9.2.1.1 Адамның жыныс жүйесінің құрылысын сипаттау
9.2.1.4 Менструальдық цикл мен эстроген және прогестеронның маңызын сипаттау
Бағалаукритерийлері
Білімалушы:
Адамның жыныс жүйесінің құрылысын түсіндіреді
Менструальдық цикл мен экстроген және прогестеронның маңызын түсіндіреді
Ойлау дағдыларыныңдеңгейі
Жоғары деңгей дағдылары
Орындаууақыты
20минут
Тапсырма
Сызбада ер адамның жыныс мүшесі берілген.
А, В және С әріптерімен көрсетілген құрылымдарды атаңыз.
А В С
Төмендегі суретте аталық жыныс жасушасы берілген.
(а) Суреттегі құрылымның жасуша екенін дәлелдеңіз.
(b) Жасушаның А бөлігіндегі ерекшелікті атқаратын қызметімен байланыстырыңыз.
3. Суретте әйел адамның жыныс мүшесінің сызбасы берілген.
(а) Овуляция жүретін құрылымды анықтаңыз.
(а) (і) Овуляция ұғымына анықтама беріңіз.
Төмендегі кестені толтырыңыз.
Үдеріс
Құрылыматауыжәнебелгіленуі
Ұрықтану жүреді
Ұрықтың дамуы жүреді
Экстроген және прогестерон гормондары бөлінеді
Қисықта менструалдық айналым кезіндегі 4 гормонының өзгерісі берілген.
Менструальдық цикл кезінде D әрпімен белгіленген гормон мөлшерінің циклдің екінші жартысында артқаны байқалады. Бұл өзгерістің маңызын түсіндіріңіз.
Бағалаукритерийлері
Тапсырма №
Дескриптор
Балл
Білімалушы
Адамның жүйесінің құрылысын түсіндіреді
жыныс
1
А құрылымын анықтайды;
1
В құрылымын анықтайды;
1
С құрылымын анықтайды;
1
2
құрылымның дәлелдейді;
жасуша
екенін
1
құрылымның А бөлігіндегі ерекшелікті атқаратын қызметімен байланыстырады;
1
3
овуляция анықтайды;
жүретін
құрылымды
1
овуляция ұғымына анықтама береді;
1
ұрықтану жүретін
1
ұрықтың дамитын
1
экстроген және прогестерон гормондарын бөлетін құрылымдарды
анықтайды;
1
Менструальдық цикл мен экстроген және прогестеронның маңызын түсіндіреді
4
D әрпімен берілген гормон мөлшерінің өзгерісін түсіндіреді.
1
Барлығы
11
«Көбею» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білімалушының аты-жөні
Бағалаукритерийлері
Оқужетістіктерініңдеңгейі
Төмен
Орташа
Жоғары
Адамның жыныс жүйесінің құрылысын түсіндіреді
Адамның жыныс жүйесінің құрылысын түсіндіруде қиналады
Ер адамның жыныс мүшесінен А/ В /С құрылымдарды анықтауда, құрылымның жасуша екенін дәлелдеуде/ құрылымның А бөлігіндегі ерекшелігін атқаратын қызметімен байланыстыру кезінде,
овуляция/ ұрықтану жүретін ұрықтың дамитын /экстроген және прогестерон гормонын бөлетін құрылымдарын анықтауда қателіктер жібереді
Адамның жыныс жүйесінің құрылысын дұрыс түсіндіреді
Менструальдық цикл мен эстроген және
прогестеронның маңызын түсіндіреді
Менструалдық цикл мен эстроген және прогестеронның маңызын түсіндіруде қиналады
Менструалдық цикл кезінде D әрпімен берілген гормон мөлшерінің өзгерісін түсіндіруде қателеседі
Менструальдық цикл мен эстроген және прогестеронның маңызын түсіндіреді
9.4 В «Өсу мен даму» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқумақсаттары
9.2.3.2 Ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіру
9.2.3.2 Эмбрион мен ұрықтың дамуын салыстыру
Диаграмма жүкті әйелдің жатыр қабырғасындағы және ұрықжолдастағы қан тамырларының орналасуы, ана мен ұрықтың қан айналу жүйесі бір-бірімен араласпайтыны көрсетілген.
Неліктен ана мен ұрық қаны араласпау керектігінің екі себебін түсіндіріңіз.
Ұрықжолдасты жиі «аш ішек, өкпе және бүйрек» ретінде қарастырады. Ұрықжолдастың әрбір осы мүшелердің қызметін жүзеге асырудағы маңызын сипаттаңыз.
Сызбада эмбрион мен ұрықтың даму кезеңдері берілген.
С әрпімен таңбаланған үрдісті атаңыз.
(а) Осы кезеңге сай болатын өзгерісті сипаттаңыз.
Эмбрион мен ұрықтың дамуындағы айырмашылықтарды(екіден кем емес) сипаттаңыз.
Бағалаукритерийлері
Тапсырма №
Дескриптор
Балл
Білімалушы
Ұрықтың
плацентаның
дамуындағы
маңызын
1
ана мен ұрық қандары араласпау
керектігінің 1 себебін түсіндіреді;
1
түсіндіреді
ана мен ұрық қандары араласпау
керектігінің 2 себебін
1
түсіндіреді;
2
ұрықжолдастың:
1
зат алмасу;
газ алмасу;
1
бөліп шығару
қызметін
1
сипаттайды;
Эмбрион мен ұрықтың
3
эмбрионмен ұрықтың даму
1
дамуын салыстырады
сызбасынан С үрдісті атайды;
осы кезеңге сай
болатын
1
өзгерісті сипаттайды;
эмбрион мен ұрықтың
4
дамуындағы екі
айырмашылықты сипаттайды.
2
Барлығы
9
«Өсу мен даму» бөлімібойыншажиынтық бағалаудың нәтижесіне қатыстыата-аналарғаақпаратұсынуға арналғанрубрика
Ана мен ұрық қандары араласпау керектігінің 1, 2 себептерін түсіндіруде, ұрықжолдастың: зат алмасу / газ алмасу/бөліп шығару/
қызметін сипаттауда қателіктер жібереді;
Эмбрионмен ұрықтың даму сызбасынан С үрдісті атауда/ осы кезеңге сай болатын өзгерісті/ эмбрионмен ұрықтың дамуындағы айырмашылықты сипаттауда қателіктер жібереді;
Эмбрион мен ұрықтың дамуын дұрыс салыстырады
9.4 С «Эволюциялық даму» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқумақсаттары 9.2.5.1 К. Линней мен Ж.Б. Ламарк еңбектерінің негізгі
қағидаларын оқып зерттеу
9.2.5.3 Эволюцияның қозғаушы күштерін сипаттау
Түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттау;
Түр түзілу үдерісін түсіндіру
Бағалаукритерийлері Білім алушы:
К. Линней мен Ж.Б. Ламарк, Ч Дарвин еңбектерінің негізгі қағидаларын атайды
Эволюцияның қозғаушы күштерін түсіндіреді
Түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттайды
Түр түзілу үдерісін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут Тапсырма
Төмендегі кестеде биология ғылымының дамуына үлес қосқан ғалымдардың еңбектері берілген. Сәйкес келетін тұжырымдардың тұсына (+) таңбасын қойып кестені толтырыңыз.
Сипаттама
К.Линней
Ж.Б.Ламарк
Ч.Дарвин
1. Эволюцияның қозғаушы күштерін
анықтады
2. Жүйелеуде бинарлы номенклатураны
ұсынды
3. Градация туралы ілім ұсынды
4. Табиғи сұрыпталуды эволюцияның
қозғаушы күші деп тапты
5. Өсімдіктер мен жануарларды жүйеледі
6. Тіршілік атаулының бәрін тәңір жасады
дегенге сенді
7. Жаттығу барысында игерілген белгілер
тұқым қуалайды деп есептеді
8. Ең алғашқы эволюциялық
тұжырымдама жасады
Эволюцияның бір қозғаушы күшін атаңыз.
(а)
Осы қозғаушы күштің эволюция үшін маңызын дәлелдеңіз.
Берілген мысалдардан түрдің қандай критерийлері туралы айтылғанан анықтаңыз.
Күйдіргіш сарғалдық өсімдігі егістікте және жайылымда өссе, ал басқа өрмелегіш
сарғалдық су жағалауларында өседі.
Кемірушілердің түрлерінің бір бөлігі ұйқыға кетеді, ал кей түрлерде ондай болмайды. Өсімдіктердің жақын түрлері эфир майларын синтездеу және жинақтау ерешелігі бойынша ажыратылады.
Түрлерді бір-бірімен будандастырғандадарақтардың мінез-құлығы, яғни құстардың әні (токование), шырылдауық шегірткелердің шырылы әр түрлі. Жыныстық жұптар бір-бірін осы ерекшеліктер бойынша ажыратады. Өсімдіктердің гүлдеу мерзімдерінің әр түрлі болуы да оларды әр түрге жатқызатын критерий болып табылады.
