Биофизика курсы

«С.Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ

жүктеу/скачать 0,65 Mb. Pdf көрінісі бет 2/7 Дата 18.03.2023 өлшемі 0,65 Mb. #75379

Бұл бет үшін навигация:

• АСФЕНДИЯРОВА»

«С.Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ    НАО «КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.  АСФЕНДИЯРОВА»  Биофизика курсы Әдістемелік нұсқау  Редакциясы: 1 7 бетттің 2беті  1-сурет. Микроскоптың оптикалық сызбасы. 1 — жарық көзі; 2 — линза-корректор; 3 —айна; 4 — конденсор;  5—объект; 6 - объектив; 7—окуляр; 8 –зат қоятын үстелше; 5'— объективтен алынған ообъектінің (5) нақты,  төңкерілген және үлкейтілген кескіні; 5" - окулярдан алынған объектінің екіншілей үлкейтілген, жалған кескіні; А —объективтің сандық апертурасы Микроскоптың негізгі сипаттамаларының бірі – оның үлкейту қабілеті болып табылады. ок об f f LS   (1)  Микроскоптың үлкейтуі   сан жағынан обьективтің  об  сызықты үлкейтуі мен  окулярдың  ок  бұрыштық үлкейтуінің көбейтіндісіне тең.    об м   ок  Микроскоптың обьективіне сызықты үлкейтудің формуласын қолдана отырып,затпен  ара қашықтығын обьективтің фокустық ара қашықтығына тең деп айтуға болады және  мұны тубустың оптикалық ұзындығы деп атайды.  0 L об f L 0 об   об f Бірақ  практикада  үлкейтілу  шамасы  1500-2000-нан  асатын  микроскоптар  қолданылмайды, өйткені микроскопта обьектінің өте кіші бөліктерін ажырату қабілеті  шектелген. Бұл шектелу қарастырылып отырған обьект құрылысында өтетін жарық  дифракциясымен түсіндіріледі. Осыған байланысты микроскоптың рұқсат ету ұғымы  және рұқсат етілген мүмкіндігі түсініктері кіргізіледі. Өте жақсы көретін көз сызықтар  мен нүктелерден тұратын, ара қашықтығы 0,07 мм-де орналасқан ұсақ құрылымды  ажыратады. Микроскоптың сапасы үлкейтілуі мен рұқсат етілген мүмкіндігімен  анықталады. Рұқсат етілген мүмкіндігінің шегі деп микроскопта объектінің екі нүктесінің  арасындағы аз ара қашықтықты, ал рұқсат етілген мүмкіндігі деп микроскопта объектінің  ұсақ бөлшектерінің жеке кескіндерін беру қабілеттілігін айтады.  Оптикалық микроскоп 0,25 мк-ға дейінгі құрылымды ажырату мүмкіндігін береді.  Рұқсат етілген мүмкіндігі рұқсат ету шегіне кері шама болып табылады. Теориялық  курстан микроскоптың рұқсат етілген шегі мына формуламен анықталады:  U n Z sin 2   , мұндағы    жарықтандырушы жарық көзінің толқын ұзындығы, U-  объективтің апертуралық бұрышы, ол микроскоптың объективіне түсетін шеткі  сәулелердің жарық шоқтарының арасындағы бұрыштың жартысы, ал n- дене мен объектив арасындағы орналасқан ортаның сыну көрсеткіші. Егер объектіге ақ жарық  түсірсек, онда оның толқын ұзындығы 0,55 мк-ға тең болады және оған көз сезімтал  келеді. Сол себептен микроскоптың пайдалы үлкейтуінің шегі 500 А < G < 1000 А  интервалында жатады. Жетілдірілген микроскопта иммерсиялық объектив қолданылады.  Мұндай обьективте бақыланатын дене мен обьектив арасындағы ортаның сыну көрсеткіші  шыныға жақын (n=1.45-1.65) мөлдір сұйықтықпен толтырылады. Иммерсиялық  объективті қолданудың артықшылығы, біріншіден кескіннің жарықтылығы артады,  екіншіден A=nsіnU мәні иммерсиялық обьектив үшін сандық апертура деп аталады және  ол құрғақ обьектив үшін (A=sіnU) тең, үшіншіден практикада U шамасы 70 0 -тан артық  болмайды (sin70 0 =0,95),онда иммерсия үшін n=1.5 А=1.5*0.94=1.4. Денеге ақ жарық  түсірсек, онда құрғақ микроскоптың рұқсат ету шегі      =0,5, ал иммерсияланған  объектив үшін  2 . 0   мк-ге тең. Осы объектілерді ажырату үшін микроскоптың  жүктеу/скачать 0,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу: