Биологиялық тотығудың схемасы

79 
Í ÀÄÍ
2
ÔÏ (àï î ô åðì åí ò-ÔÌ Í )
ÔÏ Í
2
(àï î ô åðì åí ò-ÔÌ Í Í
2
)
Í ÀÄ
+
3-саты. ФПН2 сутек атомдарын убихинонға –КоQ-ға беру арқылы тотығады, ал убихинон 
тотықсызданады(КоQН2). 
ÔÏ
ÔÏ Í
2
KoQ
KoQH
2
4-саты. Бт тізбегінің басынан алыстаған сайын протондар мен электрондардың 
арасындағы байланыс әлсірей түседі. КоQН2 деңгейіне келгенде 2Н → 2Н+ + 2е-протон 
ерітіндіге ауысады, ал электрондар цитохром жүйесіне беріледі: 
+
2e
2Í
+
KoQ
KoQH
2
+
5-саты. Убихиноннан бөлінген электрондар екі ферри 2Цхв(Fe
3+ 
) -ға қосылады, ал ол 
тотықсызданып ферроформаға 2Цхв(Fe
2+ 
) -ға ауысады.
2Öõ 
b
(Fe
+ 3
)
2Öõ 
b
(Fe
+ 2
)
2e
-
3,4,5- сатылардағы бөлінген энергиялардың мөлшері аз болғандықтан, олар жылу түрінде 
таралып кетеді. 
6-саты. 2Цхв(Fe
2+ 
) электрондарын феррицитохром 2Цх с
1
(Fe
3+ 
) –ге береді де тотығады, 
ал 
2Цх с
1
(Fe
3+ 
) 
тотықсызданып ферроформаға 2Цх с
1
(Fe
2+ 
) -ге ауысады. Бұл сатыда 
43кДж энергия бөлінеді, ол тағы бір молекула АТФ-тың түзілуіне және жылудың бөлінуіне 
әкеледі.
2Öõb(Fe
3+
)
2Öõ c
1
(Fe
+ 3
)
2Öõc
1
(Fe
+ 2
)
2Öõb(Fe
2+
)
7-саты. 2 ферроцитохром 2Цх с
1
(Fe
2+ 
) электрондарын феррицитохром 2Цх с(Fe
3+ 
) –ға 
береді де тотығады, ал 2Цх с(Fe
3+ 
) тотықсызданады. 

80 
2Öõ c
1
(Fe
+ 3
)
2Öõc
1
(Fe
+ 2
)
2Öõc(Fe
2+
)
2Öõ c(Fe
+ 3
)
8-саты. 2Цх с(Fe
2+ 
) электрондарын феррицитохром 2Цх а(Fe
3+ 
) –ға береді де тотығады, 
ал 2Цх а(Fe
3+ 
) тотықсызданады. 7,8-сатыларда шамалы энегия бөлінеді. 
2Öõ a(Fe
+ 3
)
2Öõa(Fe
+ 2
)
2Öõc(Fe
2+
) 2Öõ c(Fe
+ 3
)
9- және 10-сатылар өте тығыз байланысты, себебі тотығу-тотықсыздану реакциялары 
мультиферменттік- цитохромоксидаздық комплексте жүреді. 
2Цх а(Fe
2+ 
) электрондарын ферри -2Цх а
3
(Fe
3+ 
)-ке береді де тотығады,ал 2Цх а
3
(Fe
3+ 
) 
тотықсызданады. 
2Öõ a(Fe
+ 3
)
2Öõa(Fe
+ 2
)
2Öõa
3
(Fe
2+
)
2Öõ a
3
(Fe
+ 3
)
10-саты. 2Цх а
3
(Fe
2+ 
) молекулалық оттекпен әрекеттеседі де тотығады, ал оттек 
ионданады. Оттектің бір молекуласы тотықсыздану үшін 4е- керек. 4Цх а
3
(Fe
2+
)+О
2
→4Цх 
а
3
(Fe
3+
)+20
2- 
9-,10- сатыларда едәуір энергия-102кДж және жылу бөлінеді. 
11-саты. Активтелген оттек ионы протондармен (КоQН2 тотыққанда түзілген )
әрекеттесіп эндогенді суды түзеді. 
+
Í
2
Î
Î
2-
2Í
+
2. Биологиялық тотығуда энергияның бөлінуі. БТ тізбегіндегі фермент- тердің орналасу 
тәртібі неге тәуелді? 
Биологиялық тотығу тізбегінде органикалық қышқылдар дегидрле-ніп тотыққан 
уақытта біртіндеп энергия бөлінеді және эндогенді су түзіледі. 
Биологиялық тотығу реакциялары оксидоредуктаза ферменттері арқылы іске асады және 
ферменттердің орналасу тәртібі олардың тотығу-тотықсыздану потенциалдарына(ТТП) 
тәуелді болады. Олар ТТП-ларының жоғарылауына қарай орналасады. Ең төменгі ТТП НАД+ 
/ НАДН2-де,ал ең жоғары ТТП оттекте O2/ O2-. 

81 
г) Энергия алмасуының 4-сатысы. Тотығудан фосфорлану (ТФ), негізі, маңызы, Р/О 
коэффициентінің маңызы. 
Тотығудан фосфорлану- электрон тасымалданатын тізбекте бөлінетін энергияны 
пайдаланып, 
аденозиндифосфат 
пен 
фосфор 
қыш-қылының 
әрекеттесіп 
аденозинтрифосфатты түзе ілесе жүретін үрдіс. 
Митохондрияларда электрондар тасымалдануы мен АДФ-тың фосфор-лануы тығыз 
қатарлас жүреді. Тотығудан фосфорлану аэробты жасу-шалардың энергия көзі. 
БТ-ның үш нүктесінде(стысында) АТФ түзілетін энергия бөлінеді. Осы сатылар БТ 
мен ТФ-ның қабысу нүктелері деп аталады, олар -2,6,9және10 сатылар.
Биологиялық жүйелер электрондардың ғана энергияларын пайда-лана алады, ал 
протондардың энергияларын пайдалана алмайды. Элек-трондар БТ реакциялары тізбегінде 
протондардан бірте-бірте алыстап энергияларын жоғалтып оттекпен байланысады. Бөлінген 
энергия АТФ түзуге және жылудың бөлінуіне жұмсалады. 
Оттек молекуласы 4е- қосып алу арқылы 2 оттек ионына айнала-ды, ол өте жоғары 
активтілікке ие болады. Оттек иондары протондар-мен әрекеттесіп эндогенді суды түзеді. Бұл 
су қыста ұйқыға кететін және шөлді жерлерде өмір сүретін жануарлар үшін өте маңызды.

жүктеу/скачать 1,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: