-11 жасар балалардың коммуникативті және ұйымдастырушылық қабілеттерін анықтау әдістемелері

Әдістеменің сипаттамасы: қабілеттер адамның қажеттіліктерімен, оның мүдделерімен және Қызметке эмоционалды-еріктік көзқарасымен тығыз байланысты екенін ескере отырып, тиісті беткейлерді анықтау және бағалау арқылы коммуникативті және ұйымдастырушылық қабілеттерді жанама түрде анықтаудың психодиагностикалық әдістемесі жасалды ("Кос - I"әдістемесі). Диагнозда адамның коммуникативті және ұйымдастырушылық қабілеттерін дамытудағы ықтимал мүмкіндіктері келтірілген.

"КОС-I" әдістемесі әртүрлі жағдайларда субъектілердің мінез-құлқының кейбір ерекшеліктерін көрсету және бағалау принципіне негізделген. Тақырып өзінің жеке сипаттамасына сәйкес маңызды жағдайларды таңдады. Сондықтан жағдайды және оның жағдайындағы мінез-құлықты бағалау субъектінің нақты мінез-құлқы мен оның тәжірибесінде болған нақты қарым-қатынасты тәрбиелеуге негізделген. Бұл жоба сауалнамасы коммуникативтік және ұйымдастырушылық дағдылардың тұрақты көрсеткіштерін анықтауға мүмкіндік береді,

Сауалнаманы салу кезінде респонденттерге сұрақтарға деген көзқарастың әртүрлі формалары зерттелді. Мәселе мынада, кейбір пәндер қатаң жауаптарға, ал басқалары шеттетілгендерге бейім болуы мүмкін. Сондықтан бланкідегі сұрақтар бір сұраққа оң жауап басқа сұраққа жауап сияқты семантикалық мағынаға ие болатындай етіп салынған.

Қарым-қатынас дағдыларын оқыту бағдарламасына келесі мазмұндағы сұрақтар кіреді; А) жеке тұлға қарым-қатынасқа деген ұмтылысты көрсете ме, жоқ па, дос көп пе; б) достар арасында болғанды ұнатады ма немесе бір тұтас көреді ме; в) Жаңа адамдарға, жаңа ұжымға тез үйренеді ме; г) Достардың, таныстардың өтініштеріне тез жауап береді; д) қоғамдық жұмысты ұнатады ма, жиналыстарда сөз сөйлей ме; е) бейтаныс адамдармен қарым-қатынасты оңай орната ма; ж) оған сәйкес 20 арнайы сұрақ әзірленген тыңдаушылардың аудиториясында сөз сөйлеу оңай ма.

Ұйымдастырушылық дағдыларды зерделеу бағдарламасы өзге мазмұндағы мәселелерді қамтиды: а) аса күрделі жағдайларда бағдарлану жылдамдығы; б) тапқырлық, бастамашылдық, табандылық, талапшылдық; в) ұйымдастырушылық қызметке бейімділік; г) дербестік, өзін-өзі сынай білу; д) ұстамдылық; е) қоғамдық жұмысқа деген көзқарас. Осы негізде 20 сұрақ әзірленді, олардың әрқайсысы белгілі бір дәрежеде оқушылардың ұйымдастырушылық қабілеттерін сипаттайды.

Сондықтан қабілеттер адамның қажеттіліктерімен, оның мүдделерімен және қызметке деген эмоционалды-еріктік көзқарасымен тығыз байланысты екенін ескере отырып, тиісті бейімділіктерді анықтау және бағалау арқылы коммуникативті және ұйымдастырушылық қабілеттерді жанама түрде анықтаудың психодиагностикалық әдістемесі жасалды ("Кос - I"әдістемесі). Диагнозда адамның коммуникативті және ұйымдастырушылық қабілеттерін дамытудағы ықтимал мүмкіндіктері келтірілген.

"КОС-I" әдістемесі әртүрлі жағдайларда субъектілердің мінез-құлқының кейбір ерекшеліктерін көрсету және бағалау принципіне негізделген. Тақырып өзінің жеке сипаттамасына сәйкес маңызды жағдайларды таңдады. Сондықтан жағдайды және оның жағдайындағы мінез-құлықты бағалау субъектінің нақты мінез-құлқы мен оның тәжірибесінде болған нақты қарым-қатынасты тәрбиелеуге негізделген. Бұл жоба сауалнамасы коммуникативтік және ұйымдастырушылық дағдылардың тұрақты көрсеткіштерін анықтауға мүмкіндік береді,

Сауалнаманы салу кезінде респонденттерге сұрақтарға деген көзқарастың әртүрлі формалары зерттелді. Мәселе мынада, кейбір пәндер қатаң жауаптарға, ал басқалары шеттетілгендерге бейім болуы мүмкін. Сондықтан бланкідегі сұрақтар бір сұраққа оң жауап басқа сұраққа жауап сияқты семантикалық мағынаға ие болатындай етіп салынған.

Қарым-қатынас дағдыларын оқыту бағдарламасына келесі мазмұндағы сұрақтар кіреді; А) жеке тұлға қарым-қатынасқа деген ұмтылысты көрсете ме, жоқ па, дос көп пе; б) достар арасында болғанды ұнатады ма немесе бір тұтас көреді ме; в) Жаңа адамдарға, жаңа ұжымға тез үйренеді ме; г) Достардың, таныстардың өтініштеріне тез жауап береді; д) қоғамдық жұмысты ұнатады ма, жиналыстарда сөз сөйлей ме; е) бейтаныс адамдармен қарым-қатынасты оңай орната ма; ж) оған сәйкес 20 арнайы сұрақ әзірленген тыңдаушылардың аудиториясында сөз сөйлеу оңай ма. Ұйымдастырушылық дағдыларды зерделеу бағдарламасы өзге мазмұндағы мәселелерді қамтиды: а) аса күрделі жағдайларда бағдарлану жылдамдығы; б) тапқырлық, бастамашылдық, табандылық, талапшылдық; в) ұйымдастырушылық қызметке бейімділік; г) дербестік, өзін-өзі сынай білу; д) ұстамдылық; е) қоғамдық жұмысқа деген көзқарас. Осы негізде 20 сұрақ әзірленді, олардың әрқайсысы белгілі бір дәрежеде оқушылардың ұйымдастырушылық қабілеттерін сипаттайды.