«№ 69 жалпы орта білім беретін мектебі»коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Биология пәні бойынша 11 сынып оқушылары үшін
Президенттік олимпияданың мектепшілік кезеңі.
Олимпиада тапсырмалары
2022 – 2023 оқу жылы
№1. Есеп 9 балл (0,5 балдан)
Төменде ауру туғызатын организмдер тізімі берілген. Олар сандармен белгіленген. Ал инфекциялық аурулар тізімі бас әріптермен белгіленген. Қандай аурудың, қандай организмдермен шақыралатынын анықтаңыздар. Жауапқа арналған кестені толтырыңыздар. Сәйкес организмдер санының астына,олар туғызатын аурулар әрпін жазыңыздар.
Ауру туғызатын организмдер:
1. Вирустар
2.
|
Бактериялар
|
3.
|
Қарапайымдылар
|
Инфекциялық аурулар:
|
|
|
|
А. Құтырма (Бешенство)
|
И. Грипп
|
|
Б. Ішсүзек (Брюшной тип)
|
К. Қызылша (краснуха)
|
|
В. Ботулизм
|
Л. Полимелит
|
|
Г. Туберкулез
|
М. Лямблюз
|
|
Д. Гепатит
|
Н. Оба (Чума)
|
|
Е. Корь
|
О. Оспа
|
|
Ж. Көк жөтел (коклюш)
|
П. Ангина
|
|
З. Күл (Дифтерия)
|
Р. Малярия
|
|
С. Холера
|
Т. Ұйқы ауруы (сонная болезнь)
|
Жауап кестесі:
|
|
|
|
1.Вирустар
|
|
2.Бактериялар
|
|
3.Қарапайымдылар
|
|
|
|
|
|
№2 Есеп. 7 балл (1 балдан). Санмен белгіленген витамин аттарының жанына олардың химиялық аталуы мен ол жетіспегенде пайда болатын ауруларға сәйкес әріптерді жазыңыз.
Витаминнің аты
|
Химиялық аталуы
|
Авитаминоз ауруы
|
1.
|
Витамин А
|
А) Токиферол
|
F) Анемия
|
2.
|
Витамин В1
|
Б) Филлохинон
|
Н) Балаларда рахит
|
|
|
|
ауруы дамиды
|
3.
|
Витамин В6
|
В) Цианкобаламин
|
D) Қаның сұйық болып,
|
|
|
|
ұйуының нашарлауы
|
4.
|
Витамин D
|
Г) Кальциферол
|
N) Аппетиттің
|
|
|
|
төмендеуі, жүрек
|
|
|
|
айнуы, стоматит,
|
|
|
|
дерматит. Балаларда
|
|
|
|
селкілдек және анемия
|
|
|
|
байқалады.
|
5.
|
Витамин В12
|
Д) Пиридоксин
|
V) Ақшам соқыр уруы,
|
|
|
|
минеральды және
|
|
|
|
жалпы зат алмасу
|
|
|
|
процестерінің бұзылуы.
|
6.
|
Витамин К
|
Ж) Тиамин
|
S) Ұрықтану процесінің
|
|
|
|
бұзылуы, түсік,
|
|
|
|
іштастау.
|
7.
|
Витамин Е
|
З) Ретинол
|
Z) Бери-бери ауруы,
|
|
|
|
ақуыз және көмірсу
|
|
|
|
алмасуының бұзылуы.
|
№3 Есеп. 9 балл (1 балдан).
Суретте кейбір эндокриндік және экзокриндік бездер сандармен белгіленген. Ал төмендегі кестеде осы бездерді жұмысына (қызметіне) қатысты тұжырымдар келтірілген. Суреттегі нөмірленген бездерге қандай қызметтер сәйкес келетінін анықтаңыздар. Бездер қызметіне қатысты тұжырымдар жанына суреттердегі сәйкес бездер нөмірін жазыңыздар.
Жауаптарды толтыруға арналған кесте:
Экзо- және Экзо- және эндокриндік бездер қызметтері эндокриндік бездер
нөмірі
А) Қанда натрий ионының мөлшерін жоғарлататын гормон бөліп шығарады.
Б) Қандағы кальций иондарының мөлшері нормадан төмендегенде, гормон бөліп шығарады.
В) Секрециялық белсенділігі төмендегенде,
негізгі метаболизм жылдамдығы төмендейді.
Г) Жасушалық иммунитеттің қалыптасуы үшін қажет.
Д) Сүйек кемігінде эритроциттердің пайда болуын күшейтетін гормон бөліп шығарады.
Ж) Бұл бездің гормоны болмаған жағдайда, дене суды шамадан тыс мөлшерде жоғалтады.
З) Көмірсуға бай ас, бұл горманның бөлінуін күшейтеді.
И) Қышқылға бай заттар бездің гормон бөлуін арттырады.
К) Без бөліп шығаратын зат- ақуыздың химиялық ыдырауы үшін қажет.
№4 Есеп. 4 балл.
Асқабақ өсімдігінің салмағы 2 және 4 кг аралығында болады. Салмағы 4 кг
болып келетін асқабақ жемісі екі жұп кумулятивті полимерлі гендердің тең
әсерінің нәтижесі болып табылады. Салмағы 2 кг асқабақты, салмағы 4 кг
асқабақпен тозаңдандырды. Кестеде F2-де салмақ бойынша пайда болған
ұрпақтардың сандық қатынастары және бастапқы ата-аналарының
(салмақтары 2 және 4 кг) генотиптері берілген. Дұрыс жауабын табыңыз.
Дұрыс жауап жанына Х белгісін қойыңыз.
|
4 кг
|
3,5 кг
|
3 кг
|
2,5 кг
|
2 кг
|
2 кг ата-
|
4 кг ата-
|
|
|
|
|
|
|
аналары
|
аналары
|
А)
|
1
|
2
|
6
|
2
|
1
|
Aabb
|
AABB
|
Б)
|
1
|
4
|
6
|
4
|
1
|
AaBb
|
AaBB
|
В)
|
1
|
4
|
6
|
4
|
1
|
AAbb
|
AaBB
|
Г)
|
1
|
6
|
2
|
6
|
1
|
AABb
|
AABB
|
Д)
|
1
|
4
|
6
|
4
|
1
|
Aabb
|
AABB
|
Олимпиаданың практикалық тапсырмаларының жауаптары
№1 есеп.Жауап кестесі:
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
3
|
|
А,е,л,о,и,п
|
|
|
|
Ж,д,г,б,н,к,з,с
|
|
М,р,т
|
Есеп № 2.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Витаминнің аты
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.
|
Витамин А
|
|
З,V
|
|
|
|
2.
|
Витамин В1
|
|
Ж,Z
|
|
|
|
3.
|
Витамин В6
|
|
Д,N
|
|
|
|
4.
|
Витамин D
|
|
Г,H
|
|
5.
|
Витамин В12
|
|
В,F
|
|
6.
|
Витамин К
|
|
Б,D
|
|
7.
|
Витамин Е
|
|
А,S
|
|
Есеп № 3
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А
|
|
Б
|
|
В
|
|
Г
|
|
|
Д
|
|
|
|
Ж
|
|
З
|
|
|
|
И
|
|
|
|
К
|
|
5
|
|
3
|
|
2
|
|
4
|
|
1
|
|
|
|
7
|
|
|
|
|
7
|
|
|
|
|
9
|
|
|
6
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |