Кадрде  Павлодар  облысына  іс  сапармен  келген  Пре-

О й   т о л қ ы н ы   (I  б ө л ім )

Кадрде  шолушы.  Олай дейтінім,  осыдан  біраз  уақыт  бүрын,

1995  жылдың желтоқсан  айында  облыстық «Дидар»  телеақпарат 

хабарларының  редакциясы  сіздердің  назарларыңызға  ұсынған 

жаңа  объекті  -   күл-шлак  қалдықтарын  қайта  өңдеу  зауыты 

туралы  мәлімет  жариялады.  Бул  зауыттың  берері  мол.  Оның 

бірінші  кезегінің  сметальщ  қуны  134  млн  теңге.  Ол  1993  жылдан 

бері  сапына  бастаған.  Пайдалануға  берілген  күннен  бастап,  үш 

жыл  өткен  соң  зауыт  өзін-өзі  ақтайтын  көрінеді.  1996  жылғы  1 

қаңтарына  дейін  84  млн  теңгенің  қүрылыс  жүмыстары  игерілген. 

Қазірдің өзінде апғашқы өнім шығарыла бастады.

Кадрде  бейне  сюжет,  кадрден  ты с  шолушы.  Қүрылыс 

материалдары тапшы, әрі қымбат экономикалық реформаның осы 

кезеңінде бүл зауыттың мүмкіндігі қандай екен деген ой Нурсултан 

Әбішулын да алаңдатқандай.  Елбасын кәсіпорынның қазіргісі мен 

келешегі  женінде  зауьптың  қурылтайшысы  «Павлодарэнерго» 

кәсіпорнының  басқарушысы  Сафарбақов  муқият  таныстырды. 

Зауыт  толық  іске  қосылғаннан  кейін  жылына  14  млн  кірпіш 

шығарады.  Сол  сияк^гы  10  мың тонна  қурғақ  қоспа,  8  мың текше 

метр  сылақ  және  қалау  ертіндісін,  5  мың  дана  үй  шатырын 

жабатын  қүрылыс  материалын,  қабырғаларға  лайықты  плитапар 

тағы басқа үй қурылысы материалдарын жасайды.

Зауыт  өнімдері  -   арзан.  Мәселен,  күл-шлак  қалдықгарынан 

жасалған  кірпіштің  мың  данасы  2850  теңге,  селикатты  кірпіштің 

бір  мың  данасы  4620  теңге.  Ал  үй  салушыдарға  Ақсудағы  күл 

қалдықтарынан жасалатын кірпіштің бір мың данасы 7150 теңгеге 

сатылатыны белгілі.

Зауыттың  қуатын  екі  есеге  есіру  қиын  емес.  Тіпті,  терт  есеге 

есіруге  мүмкіндік  бар.  Қазіргі  өндіріс  қуатының  қасынан  тағы 

да  осындай  бірнеше  қондырғы  турғызуға  болады.  Президент 

Нурсултан  Назарбаев  Павлодардағы  нөмірі  бірінші  жылу  электр 

орталығында  сынақтан  өткізіліп  жатқан  дүниежүзінде  бурын 

өндірісте қолданылмаған электрстанцияларында түтін-газ тазапау 

қондырғысының  схемасымен  танысты.  Бул  бірегей  қондырғы 

қоршаған  ортаны  ластауға  қарсы  жумыстарды  жүргізуге  көмек 

береді.  Оны  іске қосқанда түтін-газды  атмосфераға лақгыру алты 

есе  азаяды  екен.  Осы  айтылған  жумыстарды  уйымдастырып,  іс 

жүзіне  асыратын  «ЭМЖКО»  фирмасы,  оның  басшысы  Семенов 

Валентин Иванович.

Бижан Ж. Қ.

Кадрде шолушы.  Республиканы дәрі-дәрмекпен  қамтамасыз  ч) 

ету үшін жыл сайын 300 млн Америка доллары керек. Ал Үкіметтің 

былтырғы  жылға  дейінгі  беріп  отырғаны  40-50  млн.  Қазақстанда 

дәрі-дәрмектің 3-4  пайызы ғана  шығарылды.  «Ертіс»  акционерлік 

қоғамындағы  «Лидаза»  дәрі-дәрмек  жасау  зауыты  пайдалануға 

берілген соң,  Қазақстан дәрілердің 40 пайызын шығарады.

Кадрде «Лидаза» дәрі-дәрмек жасау зауытының қүрылыс 

жұмыстарындағы  қарбалас  сәт,  цехтар  көріністері,  кадрден 

ты с  шолушы.  Нурсултан  Назарбаев  бул  зауыттың цехтары  мен 

ондағы жабдықтауларын кергенде осы соңғы айтылған пайызға қол 

жеткен  табыс  ретінде  ризалық  білдірді.  Жаңа  зауыттың бапалар 

тағамы  цехының қуаты  8 миллион  плитка.  Сонымен  қатар,  мунда 

шоколад шығарылады.  Бір шоколадтың бағасы 50 теңге.

Зауыт  негізінен  дәрі-дәрмек  жасайды.  Таяу  уақытта  мунда 

25  турлі  дәрі-дәрмек  шығарылады.  Атап  айтқанда,  медицинада 

өте  зәру  болып  келген  адам  тамыры  арқылы  жіберілетін  лидаза 

дәрісі,  цитохром, тимолин тағы  басқа дәрілер көпшілікгің игілігіне 

үласады.

Кадрде  шолушы.  «Қысқа  жіп  күрмеуге  келмей»  түрған 

заманда  ынтымақ,  бірлік  өз  нәтижесін  беріп  отыр.  Облыстың 

«Туранбанк»  басқармасының  көмегімен  «Павлодар  өндірістік 

құрылыс тресінің»  қажырлы да  іскер қурылысшылары  «Ертіс» АҚ 

бурынғы басшысы,  бүгінгі қазақтың түңғыш сенаторларының бірі -  

Зәуре  Мәлгаждарқызы  Нүрмүханованың  тиянақгы  жүмысының 

нәтижесінде аумағы ат жарыс алаңындай осы күрделі  қүрылысты 

қысқа мерзімде пайдалауға беруге ықпап етті.

Нурсултан  Әбішүлы  айтқандай  өнеркәсіп  кешені  -   басты 

қор  жасаудың  қайнары.  Мәселен,  біздің  облыста  өткен  жылы 

салынған  19,5  млрд  пайданың  82  пайызы  өнеркөсіп  саласынан 

алынған.  Алайда,  соңғы  жылдары  республикада,  оның  ішінде, 

облыста  айналымдағы  ақша  елдегі тауар,  бюджет айналымының 

қажетінен  екі-үш  еседей  кем  болуынан  кәсіпорындардың  бір- 

біріне  қарыздары  көбейе түсті.  Дебюторлық қарыз еткен жылдың 

бірінші  желтоқсанында  48  млрд  теңге  болып,  бір  жыл  ішінде  1,8 

есе,  кредиттік қарыз 81,6 млрд теңгеге жетіп, 2,2 есе есті.

Кадрде Ферроқорытпа зауытына жол тартқан Елбасының 

кортежі,  зауыттың  сыртқы  керінісі,  қую  цехындағы  жұмыс 

қарбаласы,  кадрден тыс  шолушы. Тауар айналымда аз  болып,

р   ақша  көп  болса  инфляция  болатыны  өмірден  байқалып  жүр. 

