Берілген дипломдық жобаның мақсаты Хромтау қаласының

2 

 

3 

 

4 

 

 

 

 

 

 

5 

 

АҢДАТПА 

 

 

Берілген  дипломдық  жобаның  мақсаты  “Хромтау  қаласының 

көпарналы  телекоммуникация  желісін  жобалау”  болып  табылады.  Бұл 

жобаны  орындау  үшін  келесідей  есептеулер  жасалынды,    яғни  синхронды 

тарату  жүйесі  (SDH)  қарастырылды,  қажетті  арналар  саны  және  тарату 

жүйесі  таңдалынды,  оптикалық  кабель параметрлері  есептеліп,  жабдық  түрі 

таңдап  алынды.  Сонымен  бірге    құрылғылар  көрсеткіштері  мен  жүйе 

сенімділігі  есептелінді.  Еңбекті  қорғау  бөлімінде  өмір  қауіпсіздігін 

қамтамасыз  ететін  шаралар  қаралынды.  Экономикалық  бөлімде  жұмыстың 

технико-экономикалық 

негізделуі 

жасалынып, 

жобаның 

тиімділігі 

анықталды. 

 

 

 

АННОТАЦИЯ 

 

 

Целью  дипломногопроекта  является  проектирование  многоканальных 

сетей  телекоммуникации  города  Хромтау.  Для  достижения  данной  цели, 

поставлены  и  решены  следующие  задачи:  рассмотрена  технология 

синхронной  системы  передач  (SDH),  произведено  обоснование  выбора 

количества каналов и оборудования, расчет параметров оптического кабеля, 

так же произведены расчеты по разработке мер охраны труда и безопасности 

жизнедеятельности на данном проекте. В экономической части работы, были 

рассмотрены  капитальные  затраты  на  строительство  волоконно-оптической 

линии связи и срок окупаемости. 

 

 

 

ABSTRACT 

 

 

The purpose of degree designing is to create the reliable and high- speed fiber-

optical  communication  line.  For  achievement  of  the  given  purpose,  are  put  and 

solved  following  problems:  considered  the  technology  of  synchronous  digital 

hierarchy (SDH) city of  Khromtau, the substantiation of channels guantity, a choice 

of  a  line  and  the  equipment,  calculation  of  optical  cable  parameters,  calculation  of 

reclaiming site length on attenuation and on a dispersion; considered development of 

measures on a labor safety on the main communication line. 

 

 

 

 

6 

 

 

МАЗМҰНЫ 

 

 

КІРІСПЕ   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

          7 

1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ 

 

 

 

 

 

 

 

 

          9 

1.1 Хромтау қаласының сипаттамасы 

 

 

 

 

 

          9 

1.2 SDH технологияларының қазіргі жағдайын зерттеу 

 

 

        11 

1.3  Қойылған  мәселебойынша  SDH  желісініңбайланыс  саласында  ғылыми-

техникалық даму тенденциялары   

 

 

 

 

 

        22 

1.3.1 SDH-тің көпдеңгейлі моделі   

 

 

 

 

 

        23 

1.3.2 SDH желісінің құрамы   

 

 

 

 

 

 

        25 

1.4 Қойылған мәселені негіздеу 

 

 

 

 

 

 

        27 

1.5 Техникалық қамтамасыз ету 

 

 

 

 

 

 

        28 

1.6 Желінің толықтай қорғанысы   

 

 

 

 

 

        29 

1.7 Қызметтік абоненттерге ұсынылатын жаңа қызметтер   

 

        29 

1.8 Құрастырушы-техникалық сипаттамалары   

 

 

 

        30 

1.9 Синхронды енгізу/шығару мультиплексорлары   

 

 

        30 

1.10 Оптикалық күшейткіштер 

 

 

 

 

 

 

        31 

1.11 Оптикалық күшейткіш. Alcatel 1664 OA   

 

 

 

        32 

1.12 Құрылғы құрылымы 

 

 

 

 

 

 

 

        32 

1.13 Alcatel 1664 OA жүйесінің сипаттамасы   

 

 

 

        33 

1.13.1Оптикалық интерфейстер 

 

 

 

 

 

 

        33 

1.14 Alcatel 1651 SM және Alcatel 1661 SM-C-гі STM-4 (ADM-600) деңгейінің 

синхронды талшықты-оптикалық енгізу/шығару мультиплексоры 

        35 

1.15 Alcatel 1651 SM мультиплексорының негізгі ерекшеліктері   

        36 

1.16  Alcatel  1654  SL  талшықты-оптикалық  желісі  бойымен  4



155  Мбит/с 

синхронды тарату жүйесі 

 

