Білім беру бағдарламасы бойынша шымкент-2019 Әож 11
жүктеу/скачать 1 Mb.
|
| Қорытынды
«Классикалық неміс философиясы» түсінігіне Кант, Фихте, Шеллинг, Гегель және Фейербахтың философиялық жүйесі кіреді. Салыстырмалы аз тарихи кезең ішінде бірін-бірі сабақтастыра отырып, бұл жүйе кейбір ортақ белгілерге ие болды. Оған біріншіден, диалектиканың дамуы «таза зердені сынау» әдісі ретінде ғана емес (Кант), тұтас жүйенің логикалық категориясы ретінде де қарастыруға болады. Диалектика, логика және таным теориясының тепе-теңдік принципі Гегель философиясында кең таралған. Екіншіден, диалектика әдісін тарихи процессте қолдану, объективті идеализм негізінде қоғамның даму заңдарын тұжырымдауға тырысты. Үшіншіден, тарихи прогресске сену, нәтижелі ғылыми танымға, оның ішінде философиялық танымға сену. Қорыта келе гуманизм адам құрал ретінде емес, мақсат ретінде пайдаланғандықтан оған деген шексіз құрмет (Кант) және философияның әмбебап нәрсесі ретінде пайымдалды (Фейербахтың антропологиялық материализмі). XVIII ғасырдың ортасынан басталған неміс мемлекеттеріндегі неміс классикалық философиясының дамуы рухани мәдениеттің дәуірлік шарықтауы ең басты көрсеткіш болды, ол Германия дамуындағы прогрессті білдірді. Классикалық неміс философиясы келесі дүниежүзілік философиялық ойдың даму үрдісінде өз қолтаңбасын қалдырды. Ол Маркс, Энгельс, Герцен, Чернышевскийдің философиялық көзқарастарының дамуына теориялық негіз болды. Осының арқасында кантшылдар мен гегельшілдердің философиялық мектептері пайда болды, оның қанат жайып дамуы XIX ғасырдың соңғы үшінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысына сай келді. И.Кант - «Классикалық неміс философиясы» түсінігіне Кант, Фихте, Шеллинг, Гегель және Фейербахтың философиялық жүйесі кіреді. Салыстырмалы аз тарихи кезең ішінде бірін-бірі сабақтастыра отырып, бұл жүйе кейбір ортақ белгілерге ие болды. Оған біріншіден, диалектиканың дамуы «таза зердені сынау» әдісі ретінде ғана емес (Кант), тұтас жүйенің логикалық категориясы ретінде де қарастыруға болады. Диалектика, логика және таным теориясының тепе-теңдік принципі Гегель философиясында кең таралған. Екіншіден, диалектика әдісін тарихи процессте қолдану, объективті идеализм негізінде қоғамның даму заңдарын тұжырымдауға тырысты. Үшіншіден, тарихи прогресске сену, нәтижелі ғылыми танымға, оның ішінде философиялық танымға сену. Қорыта келе гуманизм адам құрал ретінде емес, мақсат ретінде пайдаланғандықтан оған деген шексіз құрмет (Кант) және философияның әмбебап нәрсесі ретінде пайымдалды (Фейербахтың антропологиялық материализмі). XVIII ғасырдың ортасынан басталған неміс мемлекеттеріндегі неміс классикалық философиясының дамуы рухани мәдениеттің дәуірлік шарықтауы ең басты көрсеткіш болды, ол Германия дамуындағы прогрессті білдірді. Классикалық неміс философиясы келесі дүниежүзілік философиялық ойдың даму үрдісінде өз қолтаңбасын қалдырды. Ол Маркс, Энгельс, Герцен, Чернышевскийдің философиялық көзқарастарының дамуына теориялық негіз болды. Осының арқасында кантшылдар мен гегельшілдердің философиялық мектептері пайда болды, оның қанат жайып дамуы XIX ғасырдың соңғы үшінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысына сай келді. И.Кант - объективті идеализм, агностицизм. Біз өзіміздің танымдық әрекет аумағына енген нәрселерді ғана тани аламыз. Ал біздің танымдық қабілетімізден тыс жатқан нәрселер танылмайды, яғни, олар «өзіндік заттар». Адам табиғи мақұлық ретінде ақыл негізінде бекітілген заңдарға бағынады. Ал ақылды бола отырып адам заңдар формасындағы абсолюттік моральдік міндеттерге бағынады. Бұл заңдар дербес мақұлық ретінде өзі үшін ақыл-ой негізінде бекітіледі. Адам ақыл-оймен қатар ерікке ие болғандықтан этика ақылды мақұлық ретіндегі адамға негізделеді. И.Фихте - субъективті идеализм Әлемнің негізінде қандай да бір нақты «Мен» жатыр. Әлемді интеллектуалды сезім арқылы тануға болады. Таным әдісі: тезис, антитезис, синтез арқылы ақиқатқа жетуге болады. Субъектісіз объект жоқ, объектісіз субъект жоқ. Олардың өзара байланысында, әрине, субъект шешуші рөл атқарады, оның рухани күштері, шығармашылық іс-әрекеттері айнала қоршаған ортаны өзгертуге бағытталған. Өзінің ішкі мүмкіндіктерін сыртқа шығарып қана тұлға өз-өзін орнықтыра алады, яғни еріктікке жетеді. «Еріктің болмысы өзінің ішкі бітімі мен мәні тұрғысынан алып қарағанда білімге тең». Ф.Шеллинг – идеализм. Дүниені абсолюттен туындайтын санамен түсіндіру мүмкін емес, ой - иррационалды, алғашқы, санаға емес, ырыққа, оның бостандыққа ұмтылуына негізделген. Адам - әлеуметтік мақұлық, онда қайырымдылық зұлымдықты жеңеді. Г.Гегель - объективті идеализм. Таным саласында абсолюттік идея немесе Гегельдің сөзімен, абсолюттік рух өз дамуының соңғы дәрежесіне жетеді. Гегель адам жанын, рухын құдайы сипатта түсіндіреді. Құдайдың адамда көрініс табуы деп есептейді және адамның бойындағы осы құдайы күш оны басқа дүниеден биік тұруға жетелейді деп сенеді. Оның рух философиясы субъективті, объективті, абсолютті рух болып бөлінеді. Бұл кезеңдер – рухани еркіндік сатылары; Л.Фейербах - антропологиялық материализм. Таным теориясы – сенсуализм. Шынайы әлем сезімде қабылданатын нақтылық, яғни, оны тек сезімдер мен түйсіктер арқылы тануға болады. Ойлау адамнан тыс және одан тәуелсіз өмір сүре алмайды, себебі ол адам миының қызметімен ажырамас байланыста. Олай болса сана Гегель дәлелдегендей, алғашқы, бірінші емес, керісінше материалдан туындайды – материя бастауыш, сана баяндауыш. жүктеу/скачать 1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|