

Ф(

,                                             (2.20) 

 

Бұл шаманың таралу тығыздығы Пуассон заңына бағынады: 

 

 

t

e

t

P











)

(

,                                           (2.21) 

 

ТОБЖ-н 

эксплуатациялау 

ұзақтығы 

жайындағы 

тәжірибелік 

мәліметтердің 

жоқтығына 

байланысты 

қарапайым 

кабельдік 

магистральдардың 

орташа 

мәндерін 

қолдануға 

болады. 

Берілген 

тұжырымдама  қайтарудың  пайда  болуының  негізгі  себептеріне  негізделген. 

Магистральдардың  екі  түрінде  де  қайтарулар  сыртқы  әсерлер  нәтижесінде 

немесе  келесі  мәліметтермен  сипатталатын  ішкі  себептердің  нәтижесінде 

пайда болады: 

- жер жұмыстарынан болатын механикалық ақаулар - 61%; 

- құрылыс және эксплуатация қателіктері - 9%; 

- жауын-шашындар - 17%; 

- сел, жер сілкіністері, қопарылыстар, грунт дірілі - 7%; 

- басқа себептер - 6%. 

SL-4  құрылғысына  кірістірілген  резервтеу  және  өзіндік  қалпына  келу 

қызметтері, яғни: сызықтық трактты резервтеу, коммутациялық өрісті  және 

58 

 

қоректену  блоктарын  резервтеу,  басқарудың  коммуникациялық  модулін 

резервтеу,  таратылған  (орталықтандырылған)  қорек  көзі  –  ИКМ  және 

қарапайым  магистраьдармен  салыстырғанда  SDH  тарату  жүйесінің 

сенімділігін арттыруға мүмкіндік береді. 

15  жыл  көлеміндегі  қарапайым  магистральдардағы  қайтарулардың 

орташа статикалық саны 1,7 болса, онда синхронды желінің ТОБЖ үшін бұл 

санды  1,1 деп айтуға болады. 

 

Жоғарыда келтірілген формулалар арқылы төмендегілерді аламыз: 

Зақымдалу тығыздығы: 

 

3

10

16

,

9

800

15

1

,

1

100













m

. 

 

Қайтару интенсивтілігі: 

 

8

3

10

045

,

1

8760

100

10

16

,

9

















. 

 

Қайтару ағындарының интенсивтілігі: 

 

6

8

10

36

,

8

800

10

045

,

1





















L



. 

 

t уақытындағы қайтымсыз жұмыс ықтималдығы: 

 

1

)

Ф(

0

10

36

,

8

6





















e

e

t

t

; 

 

0,999992

)

Ф(

1

10

36

,

8

6





















e

e

t

t

; 

 

999983

,

0

)

Ф(

2

10

36

,

8

6





















e

e

t

t

; 

 

999958

,

0

)

Ф(

5

10

36

,

8

6





















e

e

t

t

; 

 

999933

,

0

)

Ф(

8

10

36

,

8

6





















e

e

t

t

; 

 

999916

,

0

)

Ф(

10

10

36

,

8

6





















e

e

t

t

; 

 

999875

,

0

)

Ф(

15

10

36

,

8

6





















e

e

t

t

; 

59 

 

999833

,

0

)

Ф(

20

10

36

,

8

6





















e

e

t

t

. 

 

t  уақыттағы  қайтымсыз  жұмыстың  алынған  нәтижелерін  2.1  кестеге 

енгіземіз  

 

 

2.1 К е с т е   – Қайтымсыз жұмыс уақыты 

   t, жыл 

 

   0 

        1 

       2 

        5 

   Ф(t) 

    1 

 0,999992 

 0,999983 

  0,999958 

    t, жыл 

8 

10 

15 

20 

 

Көрсеткіш  функциясының  таралу  тығыздығы  Пуассон  заңына 

бағынады: 

 

t

e

t

P











)

(

; 

 

6

0

10

36

,

8

6

10

36

,

8

10

36

,

8

)

(

6



































e

e

t

P

t

; 

 

6

1

10

36

,

8

6

10

35993

,

8

10

36

,

8

)

(

6



































e

e

t

P

t

; 

 

6

2

10

36

,

8

6

10

35986

,

8

10

36

,

8

)

(

6



































e

e

t

P

t

; 

 

6

5

10

36

,

8

6

10

35965

,

8

10

36

,

8

)

(

6



































e

e

t

P

t

; 

 

6

8

10

36

,

8

6

10

35944

,

8

10

36

,

8

)

(

6



































e

e

t

P

t

; 

 

6

10

10

36

,

8

6

10

3593

,

8

10

36

,

8

)

(

6



































e

e

t

P

t

; 

 

6

15

10

36

,

8

6

10

35895

,

8

10

36

,

8

)

(

6



































e

e

t

P

t

; 

 

6

20

10

36

,

8

6

10

3586

,

8

10

36

,

8

)

(

6



































e

e

t

P

t

. 

 

 

 

 

 

60 

 

Пуассон  заңы  бойынша  есептеп  алынған  нәтижелерді  2.2кестеге 

енгіземіз

 

 

 

2.2 К е с т е   – Пуассон заңы бойынша қызмет ету мерзімі  

t, жыл 

0 

1 

2 

5 

P(t) 

8,36



10

-6

 

8,35993



10

-

6

 

8,35986



10

-6

  8,35965



10

-6

 

t, 

жыл 

8 

10 

15 

20 

P(t) 

8,35944



10

-6

  8,3593



10

-6 

8,35895



10

-6 

8,3586



10

-6

 

 

Өшулік бойынша алынған регенерациялық ауданды есептеуге арналған 

бағдарлама, 

байланыс 

желісінің 

сенімділігін 

есептеуге 

арналған 

бағдарламасы Д қосымшасында көрсетілген. 

 

2.5 Шудан қорғанудың шектік мәнін есептеу 

 

Сигнал-шу қатынасы келесі формула арқылы анықталады: 

 

(С/Ш)қат = Р



 / (h *f *



f * M

X

),          (2.22) 

 

мұндағы Р – сезімталдық деңгейі; 



 - фотодиодтың кванттық тиімділігі; 

Фотдиодтың кванттық тиімділігі келесі формула арқылы анықталады:  

 



 = Si* h* f / g,                           (2.23) 

 

h – Планк тұрақтысы; 

f – сәулеленудің оптикалық жиілігі. 

Сәулеленудің  оптикалық  жиілігі  f  толқын  ұзындығымен 



  келесі 

қатынаста болады f = с / 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

с

f

14

6

8

10

*

94

,

1

10

*

55

,

1

10

*

3







,                                                                 (2.24) 

 

 

 

 

 

 

61 

 

(2.23) формуласына сандық мәндерді қоямыз: 

 

4

,

0

10

*

6

,

1

/

10

*

94

,

1

*

10

*

31

,

3

10

*

6

,

1

/

10

*

94

,

1

*

10

*

62

,

6

*

5

,

0

19

14

34

19

14

34



















 

 

(2.22) формуласы арқылы сигнал-шу қатынасын табайық: 

 

дБ

пред

Ш

С

27

10

*

64

,

239646

/

10

6

,

213176

)

30

*

10

*

622

*

10

*

94

,

1

*

10

*

62

,

6

/(

4

,

0

*

10

944

,

1595026

)

/

(

14

13

6

14

34

13





















 

MathCad  есептеу  бағдарламасын  қолдана  отырып  жүргізілген  есептеу 

келесі Г қосымшасында келтірілген. 

 

2.6 Оптикалық кабелдегі шығындар 

 

Бірдей бір модалы жарық өткізгіштерді көлденең қимасын түйістірген 

кездегі  торецтердің  сәйкес  келмеушілігінен  және  жарық  өткізгіштердің 

қиғашталуынан  болатын  шығындарды  есептейік.  х  (х  =  0,5  мкм)  мәндегі 

жарық өткізгіштің көлденең қимасының нәтижесінде болатын шығын: 

 

 

 

2

2

1

1

1

0

2

17

.

2

























 





a

х

x

J

x

J

x

L

x

,                                 (2.25) 

 

x

1

, x

2

 – өлшемсіз мәндер. 

 





2

2

1

1

2

э

n

n

r

x











,                                        (2.26) 

 





2

2

2

2

2

n

n

r

x

э











,                                        (2.27) 

 

n

э

 – фазалық жылдамдықты азайтудың тиімділік көрсеткіші: 

 

ф

э

V

c

n



,                                                 (2.28) 

 

 

 

 

 

62 

 

V

ф

 – фазалық жылдамдық: 

 

n

c

V

ф



,                                                   (2.29) 

 

с – жарық жылдамдығы (с = 3*10

5

 км/с); 

n – сыну көрсеткішінің орташа мәні: 

 





1

2

1

2

n

n

n

n







,                                              (2.30) 

 





4661

.

1

2

4642

.

1

4680

.

1







n

. 

 



 



2705

.

1

10

55

.

1

4661

.

1

468

.

1

10

2

.

4

14

.

3

2

6

2

2

6

1





































x

. 

 



 



2697

.

1

10

55

.

1

4642

.

1

4661

.

1

10

2

.

4

14

.

3

2

6

2

2

6

2





































x

. 

 

J

0

, J

1

 – бірінші және екінші ретті цилиндрлік функциялар. 

J

0

(1,2705) = 0,56; 

J

1

(1,2697) = 0,4. 

 

0676

.

0

10

2

.

4

10

5

.

0

4

.

0

56

.

0

2697

.

1

17

.

2

2

6

6

2







































x

L

 дБ. 

 

Көлденең остердің 



 (



 = 0,3

0

) ауытқуы кезіндегі шығындар: 

 

2

2

1

2

2

0

4

10

31

.

3









































n

n

n

r

V

W

L

, 

 

 

 

 

 

 

 

 

63 

 

W

0

 –НЕ

11

 жарық өткізгішінің модалық радиусы: 

 

 

 

























2

1

2

2

1

1

1

1

0

0

1

1

2

1

861

.

0

x

x

x

J

x

x

J

r

W

, 

 



 



6

2

2

6

0

10

338

.

4

2705

.

1

1

2697

.

1

1

2

1

4

.

0

2705

.

1

56

.

0

10

2

.

4

816

.

0

























W

 м, 

 

 

131

,

0

3

,

0

4642

.

1

468

.

1

4642

.

1

10

2

.

4

7961

.

1

10

338

.

4

10

31

.

3

2

6

6

4





















































L

дБ. 

 

Бір 

модалы 

талшықтың 

дәнекрленген 

жерінің 

қосымша 

шығындарының  орташа  мәні  0,1дБ  кем  болады.  MathCad  есептеу 

бағдарламасын қолдана отырып жүргізілген есептеу келесі Д қосымшасында 

келтірілген. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

64 

 

жүктеу/скачать 3,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: