Гендердің өзара әрекеттесуі
жүктеу/скачать 6,22 Mb.
|
Генетика 14
|
Гендердің өзара әрекеттесуі Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті Орындаған:Сагидоллина Б Қабылдаған:Сейтхожаев А Түркістан 2022 Жоспар 1.Кіріспе 2.Негізгі бөлім Аллельді гендер Аллельді емес гендер және олардың түрлері 3.Қорытынды Қалыпты және патологиялық сыртқы белгілердің (фенотиптің) жарыққа шығуы, бір жағынан гендердің өзара күрделі әрекеттесуінің, екінші жағынан генетикалық факторлар (генотиптiн) мен сыртқы орта факторларының әсерлесуінің нәтижесі болып табылады. Гендердің өзара әрекеттесуі Аллельді Аллельді емес Аллельді Аллельді түріне толымсыз доминанттылықты жатқызуға болады. Мұндай жағдайда доминантты ген рецессивті генге басымдылық көрсетеді Аллельді емес
Комплиментарлы Комплементарлы деп — екі немесе бірнеше аллельді емес доминантты гендердің бірін-бірі толықтырып жаңа белгіні жарыққа шығаруын айтады. F1 Оларды өзара будандастырғанда екінші ұрпақта - төрт түрлі фенотип көрініс береді. Атап айтқанда, 9 жасыл түсті, 3 көгілдір, 3 сары және 1 ақ қауырсынды ұрпақтар алынады. F2 А гені — қауырсынның көгілдір түсін, В гені сары түсті болуын анықтаса, олардың рецессивті а және b аллельдері қауырсынның ақ түсті болуын анықтайды. Әр доминантты ген жеке күйінде тек өз белгісін жарыққа шығарады. Будандастырудың нәтижесі AAbb Aabb aaBB aaBb AaBb Бұл құбылыс комплементарлы әрекеттесуге кері жүреді, яғни бір ген екінші генді басып, оның белгісін жойып жібереді. Осындай басымдық қасиет көрсететін генді супрессор деп атайды. Эпистаз Мысалы, тауықтарда доминантты С гені қауырсынның түрлі-түсті болуын анықтайды, ал аллельді емес басқа доминантты j (джи) гені супрессор болып табылады. Сондықтан осы супрессор j гені бар жерде доминантты С гені өз белгісін көрсете алмайды да тауықтар ақ қауырсынды болып шығады. Демек, генотиптері jjСС тауықтар ақ түсті, ал генотиптері ііСС және ііСс болып келгендері түрлі-түсті болады. Себебі, қауырсындары түрлі-түсті тауықтардың генотипінде супрессор гені жоқ. Полимерия Қандай да болсын бір белгінің қалыптасуына бірігіп әсер ететін гендерді полимерлі гендер деп атайды. Ал бір белгінің дамуын қуаттайтын бірнеше аллельді емес гендердің бірігіп қызмет атқару құбылысын полимерия дейді. Бұл жағдайда аллельді емес гендердің бақылауында болатын екі немесе бірнеше фермент бір ғана белгінің дамуына әсер етеді. Полимерлі гендерді латын алфавитінің бір әрпімен қасына индекс қойып белгілейді: А1А1 және а1а1; А2А2 және а2а2 Екінші ұрпақ дарақтарының генотипіне назар аударсақ, 5 түрлі фенотиптің түзілу себебі дәннің құрамындағы доминантты гендердің санына байланысты. Кейде аллельдер бірнеше геннен тұруы мүмкін. Өйткені хромосоманың ген орналасқан бөлігі бірнеше рет мутацияға ұшырауына байланысты, ол ген бірнеше рет қайталанады. Осыны көп аллельділік деп атайды. . Оған мысал ретінде, адамның қан топтарының тұқым қуалауы көп аллельділік бойынша жүретіндігін қарастырайық. Адам қанындағы эритроциттерде екі түрлі желімденетін зат: А агглютиногені және В агглютиногені болады, ал плазмада екі түрлі желімдейтін зат: aa агглютинині және bb агглютинині бар. Қорытынды Адамнын көпшілік қалыпты патологиялық белгілері гендердің өзара әрекеттесу нәтижесінде қалыптасады. Аллельдi және аллелді емес гендердің өзара әрекесуін білу белгілердің тұқым қуалау ерекшелігін білуге мүмкіндік береді. Назарларыңызға рақмет жүктеу/скачать 6,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|