Сондықган,  Үкімет  өткен  жылдан  бері  ірі  өндірісті  басқаруды 

шетел 

компанияларына 

беру 

тәжірибесі 

дұрыс 

екендігі 

айқындалып  келеді.  Мәселен,  1995  жылдың  екінші  жартысында 

«Ермак  ферроқорытпа»  зауытының  өндірісі  «Жапон  хром  ЛТД» 

компаниясының басқаруына  берілді.  Елбасы  Н.Э.  Назарбаев  бүл 

жолы осы зауытқа келіп, өндіріс барысымен танысқандығын бұдан 

бүрын  да  айтқанбыз.  Еске  алатын  болсақ,  зауыттың  әлеуметтік 

қарызы 7,5 миллиард, ал дебиторлық қарыз 2,9 мпрд теңге болған 

еді.  Энергетиктердің  езі  1,5  миллиардқа  жуық  қарыз  екен.  Қазір 

зауыт  осы  қарыздарының  бәрін  өтеді.  ӨНім  өндіру  шығынын  26 

пайызға  темендетті.  Басқару  қүрылымын  езгерту  экономикалық 

тиімділікке  жеткізді.  Өткен  жылдың  желтоқсан  айында  зауыттың 

52 пайызы жекешелендірілді. Ол басқарушының үлесінде.

Кадрде шолушы. Зауыттың нөмірі  алтыншы  цехы углеродты 

феррохром жасау үшін  қайта  қүрылды.  Мүнда қазір 4 пеш жүмыс 

істейді.  1996 жылы  180 мың тонна углеродты феррохром балқыту 

межеленген.  Зауыт жүмысшыларының еңбекақысы 40000 теңгеге 

жетті.  Қазір  Ермак ферроқорытпа зауыты  кремийлі,  хромды және 

маргенецті  қорытпа  шығарудан  дүниежүзіндегі  ең ірі  кәсіпорынға 

айналды.  Бапқыту пештерінің қуаты -1  млн тонна ферроқорытпа.

Зейнеткерлерге 

жәрдем 

беру 

женіндегі 

Президенттің 

Жарлығын жүзеге асыруда облыста бірқатар игі істер атқарылуда. 

Епбасы  бүл  сапарында  Отан  соғысының  ардагерлеріне  облыс 

бойынша  берілетін  100  жеңіл  автомашинаның  12-сіне  тапсыру

рәсімін жасады.

Кадрде ардагерлерге автокөлік тапсыру рәсімінен көрініс,

Н.  Ә.  Назарбаев,  кадрден  тыс  шолушы.  Ардагерлер  алдында 

сейлеген  сезінде  Елбасы  осындай  сәт  езін  ерекше  мэртебеге 

белеген  сезімін  біпдірді.  Осыған  дейін  Президент  екі  Жарлыққа 

қол  қойыпты. Соның бірі -  әлеуметтік қорғау туралы.  Бүл Жарлық 

негізінде  ардагерлер  зейнетақысы  мен  бюджеттен  берілетін 

еңбекақы  25  пайызға  өсірілген.  Екіншісі  -   ауыл  шаруашылығын 

қолдау.  Атап  айтқанда,  бүл  салаға  13  миллиард  теңге  бөлінген, 

тағы да  10 миллиард теңге қосымша берілді.

Еңбекақы  да,  зейнетақы  да  өнеркәсіп,  ауыл  шаруашылығы 

тауарлары мол өндіріліп, оларды сату үдерісі ойдағыдай болғанда

мезгіліндеқолғатиегіндігінескесалды. Бүл реттетаяушетелдермен

t e r '  

__________ Ой толқыны (I белім)__________

с

Бижан 

Ж. К.

Белоруссиямен

Казахстан

Белоруссия елдерімен

жасалған  кеден  кедергісін  жою  шарты  сияқты  Украинамен  де

келюім-шарт жасау кезделуде

белгілі.  Бул  елмен  Кеден

Украинада

арзанға түсетіні анық, -  деді Елбасы.

Облыс  ардагерлері  атынан  Павлодар  қаласы  ардагерлер 

кеңесінің төрағасы  Хатиб  Хабиулы  Демесіновке  және  «Екібастуз 

шахта» акционерлік қоғамы ардагерлер кеңесінің төрағасы Карпин 

Алексей Павловичке сөз берілді.

СНХ.  Кадрде  Хатиб  Хабиұлы  Демесінов.  Қазақстанның 

тұңғыш  Президенті  бұрынғы  Кеңес  Одағы  ыдырап,  Қазақстан 

тәуелсіздік алған алғашқы жылынан бастап ТМД елдерімен қарым- 

қатынасты  бұрынғыша  жалғастыруға  ерекше  мән  береді.  Бұл 

Президенттіңбойындағы адамгершілікқасиетжәне Елбасы ретінде 

апысты  болжайтын  көрегендік  қасиет  болып  саналады.  Өйткені, 

қазақстандықтардың  тең  жартысына  жуығы  -   бурынғы  Одақтың 

қүрамындағы  Республикалар  хапықтарының  екілдері.  Олар  сол 

Республикапарда  тұратын  туыстарымен,  дос-жарандарымен

келмеиді

беледі.  ТМД

елдерімен  қарым-қатынастың  үзілмеуі  бурынғы  экономикапық

Құрметті

паидапы

қуанамыз,  ризамыз,  халыққа  жасап  отырған  қызметіңіз  жемісті 

болсын!

СНХ. Кадрде Карпин Алексей Павлович. Нурсултан Әбішулы! 

Сіздің Қазақстан  тәуелсіздігін  сақтау жолындағы  қазақстандықтар

арасындағы  ынтымақ пен бірлікті нығайту барысындағы  атқарған 

қызметіңізді  бүкіл  қазақстандықтар  қолдайды.  Сізге  өте  ризамыз. 

Қазақстанда  тұратын  барлық  улттарды  біріктіру  үшін  қурған 

Қазақстан халықгары Ассамблеясы бул бағытта үлкен, әрі жемісті

3

экономикалық  қарым-қатынастың  дурыс  жолға  түсуі  маңызды.  "  

Өткен  жылдың  қаңтарында  жасалған  Ресей-Қазақстан  өзара 

байланыс  шарты  таяуда  өз жемісін  бере  бастаған.  1995  жылдың

ОЙ ТОЛҚЫНЫ (I бөлім)

өнеге болып отыр. Өзіңіздің халыққа адал қызмет ететініңізді бүгін 

де ерекше дәлелдеп отырсыз.

Қүрметті  Нурсултан  Әбішулы!  Екібастұздықтар  атынан  Сіздің 

жұмысыңыздың табысты болуына тілектестік білдіремін!

Кадрде  шолушы.  Үкіметтің  1996-1998  жылдарға  арнапған 

реформаны тереңцету жөніндегі бағдарламасына сәйкес облыста

1996  жылы  қаржы  мен  кредит  саласы  қатаң  бақылауға  апынып, 

кәсіпкерлікті,  ең  алдымен,  шағын  және  орта  бизнесті  қолдауға, 

лизингтік несие қаржы қызметін көрсету, фирмалар ашу, әлеуметтік 

қызметтер 

басталды. 

Атап 

айтқанда, 

макроэкономикапық 

саясаттан  микроэконмикалық  саясатқа  көшуге,  реформаны  сала 

бойынша тереңдетуге толық мүмкіндік бар екені байқалады.

Режиссері Райхан Жолдасова 

Операторы Виктор Бутэрус

18.01.1996 ж.

f

ҚАЙТА  ЫНТЫМАҚТАСУ

(телешолу)

Бижан Ж. 

К-

Кадрде  шолушы:  Сәлеметсіздер  ме  құрметті  теледидар 

керермендер!  1995  жылы  29  маусымда  еткен  Қазақстан 

халықгары  Ассамблеясының  екінші  сессиясынан  кейін  жасалған 

шолуда  Елбасы  ежелгі  грек  философы  Сократ  айтқандай:  «Бір 

істі  бастамас  бұрын  өзін  танып  алатын»  адам  екендігіне  көзімді 

жеткізгенімді  айтқан  едім.  1996  жылғы  сәуірдің  29-ында  болған 

Қазақстан  халықтары  Ассамблеясының  үшінші  сессиясында 

Н.Ә.  Назарбаевтың  жасаған  баяндамасын  және  жарыссезге 

шығушылардың сездерін оқыған соң да сол түйінге тоқтапдым.