 

 

 

 

 

 

        37 

1.16.1 Ескертулер 

 

 

 

 

 

 

 

 

        37 

1.16.2 Сипаттамасы 

 

 

 

 

 

 

 

 

        38 

1.16.3 Терминал   

 

 

 

 

 

 

 

 

        38 

1.16.4 Репитер 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        40 

1.16.5 Пайдалану және техникалық қызмет көрсету   

 

 

        40 

1.16.6 Техникалық сипаттамалары   

 

 

 

 

 

        40 

1.17  Кабель  маркасын  таңдау,  оның  негізгі  техникалық  және  құрылымдық 

сипаттамалары   

 

 

 

 

 

 

 

 

        42 

1.18 Кабель құрылымының түрін таңдау   

 

 

 

 

        43 

2 ТЕХНИҚАЛЫҚ ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ 

 

 

 

 

 

        48 

2.1 Жарықөткізгіштің түрін таңдау  

 

 

 

 

 

        48 

2.2 Регенерациялық ауданның максималды ұзындығын есептеу   

        52 

2.3 Энергетикалық қорды есептеу   

 

 

 

 

 

        54 

2.4 ТОБЖ сенімділігін есептеу 

 

 

 

 

 

 

        54 

2.5 Шудан қорғанудың шектік мәнін есептеу   

 

 

 

        59 

7 

 

2.6 Оптикалық кабелдегі шығындар 

 

 

 

 

 

        60 

3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 

 

 

 

 

 

 

        63 

3.1 Экономикалық бөлім мақсаты   

 

 

 

 

 

        63 

3.2 Сала сипаттамасы   

 

 

 

 

 

 

 

        64 

3.3 Өнім – қызметтер   

 

 

 

 

 

 

 

        64 

3.4 Өтім нарығының бағасы   

 

 

 

 

 

 

        65 

3.5 Маркетинг 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        65 

3.6 Менеджмент   

 

 

 

 

 

 

 

 

        66 

3.7 Ұйымдастырушы жоспар  

 

 

 

 

 

 

        67 

3.8 Өндірістік жоспар   

 

 

 

 

 

 

 

        68 

3.9 Қаржылық жоспар   

 

 

 

 

 

 

 

        68 

3.10 Капитал шығындарын есептеу  

 

 

 

 

 

        69 

3.11 Жылдық эксплутациондық шығындарды есептеу 

 

 

        71 

3.12 Болжамдағы жылдық табысты есептеу 

 

 

 

 

        75 

3.13 Өзін ақтау мерзімін есептеу 

 

 

 

 

 

 

        75 

4 ӨМІРТІРШІЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ   

 

 

 

 

 

        78 

4.1 Өндірістік қауіпті және зиянды факторларды талдау 

 

 

        78 

4.2 Санитарлық нормалар және ережелер  

 

 

 

 

        78 

4.3 Өндірістік жарықтандыру  

 

 

 

 

 

 

        79 

4.4 Электр қауіпсіздігі   

 

 

 

 

 

 

 

        80 

4.5 Өрт қауіпсіздігі 

 

 

 

 

 

 

 

 

        83 

4.6 ЭЕМ-і бар ғимараттар мен бөлмелерде өртке қарсы қойылатын  

талаптар   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        85 

4.7 Өрткезінде ЭЕМ бар ғимараттарданадамдардыэвакуациялау   

        86 

4.8 Өртсөндірутәсілдеріжәнеөртсөндірушіқұралдар   

 

 

        87 

ҚОРЫТЫНДЫ   

 

 

 

 

 

 

 

 

        91 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ   

 

 

 

 

 

 

 

        92 

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР ТІЗІМІ 

 

 

 

 

 

        93 

А Қосымшасы 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        94 

Ә Қосымшасы 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        95 

Б Қосымшасы 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        96 

В Қосымшасы 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        97 

Г Қосымшасы 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        98 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8 

 

 

КІРІСПЕ 

 

 

Қазіргі  таңда  байланыс  ең  прогресті  дамушы  және  капиталды  сала 

болып 

табылады. 

Қолданыстағы 

байланыс 

жүйелерін 

активті 

модернизациялау,  өте  жаңа  және  жетістікті  телекоммуникация  жүйелерін 

құру  және  олардың  жұмыс  мүмкіндіктерін  кеңейтіп,  тұтынушыларға  кең 

ауқымды қызмет ұсыну жүзеге асырылады.  

80-90  жылдарда  телефондық  желілер  бұрын  басқа  құрылғыларды 

ұсынған  (баспа  шығарылуы,  пошта,  радио,  теледидар)  өзіне  жаңа 

функцияларды  алатын  болды.  Осыған  байланысты  желі  операторынан  және 

телекоммуникациялық  қондырғыларды  өндірушілерге  жаңа  бетбұрыстар, 

кординалды  өзгеретін  принципдерді  құру,  қызметтерді  ұсынуды  пайдалану 

талап  етіледі.  Отандық  емес  қызметтердің  кең  ауқымын  енгізу  үшін 

интелектуалды платформаға міндетті түрде өту қажет болды.  

Мұндай  мәселелерді  шешу  үшін  байланыс  құрылғылары  мен 

жабдықтаушылар  қазіргі  заманға  ақпараттық  желілерді  құру  кезінде  жаңа 

цифрлық 

беру 

жүйелерінің 

мультиплексорларын 

пайдаланылады. 

Мультиплексорлар  қазіргі  таңда  ақпарат  беру  үшін  ең  тиімді  құрылғы, 

сонымен қатар ақпараттың үлкен ағындарын алыс қашықтықтарға беру үшін 

ең жетістікті құрылғы болып саналады. 

Қазіргі  мультиплексорлардың  инсталляция  көлемі  біршама  артта. 

Регионаралық 

масштабта 

синхрондық 

цифрлық 

иерархия 

мультиплексорларын (Synchronous Digital Hierarchy - SDH) атауға болады.  

Қазіргі  заманға  сай  актуалды  мәселелерге  мәліметтерді  тарату, 

тұтынушыларға  цифрлық  қызмет  көрсетуді  жатқызуға  болады.  Осы 

мәселелерді  шешу  мақсатымен  техниканың  қазіргі  жетістіктерін  пайдалану 

арқылы  көптеген  цифрлық  түрде  мәліметтерді  тарату  технологиялары 

шапшаң түрде дамуда.  

Байланыс  желілерін  құру  үшін  қазіргі  уақытта  қолданылатын  қазіргі 

заманғы  технологиялардың  бірі  синхронды  цифрлық  иерархия  -  SDH 

технологиясы болып табылады. 

Синхрнодық  цифрлық  иерархия  толық  қатарлы  жетістіктерге  ие,  яғни 

олар  оның  телекоммуникациясының  қазіргі  даму  этапында  цифрлық  беру 

жүйесенің негізгі технологиясы болуына мүмкіндік береді.  

Біріншіден,  бұл  әр  түрлі  өндірушілердің  құрылғыларының  үйлесуін 

қамтамасыз  ететін  аппаратуралардың  электрлік  параметрлерін,  қызметін 

және  SDH  сигналдырының  құрылымын  сипаттайтын  халықаралық 

стандарттардың жақсы өндірілуі. 

 

 

 

9 

 

Екіншіден,  SDH  сигналдырының  құрылымы  транспорттық  ағындарды 

жеткілікті  дәрежеде  жеңіл  мультиплекстеу  мен  демультиплекстеуге  және 

оның  кез-  келген  компонентіне  басқаларының  қажетінсіз  енуге  мүмкіндік 

алуына  мүмкіндік  береді.  Бұл  құрылымның  негізін  SТM  –  N  синхронды 

транспорттық модуль құрайды, N SDH деңгейі бойынша анықталады. Қазіргі 

таңда  SТM  –  4,  SТM  –  16  жүйелері  кең  қолданыс  тапты  және  SТM  –  64 

жүйесі енгізіле бастады.  

Үшіншіден,  кез  –  келген  деңгейлік  транспорттық  модульдердің 

қайталану циклі 125 мкс тең. Мұндай унификация төменгі деңгей ағындарын 

жоғарғыда қарапайым мультиплекстеуді қамтамасыз етеді. Бір циклге сәйкес 

келетін  транспорттық  модуль  мәліметтер  желі  бойынша  тізбектей  берілгені 

мен тік бұрышты кесте түрінде болады.  

SDH  негізінде  құрылған  желінің  пайдалы  жүктемесі  ретінде  PDH 

сигналдары,  ATM  ұяшықтары,  кез-келген  1,5  –  140  Мбит/с  дейінгі 

жылдамдыққа ие құрылымданбаған цифрлық ағындар таратылуы мүмкін.  

SDH технологиясында жеткілікті күрделі көрсеткіштер жүйесі және әр 

түрлі  типті  тақырыптар  пайдаланылады.  Оларды  қарастыру  біздің 

міндетімізге  кірмейді,  тек  қана  олардың  көмегімен  таратылатын  ақпаратқа 

ену, сонымен қатар SDH желісі бойынша синхронизация сигналдарын беру, 

желілік  басқару,  мониторинг  және  техникалық  күтім  көрсету  мүмкін 

болатындығын ескереміз.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ 

 

 

1.1 Хромтау қаласының сипаттамасы 

 

Хромтау  ауданы-  Ақтөбе  облысыныңсолтүстігінде  орналасқан 

әкімшілік-аумақтық бөлініс.1935ж. құрылған. Жер аумағы 12,9 мың квадрат 

километр. Тұрғыны 50 мың адам . Аудандағы 38 елді мекен 1 қалалық және 

12  ауылдық  округке  біріктірілген.  Орталығы  –Хромтауқаласы.  Аудан 

жеріМұғалжар  тауыныңқырқалы-төбелі  солтүстік-батыс  бөлігін  қамтиды. 

Батысы  мен  орталық.  тұсы  көтеріңкі  дөңес  келген.  Ең  биік  жері  487  м. 

Шығысы  мен  оңтүстік-шығысы  сай-жыралармен  тілімделген  жазық.  Бұл 

жағы 

Торғай 

үстіртінің 

біраз 

бөлігін 

алып 

жатыр. 

Аласа 

келгенНикельтау(432  м),  Бақай  (436  м),  Шұқыртау  (462  м),  Бәйментау  (456 

м),  Әулиемола  (320  м),  т.б.  таулары  бар.  Жер  қойнауынан  хромит,  никель, 

мыс,  мырыш,  тас  көмір,  құрылыс  материалдары  барланған.  Ауданның 

климаты  тым  континенттік.  Қысы  суық,  ызғарлы,  жазы  жылы  әрі  қуаң. 

Қаңтар  айындағы  ауаның  жылдық  орташа  температурасы  –16  —  18°С, 

шілдеде  21  —  23°С.  Қыс  айларында  температура  кейде  –44°С-қа  дейін 

төмендейді,  ал  жаз  айларында  42



C-қа  дейін  көтеріледі.  Жауын-

шашынныңжылдықорташамөлшері. 

250 

— 

300 

миллиметр. 

АуданжеріменЖақсы, Қарғалы,Ор,Қызылқайың, Ойсылқара, Ақтасты, Дүбір, 

Сармырза,  Қарабұтақ,  Тамды,  т.б.  өзендер  ағады.  Ор,  Жақсы  Қарғалы 

өзендерінде  шағын  бөгендер  салынған.  Өзендері  түгелдей  дерлік  Жайық 

және  Елек  өзендерінің  саласы  саналады.  Аудан  жерінің  топырағы  негізінен 

құрғақ  дала  белдеміне  тән  сұр,  сортаңды  сұр  (оңтүстік.-батысы  мен 

оңтүстігінде)  қоңыр,  бозғылт  қоңыр  (кейде  қызғылт  қоңыр)  топырақ  болып 

келеді.  Өзен  аңғарларында  шалғынды  сұр,  шалғынды  қоңыр  топырақ 

қалыптасқан. Өсімдік жамылғысын боз, бетеге, жусан, ши, тал, су айдындары 

бойын  қамыс,  құрақ  құрайды.  Жануарлар  дүниесінде  қасқыр,  түлкі,  қоян, 

суыр,  сарышұнақ,  аламан,  т.б.  дала  ландшафтысына  тән  аң-құстар 

мекендейді.  Аудан  өнеркәсібінің  негізін  хромит  кені  негізінде  жұмыс 

істейтін  “Дөң  кен  байыту  комбинаты”  құрайды.  Одан  басқа  бірнеше  ірі 

кәсіпорындар  (“Керамика”,  “Рахат-21”  АҚ-дары,  “Сауда  орталығы”,  “Әділ” 

ЖШС-тері,  т.б.)  жұмыс  істейді.  Соңғы  жылдары  құрылыс  саласындағы 

кәсіпорындар  (қыш,  кірпіш,  әйнек,  темір-бетон  заттары,  т.б.)  іске  қосылды. 

Әлеуметтік-мәдени  салада  жалпы  білім  беретін  10  мектеп,  1  кәсіптік-

техикалық  мектеп,  7  балабақша,  кеншілер  мәдениет  үйі,  мешіт,  стадион,  32 

мәдениет  мекемесі,  ауданы.  мекемелер,  аурухана,  29  фельдшафт-акушерлік 

пункт,  “Мұғалжар”  демалыс  базасы,  5  тарихи-археологиялық  және  табиғат 

ескерткіштері  бар.  Аудан  жерімен  респликалық  маңызы  бар  Атырау  — 

Қандыағаш — Алтынсарин — Жітіқара — Қостанай т. ж., Орал — Ақтөбе — 

11 

 

Хромтау  —  Қостанай  автомобиль  жолы  өтеді.Хромтау  қаласының  картасы 

1.1 суретте көрсетілген. 

 

 

1.1 Cурет – Хромтау қаласының картасы 

 

Хромтау ауданында халық біркелкі қоныстанған. Халықтың 1 квадрат 

километрге шаққандағы орташа тығыздығы 3,2 адам. Тұрғындарының 50%-ы 

қалада тұрады. Ірі елді мекендері Хромтау қаласы (21,2 мың адам), Дөң (2,5), 

Ақжар  (2,1),  Бөгетсай  (1,6),  Қопа  (0,9),  т.б.  Аудан  халқының  басым  бөлігін 

(73%) қазақтар құрайды. Одан басқа орыс, украин, т.б. ұлт өкілдері тұрады. 

Ауданда ауыл шаруашылығына жарамды жердің аумағы 346,8 мың га, оның 

ішінде  жыртылатын  жер  124,5  мың  га,  шабындығы  2,7  мың  га,  жайылымы 

219,3 мың гектар. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12 

 

1.2 SDH технологияларының қазіргі жағдайын зерттеу 

 

SDH  аппаратурасы  бағдарламалы  түрде  басқарылатын  болып 

табылады,  ол  мыналардан  тұрады:  түрлендіргіш,  таратқыш,  бақылаушы, 

оперативті  ауыстырып-қосқыш.  SDH  концепциясы  цифрлық  ақпаратты 

жоғары  сапалы  тарату  үрдістерін,  желіні  автоматты  түрде  басқару,бақылау, 

желіге қызмет  ету үрдістерін бір жүйенің ішінде тиімді біріктіреді. 

Сонымен SDH – жай ғана жаңа тарату жүйесі емес, сонымен бірге бұл 

желілік архитектурада, басқаруда принципиалды өзгерістер. SDH  – ті енгізу 

цифрлық байланыс желінің жаңа сапалы даму кезеңі  болып табылады. 

 

Синхронды  цифрлық  иерархияның  алдыңғы  буын  жүйелерімен 

салыстырғанда  айтарлықтай  артықшылықтары  бар,  оптикалық-талшықты 

тарату  жолдарының  мүмкіндіктерін  толықтай  іске  асыруға,  жоғары  сапалы 

байланысқа кепілдік бере отырып, желіні пайдалануға және басқаруға жайлы 

жағдай  жасауға  мүмкіндік  береді.  Синхронды  цифрлық  иерархия  жүйелері 

155 Мбит/с және одан да жоғары тарату жылдамдықтарын қамтамасыз етеді.     

SDH технологиялары 80-жылдардың басында пайда болған және РDH 

жүйелерін  ауыстыруға  арналған,  РDH  жүйелері  өз  кезегінде  бірнеше 

кемшіліктерге  ие  болған  және  осы  кемшіліктер  қолдануда  тиімсіз  жағынан 

көзге 

көрінген. 

Бұл 

кемшіліктер 

арасында 

бит-стафингпен 

мультиплнексорлау 

сұлбалары, 

оның 

салдарынан 

ағын 

ішінен 

төменжылдамдықты  компоненттерді  оның  демультиплексорлауынсыз 

тікелей алынуы мүмкін емес. 

Жаңа  технологияның  келесі  даму  этапы  цифрлық  беру  жүйесі  болды. 

Бұл  идея  желіні  үлкен  тығыздауға  бағытталды  (мультиплекстеу).  Осы 

мақсатта 

Е1 

ағындары 

бұрыңғыдан 

да 

жылдамдықты 

ағынға 

мультиплексорленді  (бірікті),  яғни  плезихронды  иерархияны  (PDH)  құру 

үшін негіз болды.  

«Плезиохрондық» «синхронды дерлік» дегенді білдіреді, яғни берілген 

иерархия  сигнал  беру  принципін  анықтайды.  Еуропалық  иерархияның  PDH 

негізгі сигналы ретінде Е1 сигналы қабылданады.  

Желіде  PDH  мультиплексорлары  нақты  синхронизацияланған  болуы 

тиіс  емес,  яғни  бірыңғай  синхронизация  көзі  пайдаланылмауы  тиіс.  Бұдан 

басқа мультиплексорлардың беруші генераторларынң стабильділігіне шектеу 

өте қатал емес – 10

-6

 қатарында. Мультиплексор құрылымды формаламайды. 

Плезиохронды  цифрлық  иерархия  (Paleozohronous  Digital  Hierarchy-PDH) 

жоғары  жылдамдықты  телекоммуникациялық  технологияның  дамуы  соңғы