Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасы «Talap» коммерциялық емес акционерлік қоғамы» сейтпанов п. К., Каpтабаев а. Т., Алпысбаев а. А
жүктеу/скачать 6,14 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бақылау сұрақтары
- 3.2 Майлау жұмыстары
| Практикалық жұмыс 1.
Дайыдаманы токарлық станокта «Центрлер» көмегімен орнату. Жұмыстың мақсаты: дайындаманы әр түрлі «центрлер» көмегімен орнатуды игеру. Жұмысты орындау тəртібі 1. Токарлық винт-кескіш станоктың бір моделін таңдаңыз. 2. Дайындаманы тірелмелі «центрлер» көмегімен орнатып, механикалық өңдеу бойынша бір технологиялық операцияны орындаңыз. 3. Дайындаманы айналмалы «центрлер» көмегімен орнатып, механикалық өңдеу бойынша бір технологиялық операцияны орындаңыз. 4. Дайындаманы қалқымалы «центрлер» көмегімен орнатып, механикалық өңдеу бойынша бір технологиялық операцияны орындаңыз. 5. «Центрлердің» үш түрін қолданып өңделген беттердің сапасын салыстырыңыз. 6. «Центрлердің» үш түрін қолдану ерекшеліктері туралы қорытынды жасаңыз. Бақылау сұрақтары: 1. Алдыңғы «центрдің» арналуы. 2. Артқы «центрдің» арналуы. 3. Айналмалы «центрді» сипаттаңыз. 4. Қалқымалы «центрді» сипаттаңыз. 5. Тірелмелі «центрдің» түрлері, олардың сипаттамасы. 3.2 Майлау жұмыстары Металлды кесу кезінде механикалық кесу жұмысынның жылу энергиясына ауысуының нәтижесінде айтарлықтай жылу бөліну процесі орыналады. Кесу аймағында жылудың пайда болуының негізгі көздері [9]: - металл жаңқасы түзілу кезінде оның пластикалық деформациясы нәтижесінде кесілетін қабат бөлшектері арасындағы ішкі үйкеліс (Q 1 ); - металл жаңқасы мен кескіш аспаптың алдыңғы беті арасындағы үйкелісі (Q 2 ); - кескіш аспаптың артқы беті мен кесілетін беттің және өңделген беттің арасындағы үйкеліс (Q 3 ); Кесу аймағындағы жылу көздерінің орналасуы 3.21-суретте көрсетілген. Ең қарқынды жылу шығару 1-1 жазықтығына жақын орналасқан металл жаңқасы пайда болатын аймақта жүреді. Бұл аймақта жылу бір уақытта жүретін екі процесстің нәтижесінде пайда болады: - жарылу жазықтығының бетінде түзілетін жаңқа элементтерінің ығысуының пластикалық деформациясы нәтижесінде; - сығымдаудың пластикалық деформациясы және жартылай пластикалық деформация нәтижесінде кесілген қабат жағынан тегістеу жазықтығына жақын жұқа металл қабаты мыжылады. Бұл қабат 3.22-суретте көрсетілген және штрихтеу арқылы ерекшеленген. 134 Сурет. 3.21. Кесу аймағындағы жылу көздері Серпімді деформация әрдайым пластикалық деформация алдында болады және металлдарды кесу кезінде кесілетін қабаттың пластикалық деформациялануы кезінде орын алады. Бұл қабаттағы пластикалық деформация микро қаттылықты өлшеу арқылы қалпына анықталады және материалдың деформациясы кесу бетінің астында және өңделген беттің астында болады. Серпімді деформация нәтижесінде пайда болатын жылу мөлшері аз болуы мүмкін, бірақ бұл процесстің ықтималдығын алдын-ала болжау керек және оның болуын ескеру қажет. Сурет 3.22. Металл жаңқасының пайда болу аймағының алдындағы, 1-1 жарылу жазықтығының алдында серпімді- пластикалық деформация қабаты Кесу кезінде бөлінетін жылудың жалпы мөлшері жоғарыда аталған барлық көздерде шығарылған жылу мөлшерлерінің қосындысына тең: . 3 2 1 Q Q Q Q общ (3-3) Кесу кезінде пайда болған жылу оның пайда болу орындарында жиналмайды, бірақ температурасы жоғары нүктелерден температурасы төмен нүктелерге қарай таралады. Жылу кесу аймағынан жаңқалармен ілесіп 135 Сурет. 3.21. Кесу аймағындағы жылу көздері Серпімді деформация әрдайым пластикалық деформация алдында болады және металлдарды кесу кезінде кесілетін қабаттың пластикалық деформациялануы кезінде орын алады. Бұл қабаттағы пластикалық деформация микро қаттылықты өлшеу арқылы қалпына анықталады және материалдың деформациясы кесу бетінің астында және өңделген беттің астында болады. Серпімді деформация нәтижесінде пайда болатын жылу мөлшері аз болуы мүмкін, бірақ бұл процесстің ықтималдығын алдын-ала болжау керек және оның болуын ескеру қажет. Сурет 3.22. Металл жаңқасының пайда болу аймағының алдындағы, 1-1 жарылу жазықтығының алдында серпімді- пластикалық деформация қабаты Кесу кезінде бөлінетін жылудың жалпы мөлшері жоғарыда аталған барлық көздерде шығарылған жылу мөлшерлерінің қосындысына тең: . 3 2 1 Q Q Q Q общ (3-3) Кесу кезінде пайда болған жылу оның пайда болу орындарында жиналмайды, бірақ температурасы жоғары нүктелерден температурасы төмен нүктелерге қарай таралады. Жылу кесу аймағынан жаңқалармен ілесіп (q 1 ), дайындамаға (q 2 ) және кескіш аспапқа (q 3 ) беріледі, сонымен қатар қоршаған ортаға да (q 4 ) таралады. Кесу процесінің жылу балансын келесі теңдікпен көрсетуге болады: . 4 3 2 1 3 2 1 q q q q Q Q Q (3-4) Бөлшекке, кескіш аспапқа және қоршаған ортаға таралатын жылу мөлшерінің арақатынасы өңделетін материалдың физика-механикалық қасиеттеріне, кесу режиміне, кескіш аспаптың геометриясына және кесу жүзеге асырылатын сыртқы жағдайларға байланысты болады (3.23-сурет). Сурет 3.23. Жылудың пайда болуы мен таралуының кесу жылдамдығына тәуелділігі Механикалық өңдеудің басында кесу аймағындағы температура белгілі бір мәнге дейін көтеріледі және жылу режиміне сәйкес тұрақталады, бұл жағдайда бөлінетін жылу оның жоғарыда аталған бағыттар бойынша тарайтын мөлшеріне тең болады. Үлкен практикалық қызығушылықты кескіш аспап жүзі мен дайындаманың қызу температурасы тудырады. Дайындамаға бөлінетін жылудың әсерінен оның температурасы арттады және оның өлшемдерінде өзгерістер мен ауытқулар пайда болады, кейде ақаулар да пайда болуы мүмкін. Құралға айналатын жылу салыстырмалы түрде аз болса да, құралдың жұмыс бөлігінің аз көлеміне шоғырланып, оны осы көлемде қатты қыздыруға және құралдың Кесу қасиеттері мен тозуға төзімділігінің төмендеуіне әкеледі. 3.10-суреттен көріп отырғанымыздай, кесу жылдамдығының жоғарылауымен құралға өтетін жылу үлесі төмендейді, бірақ оның абсолютті мөлшері артады және кесу аймағындағы температура құрал материалының қызылға төзімділік температурасына жақын мәндерге дейін артады. 136 Жоғарыда аталған жағымсыз факторларды болдырмау үшін машина жасауда майлау-салқындату материалдары мен сұйықтықтар (МССМ) қолданылады. МССМ пайдалану жөніндегі іс-шараларды зерделеу үшін төменде металл кесетін станоктардың жіктелуін, сипаттамасын және мақсатын, сондай-ақ машина жасауда жүргізілетін майлау жұмыстарын қарастырамыз. жүктеу/скачать 6,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|