Оның 

кешегі 

тоталитарлық 

жүйенің 

басым 

түсында 

Қазақстанның Компартиясы ОК бірінші хатшысы болған кезінде де 

Қазақстанды  қайта  жаңғыртуға  байлам  жасап,  қүлағы  сақ,  аппыс 

екі тамыры үдайы ел  тынысымен  бірдей  соқты.  Оған тағы  бір  көз 

жеткізуіміз  қажет десеңіз,  осы баяндамамен  қатар «XXI ғасырдың 

табалдырығында» 

атты 

кітабын 

зерделеп 

оқуларыңызды 

сұраймын.  Баяндамада  айтылған  ойлар,  сонау  ежелгі  қазақ 

тарихы  ғана  емес,  Кеңес  Одағы  мен  кейінгі  кезеңдерді  барынша 

зерттеуден  қорытындыланғаны  ақиқат.  Ол  ақиқат  баяндаманың 

жасалу ретінде айқын көрінеді.

Кадрде  бейне  түсірілім: 

Біріншіден,

  Елбасы  1996  жыпғы 

бірінші 

тоқсанның 

қорытындысында  ТМД 

(тәуесіз 

елдер 

достастығы)  елдері  ішінде  Қазақстанда  инфляция  ең  төмен 

екендігін, 

екіншіден,

 осы негізде тұрақты табысы бар азаматтарды 

әлеуметтік  тұрғыдан  қорғауға  болатындығын  еске  сапады. 

Үшіншіден,

 жұмыс орындарын азайтпай, керісінше, көбейту, жұмыс 

істеп  жүргендерді  қысқартуды  тоқтату,  бюджет  арқылы  жапақы 

алушылардың 

жалақысын, 

зейнеткерлердің 

зейнетақысын, 

студенттердің  стипендиясын  мезгілінде  телеу  бағдарламасын 

жасауды Үкіметке тапсырды.

Кадрде  шолушы:  Епімізде  жүріп  жатқан  экономикалық 

реформалардың  кейбіріндегі  жіберілген  ерсекел  қателікгердің 

салдарынан  туындаған  реніштерге  орай  Елбасы  бұл  істің  де 

халық  қапауына  сай  орайын  табатындығын  айтты.  Қанша  қиын 

болғанымен Үкіметтің қазірден бастап хал қымыздың ең кедей және

жүмысқа  қабілетсіз  топтары  -  ¥лы  Отан  соғысының  мүгедектері  ч  

мен соғысқа қатысқандардың алмай қапған ақшапарын етеп, жинақ 

кассасына салуға кіріскені өздеріңізге белгілі.  Келесі  1997 жыпдан 

бастап  зейнеткерлердің  басқа  категорияларына  салымдардан 

шеккен  зиянның орны  толтырылатыны  да  баяндалды.  Бұл  ретте 

Қазақстан  өнеркәсіп  орындарының  қулдырауы  тоқгатылып,

__________ Ой толқыны (1 бөлім)__________

арттырылуы

Қазақстан

елімізде

жеделдетуді  ойластырады.  Президент

экономикалық  және  әлеуметтік 

келешегі зор екендігіне үлкен үміт артып отыр.

ІСТІҢ

Атап  айтқанда,  болашақта  шетелге  шығарылатын  тауарлар

әкелінетін

пайыз  өсіп,  яғни  1  миллиард 250  миллион долларға  асып  түседі. 

Экспортты  арттыруға  ауыл  шаруашылығы  өнімдерінің  өнімділігі 

кеңілге  ерекше  медеу.  Доллармен  есептегенде  агроөнеркәсіп 

кешені  өнімінің  эксперты  1995  жылмен  салыстырғанда  1996

үлттық

,  экономикадағы 

Президент сенім

Инфляцияның  темендеуі  халықтың  еңбек  ақысын  есіруге, 

сол  арқылы  олардың  ақшаларын  жинақ  кассасында  сақтауға, 

ендіріске инвестиция  салуға  мүмкіндік жасайтынын  атап  көрсетті. 

Оған  мынадай  мысал  келтірді:  «Тек  1995  жылы  ғана  халықтың 

жинақ кассапарына (қазіргі халықгық банкке) салған ақшалары 5,4 

миллиард теңгеден  12,7 миллиард теңгеге кебейген,  яғни бір жыл 

ішінде екі еседен астам өскен».

Кадрде

адамдар

кереді?

адамдар

Біз  жинэқ  ақшаның  мөмлвкөт  үшін  аиналымға  паидасы  оарын,

айналымдағы  ақшаның  қорына  қарай  тауар да,  басқа  да  қажетті 

істер  жасалатынын  үмытпауымыз  керек»,  -   деп  санаға  сенімді 

ой  усынды,  Өндірісте  ілгері  басқан  істер  біздің  облысымызда да

байқалады.

Экономиканы  оңалтудың  басты  шарты  Тәуелсіз  елдер 

достастығының езара ынтымағын жандандыру деп біледі Елбасы.

Бижан Ж. Қ.

P  Баяндамада  осы  мэселе  ерекше  орын  алған.  Тотапитарлық^

жүиенің

тұрушы

тудыруына себеп болды. Осы орайда бүгінгі езгерістерді Президент 

түсіндірмесе  басқаларының  сөзін  әрсаққа  жүгіртіп  жіберетін 

уақыт қой  қазір.  Өздеріңізге белгілі, 4-тік деп аталған -  Қазақстан, 

Ресей,  Беларусь  және  Кыргызстан  арасындағы  экономикапық 

және  гуманитарлық  салаларда  интеграцияны  тереңдету  жайлы 

Келісімге қол қойды.  Осы  мәселе үшін Президент Мәскеуге барар 

алдында  бұрынғы  Одаққа  қайта  оралуды  қолдаушылар  тағы  бір

қапып

Мемлекеттік телерадиокомпаниясы

мемлекет  конфедерацияға  бірігуге  қол  қояды  дел  жар  сапғанын 

көпшілік умытпаған болар.  Буп  мәселені  қолдаушылар қатары  ҚР 

Президенті Нурсултан Назарбаев 1994жылғы 29 наурызда Ресейге 

ресми іс сапармен барғанда, алғаш рет М.В. Ломоносов атындағы 

Мәскеу мемлекеттік университетінде мемлекеттердің Еуразиялық 

одағын  қуру  идеясы  жайында  сөйлеген  сезінен  басталды.  Ол 

жаңа  интеграциялық бірігу -  Еуразиялық Одақ болып аталуы тиіс 

деген усыныс жасады.  Осьщан  кейін бурынғы  КСРО  Министрлер 

Кеңесінің  терағасы  Н.  Рыжков,  саясаткер  Е.  Примаков  бастаған 

бірнеше  саясаткерлер  Алматыға  келіп,  Одаққа  қайта  оралу 

жөнінде  усыныс жасап,  оны  іске  асырудың амалдарын  қолданып 

бағып еді.  Бірақ,  ол ойлары іске аспады. Ал  1995 жылғы қаңтарда 

Беларусь  Республикасы,  Қазақстан  Республикасы  және  Ресей 

Федерациясының  «үштігі»  Кедендік  одақ  туралы  Келісімге  қол 

қойды.  Бул  субъектілер  тараптарынан  еркін  тауар  айырбасын 

және адап бәсекелестікті қамтамасыз етуге қызмет етуі тиіс.

Интеграцияның өміршеңдігін, оның қажеттігін ҚР туңғыш Прези­

дент!  Нурсултан  Әбішулы  Назарбаев  қоғамдық  үдеріске  сүйеніп 

негіздейді.  Бурынғы  Одақ ыдырап,  оның қурамындағы  Республика-

тәуелсіздік апғаннан кезден бастап

тур еді

туста  экономикапық 

ға  түспейтін  жағдай

өздерінің ойларын іске асыру тусы осы деп санады.

Кадрде  бейне  түсірілім:  Президент  4-тік  деп  аталған  -  

Қазақстан,  Ресей,  Беларусь  және  Кыргызстан  Президенттері

( is  

ОЙ 

ТОЛКЫ НЫ  

(I бөлім)

қол 

қоиған 

экономикалық  және 

гуманитарлық  салаларда 

интеграцияны  тереңдету  жайлы  Келісім  негізіндегі  байланыстар 

адамдардың  психологиялық  сезімдік  қырларын  ескертетін  заңды 

іс деп бағапанады.  Біздің Президент баяндамасында репрессияға 

ұшыраған  бірнеше  ұлт  өкілдерінің,  тың жерді  игеруді  желеу  етіп, 

Кеңес Одағының әр түсынан  жіберілген адамдардың қам-қарекеті 

ескерілгендігін  назарға  ұсынды.  Тәуелсіз  мемлекеттер  арасында

адамгершілік,  туыстық  қарым-қатынастарды  жалғастыру үшін де, 

әр  хапық  өкілдері  ұрпақтарының  өскелең  өмірге  сай  жан-жақты 

өркендеуі  үшін  де  мемпекетарапық  қарым-қатынас  жағдайын 

жеңілдетуге  ерекше  мән  берілген.  Терт  мемлекет  қол  қойылған 

көші-қон жағдайында кедергісіз азаматтық any турапы шарт та ҚР 

Президенті  Н.Э. Назарбаев үсынған жоба бойынша қабылданды.

Кадрде  шолушы:  Негізі  бүл  интеграциялық  шартта  түтас 

Қазақстанның,  онда  түратын  барлық  үлт  өкілдерінің  мүдделері 

ескерілген.  Мүндай  игілікті  іс  Қазақстанның  өркениетті  елдер 

арсындағы  бағыты  дүрыс  ел  ретінде  танылуына  ықпап  етеді. 

Елциннің Қазақстанға келіп, Каспий аймағын бірлесіп, пайдаланып, 

Новороссийск  арқылы  мүнай  қүбырын  тарту,  Байқоңыр  ғарыш 

аймағындағы  бірлескен  қызметіміз  турапы  жаңа  келісім  жасалуы 

интеграцияны  жаңа  жағдайда  кеңейтудің  қажеттілігін  толық 

түсінуден деп білу орынды.

Шанхай да  1996  жылы  «Шанхай  бестігі»  деп  атаумен 

халықаралық үйым  қүрылды.  Қүрылтайшылар  болып,  Қазақстан, 

Кыргызстан,  Қытай,  Ресей  және  Тәжікстан  кірген.  Шанхай 

Ынтымақгастық Үйымы  қүрылып  (ШЫ¥) -  шекара  аудандарында 

әскери  сенімді  нығайту  туралы  келісімге  қол  қойылуы  еліміздің 

тәуелсіздігін нығайтуда басты шарт болып санапады.

Осы  ойпарды  тізбектей  келе  Елбасы  интефацияны  қайта 

езгеше  қарау  ете  қауіпті,  олай  жасау  бүгінгі  тарихи  үдерісті 

тоқтатуға, егщің экономикасын бірнеше есе төмендетуге және епді 

аздыруға апаратынын ескертеді. Осы тұста ҚР түңғыш Президент! 

Н.Э.  Назарбаев:  «Шынтуайтына  келгенде  нені  қалпына  келтіру 

үсынылып  отыр деген  сауал  туындайды»,  — деген  болжамды  бұ- 

қара назарына үсынады. Осылайша ол бүрынғы Одақтың ыдырау 

себептеріне  зер  салудың  маңыздылығын  алға  тартады.  Негізі- 

нен  ҚР  сыртқы  саясатта  үстанатын  бағыгы -  өңірлік және аймак- 

тык  қауіпсіздікті  қамтамасыз  ету.  Сондықган,  жоғарыда  айтқан

Бижан Ж. К.

