(а) Осы арыстанның туысының атауын жазыңыз. Туыс Түр PantheraLeoLeo–бербериялықарыстан. [3]
4.Суретте буынаяқтылар типінің бунақденелілер класының өкілі - балауса барылдауық қоңыз көрсетілген.
Қоңыздың буынаяқтылар типіне және бунақденелілер класына жататын белгілерін сипаттаңыз.
[2]
5.Төмендегі қисықтарда популяцияның өсу қисығының екі типі берілген.
В қисық сызықта көрсетілген популяцияның өсуін талдаңыз.
[2]
А
6.Биомасса пирамидасы әр трофикалық деңгейдің биомассын көрсетеді. Биомасса пирамидасы қандай жағдайда төңкерілген болуы мүмкін екендігін түсіндіріңіз [3]
7.Табиғаттағы азот айналымының сызбасын құрыңыз. Тірек сөздер: .атмосферадағы азот,нитраттар, өсімдіктердегі нәруыздар, жануарлардағы нәруыз бен несепнәр, азотфиксация,денитрификация,аммонификация, микроорганизмдер. [4]
Парниктік эффекттің тірі ағзаларға тигізетін салдарын сипаттаңыз.
8. Суретте озон қабатының бұзылу үдерісі көрсетілген.
Озон қабатының бұзылуының экологиялық салдарын түсіндіріңіз.
[3]
9.Суретте жасуша мембранасы арқылы заттардың тасымалдану сызбасы берілген. [4]
Сигма тәрізді қисық сызық болып табылады. Популяция санының лаг/өсу/стандартты/өлу фазасын көрсетеді;
Полпуляцияның өсуіне шектеуші факторлар әсер ететіндіктен қисық сызық сигмоидты пішінге ие болады. Бұл популяцияның шексіз өсуі мүмкін емес, оның өсуін әртүрлі факторлар тежейді.
Табиғи популяциялардың өсуін көрсететін қисық
2
6
Биомасса пирамидасы сынақ өткізілген уақыттағы экожүйе жағдайын көрсетеді және әр трофикалық деңгейдің өнімділігін көрсетпейді. Сондықтан продуценттер арасында жылдам өсетін түрлер болғанда пирамида төңкерілген болуы мүмкін.
Мысалы, көктемде су экожүйесінің биомасса пирамидасы маусымдық өзгеріске байланысты төңкеріледі.
2
Басқа мысалдар да түсіндірмелер де қабылданады
7
2
Кез келген екі дұрыс жауап қабылданады
8
Өсімдік және жануар дүниесіне, адам денсаулығына кері әсері, теңізге төгілуі- су жануарларының жаппай қырылуына әкеледі.
1
Мағынаны өзгертпейтін басқа да тұжырымдар
қабылданады.
9 (а)
Пестицид өзенге өтеді; пестицид қоректік тізбекке өтеді; пестицид ауланған балықта болады;
балықпен қоректенетін құстар пестицидтерді жұтады; бірде бір ағза пестицидтерді ағзадан
2
Кез келген екеуі: Биожинақталу Пестицидтер қорытылмайды/
ыдырамайды
шығара алмайды; кәдімгі сұңқар пестицидтердің жоғары концентрациясын сіңіреді (жемтігі
арқылы)
9 (b)
Кез келген біреуі: Жұмыртқа жарылады Балапандары өліп қалады
Келесі ұрпақта құстардың саны аз
1
10
Себебі: Жанғыш қазба қалдықтарының жануы, өндірістік процестердің нәтижесінде атмосфераның ластануы, көмірқышқыл газының, әртүрлі көмірсулардың(метан, этан, пропан және т.б.) иіс газының жинақталуы, бұл газдар таралмайды керісінше Жер бетінен шағылысқан жылуларды өзіне сіңіреді, нәтижесінде қалқан пайда болады
Салдары: Жаһандық жылыну, ауа райының өзгерісі, биотаның өзгерісі: экожүйелерде өсімдік формацияларының шекарасының жылжуы, ауылшаруашылық дақылдары өнімділігінің өзгерісі, мұздар мен мұздақтардың еруі есебінен теңіз деңгейінің көтерілуі
2
Жауаптың басқа тұжырымы қабылданады
11
Улы газдар/ ауаны ластау/жылудың шашырауына кедергі болу/парниктік эффект/ғаламдық жылыну/су тасқыны/мұздықтардың еруі/ауыз су
тапшылығы
2
12 (а)
Фермент шығынданбайды, өнім пайда болғаннан кейін оның белсенді орталығы босатылады. Өйткені, пайда болған өнім пішіні бойынша ферменттің белсенді орталығына
сәйкес келмейді. Ферменттің белсенді орталығы босап калағандықтан жаңа субстрат молекулаларын қабылдай алады.
1
Кез келген бір дұрыс жауап қабылданады
12 (b)
B
1
13
Өттің құрамындағы өт тұздарының әсерінен липидтер ұсақ тамшыларға эмульгацияланады. Эмульгацияланған липидтерді липаза ферменті
оңай ыдыратады.
2
14
А-диффузия; В- жеңілдетілген диффузия
С- белсенді тасымал; жеңілдетілген тасымал - тасымалдаушы нәруызды каналы арқылы өтеді Диффузия –заттардың концентрациясына қарай энергия жұмсамай жүреді. Белсенді тасымал – энергия жұмсап заттардың концентрациясы аз жақтан көп жаққа қарай тасымалдануы
Белсенді тасымал тасымалдаушы аймағы наруыз каналдары арқылы жүреді.