Шанхай  ынытымақтастық  ұйымы,  Тәуелсіз  Елдер  Достастығы, 

Еуразиялық Экономикалық Қауымдастығы  сияқты  интеграциялық 

үйымдардың  жүмысын  жан-жақгы  дамытып,  жетілдіруге  еліміз 

белсене  арапысып  келеді. 

Халықаралық  қоғамдастықтағы 

тәуелсіз Қазақстанның  алатын  орны  осындай.

Кеңес  Одағының  үзақ  жылдар  бойы  Батыс  елдерімен 

техникалық және экономикал ық бәсекеде төтеп бере алмай келгені 

көпшілікке  белгілі.  Барлық  мүмкіндікті  әскери  базаны  нығайтуға 

жұмсап,  ел  өндірістерін  техникалық  жабдықтармен  қамтамасыз 

ету  мешеулеп,  экономикамыз  түрақсызданды.  Алысқа  бармай-ақ 

Павлодар  қапасының  өндіріс  орындарындағы  техникалар  соңғы 

20  жыл  ішінде  мүлде  жаңартылмағанын  өндіріс  қызеткерлеріне 

ғана емес, сонымен қатар, облыс жұртшылығына тегіс мәлім.

«Мемлекет  мүлкі  халықгың  иелігінде!»,  -   деген  ұранның 

жалғандығын  біле  жүріп,  Н.С.  Хрущев  қайта  қүру  идеясын 

кетергенімен,  шындықгың  пәрменімен  мемлекет  билігінен  еріксіз 

кетуіне  мәжбүр  болғанын  менің  замандастарым  үмытқан  жоқ. 

Л.И.  Брежневтің  түсында  КСРО  Министрлер  Кеңесінің  терағасы 

Н. Косыгин де осы идеяны жаңғыртуға талаптанғанымен мемлекет 

билігінің  Компартияның  қолында тұрғандығынан дәрменсіз  күйде

қалды.

Кадрде  бейне  түсірілім: 

Социализмді  дәріптеушілер, 

қарапайым  халық  осы  тарихи  жағдайларды  үнемі  ескергені 

абзал.  ҚР  Президентінің:  «Бұл  -   саяси  аңғалдық,  иә,  саяси 

арсыздық»,  -   деуі  ете  орынды.  Президент  айтса  айтқандай, 

қазақ  хапқының  тарихындағы  ең  қайғылы  кезеңді  үмытуға  бола 

ма?  Шынында  кеңестік  тотапитарлық  жүйеден  керген  соққыны 

қазақ  хапқы  XVIII  ғасырдағы  «Акггабан  шүбырынды,  алқа 

кел  сүлама»  кезіндегіден  кем  көрмепті.  Бұл  қазақ  халқының 

тарихындағы  ащы  қасірет.  Тарихи  дерекгерде  қазақ  тарихының 

зүлматты  кезеңі  аталған  репрессия  сапдарынан  25  мыңнан  аса 

қазақстандық қазаға ұшыраған.  Ап «Ақтабан шұбырынды, алқакөл 

сүламада»  (1723  -  

М25)

  Қазақ  халқы  жер  бетінен  үлт  ретінде 

қүрып  кету  қаупіне душар  болды.  Епім деген  азаматтар  үрпағын 

қырғыннан  аман  алып  қалудың  амапын  іздеп,  қарманып  көрді. 

Бірігу  мен  ынтымақтасуға  байлам  жасады.  Қазақтардың  еркіндік 

пен ерлік рухы осылай шыңдалды. ¥лт перзенттері бардың басын 

қосып, халық бірікпей тірлік болмайтынына кез жеткізді.

жүктеу/скачать 30,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: