Биотехнология

Э м брион алды к   ұр п ақ   ж асуш ал ар ы ,  Е 8 -ж а су ш а л а р ы  
(аг. 
ешЬгуопіс 8іешсе1І8) -  бластоциста сатысындағы эмбриондардың жасу­
шалары, олар жасушалардың кез келген типіне жетілуге қабілетті, оның 
ішінде  бластоциста  сатысында  басқа  эмбрионға  кіргізгенде  ұрықтық 
линиялар  жасушаларына  айнала  алады.
Электропорация 
—
  жасуша  мембранасында  қосымша  саңылауды 
өзін  инкубациялау  немесе  алғаигқы  каллусты  алу  үшін  пайдалану.
Ядролық клондау 
(ср.ядерное клонирование, 
аг.
  писіеаг с1опіп§) -  
бекітілген диплоидтық сомалық ядролы ядросыз жұмыртқадан тірі орга- 
низмді  алу.
204

КОСЫ МША
1-кесте
Өсімдік  жасушаларын 
іп  уііго 
жагдайында 
өсіру 
үшін 
кеңінен  пайдаланылатын  коректік  орталардын  күрамы
Ортанын
компоненттері
Макроэлементтер
Са(МОзһ
КИОз
МаМОз
ІЧН^Оэ
імн
4
н
2
р о
4
(N^>2 504
М §504 X 7Н20  
СаС12 х 2Н20  
КС1
к н
2
р о
4
ЫаН2Р 04 х Н20
М икроэлементтер
М
п
5 0 4 х Н20  
М
п
5 0 4 х 4Н20
ш
НзВОз
2
л
5 0 4 х 7Н20  
Си304
Си504 х5Н 20  
№ 2Мо04 х 2Н20  
СоС12 х 6Н20  
АІСІз
Ж
|  х 6Н20
Темір иондары
ҒеСІз 
х 6Н20  
Ғе504 х 7Н20  
Ғе2(504)з
Сиквестрен-330 Ғе
Иаз ЭДТА
О рганикалык заттар
Мезо-инозит
Тиамин-НСІ 
Никотин кышкылы 
Пиридоксии-НСІ 
Ашьггкы экстракты 
Сахароза 
РН
Ортадағы  коицентрациясы, мг/л
М
у
р
ас
и
ге
-С
к
у
г
о
р
та
сы
...
...
 
..
.
...
і
3
о
Iе
о.
о
|м
й
>*
і,
Л
 V
■-1  # 3   1 
в  1  8
3   1 1
3
о
«
о.
О
ІП
т
3
0
СЗ
И
Б.
с  ■
 
I
р.
1»
1 
1»
X
Л
и
н
см
ай
ер
- 
С
ку
г 
о
р
та
сы
142
1900
81
2500
3000
-
1900
_ 
Ц |
—
600
1650
-
1650
г 
|г
•
300
—
—
I
134
і|
370
74
400
500
250
370
440
200
150
75
440
.
65
750
170
12
—
 ■
•
тт
170
" 
ш
—
1 
150
125
1 
10
10
*
22,3
0,83
0,1
22,3
і
0,75
0,01
0,83
6,2
1
5
3
1
6,2
8,6 
1
• 
Щ
1
2
1 - і
8,6
тт'
0,2
0,25
-
—
0,025
-
0,03
0,025
0,25
—
0,1
0,25
» 
1 
0
  1  1
0,25
0,025
ж
0,1
0.025
ы
0,025
1
•
—
0,03
ш
ш
1
—
0,03
I 
-
л  _
1
27,8
—
15
27,86
Ш
 
-
2,46
28
—
37,3
«ғ
20
—
37,26
100
1000
100
“
100
0,1
-
5
10
0,4
о ^
—
0,5
1
ШШт
0,5
0,5
1
100
«•
—
—
30000
20000
30000
20000
20000
30000
5,6-5,8
—
5,9 
* 
. .
1 
5,5
5,8
205

> 
• 
2-кест е
Микроорганимздерді  өсіру  үшін  қоректік
ортаның  құрамы
Компоненттер, мг\л
Хенкс 
ерітіндісінде 
Иглдің негізгі ортасы
Эрл  немесе  Хенкс 
ерітіндісінде 
Игл 
ортасы 
(МЕМ), 
минималданган
^рл 
ерітіндісінде 
Иглдің негізгі  ортасы
(ВМЕ)
Аминқы іиқылдары
Ь-аргинин  НС1
Ь-цистин
Ь-цистин х2 НгО
ь-глутамиң________
Ь-гистидин НСІх НзО
Ь-изолейцин
Ь-лизин СНІ
Ь-метионин
ил аланин
Ь-треонин
Ь-триптофан
Ь-тирозин
Ь-валин
Витаминдер
Биотин
Са-пантотенат 
Холин хлорид 
Фолий қышқылы
І-инозитол_____
никотинамид 
Пиридоксаль НС1 
Рибофлавин 
Тиамин НС1
Бейорганикалық туздар
Эрл ерітіндісі
СаС12 х 2 НС1
ЫаНСО
206

Биогазды  алу
;   э
д
Я
к
 
ш
ш
  ; | |
Ш
Ш
'
т м іт а ш я т р а л к  
К о м п о с т  ш ш   се л ь ск о го
« о ш й п п а
П р е с с «
Ауыл-  және  малшаруашылык  биоқалдықтарды  анаэробты  жағдайында 
метантүзуші  бактериялар  ыдырағанда  метанотенкте  метан  газ  пайда  болады. 
Биогаз  жылу  мен  энергияның  көзі  болып  табылады.  Сонымен  қатар  калган 
капы  органикалық  қалдықтарды  пресстен  өткізіп,  кептіріп  компост  ретінде 
ауылшаруашылықта  қолданылады.
1-сурет
.  Метанотенкт аркылы биогазды алу сызба-нүсқасы
(Кузнецова,  2006)
Бағаналы  жасушалардың  плюропотенттік  қасиеті
стшоблм
клетка
подуст т ош   .
клетка 
*
СеІЬ
СеІІ. ігапіх 
савкпкі ••
Ьі 
у
ііго
 соктЬоо 
ш д Ьіогезсшг*
с
Процесс превращения
 
^
 
стволовой клетки в зрелые
 
клетки на примере нейронов
И Н Н   А
зрелые
нейроны
в? * •
т  ітршішюп 
---- ►
М ши
I
*
нЯ
д
в
А  -   Нейрондардың  мысалында  бағаналы  жасушалардьщ  «пісіп  жетілген 
маманданған»  жасушаларына  айналдыру:  бағаналы  жасуша  —>  жартылай 
баганалы  жасуша  —>  «маманданған»  нейрондар.  В  — Баганалы  жасышаларды 
бөліп  алу  -> 
і п  
у і і т о
  жасанды  жағдайында  өсіру  ->  маманданған  үлпаны  алу
—»  имплантацияны  іске  асыру
2-сурет.
  Баганалы жасушалардьщ «мамандану» жолдары жэне 
жасанды жағдайында өсірілген баганалы жасушаларды
имплантологияда  пайдалану
207

СӨЖ тапсырмалары
1. Биосинтездік  өнеркәсібі.
2. Иммобилденген  ферментерді  және  жасушаларды  қолдану 
(инженерлік энзимологияда,  медициналық биотехнологияда).
3. Микроорганизмдерді  дәрі-дәрмек  алу  үшін  пайдалану.
4. Биоконверсия.
5. Клондық технология  (жануарларды  клондау,  генді  клондау 
технологиясы).
6. Биосенсорларды  қолдану.
7. Гендік инженерияда қолданылатын  вектор жүйесі.
8. Адам  геномы.
9. Фиторемедиация.
10.  Рекомбинанттық  микроорганизмдерді  алу  және  оларды 
ақуыз  синтезін жүргізу үшін  пайдалану.
11.  Витаминдерді  өнеркәсіптік жолымен  алу.
12.  Трансгенді  жануарларды  алу және  оларды  пайдалану.
208

Б ақы лау  тест-сұрақтары
«Биотехнологияның  дамуы  тарихы»
тарауы бойынша тест
1. Қай  галым «Биотехнология» деген терминді үсынды:
A)  Ч.  Дарвин;
B)  Э.  Дженнер;
C) К.  Мильштейн;
О)  П.  Эрлих;
Е)  К.  Эреки.
2.  Биотехнология  канлай  салаларымен  (ғылымдарымен)  бай­
ланысты?
A)  Генетика;
B)  Микробиология;
C)  Инженерия;
Б)  Физиология;
Е) Барлыгы дүрыс.
3. Биотехиологиянын даму тарихында кандай кезец дүрыс корсе-
тілмеген:
A)  менгерілетін  биосинтез  кезені;
B)  Дарвин  гасырына  дейінгі  эра;
C)  антибиотиктер  кезеңі;
Б) жаңа  биотехнология 
кезеңі;
Е) Пастер гасырлык кезеңі.
4.  /л 
уііго-
дағы  бнотрансформациясы  дегеніміз  не?
A) богде генді  тасымалдау;
B) биол огиялы к белсенді заттар арзан карапайым бастаушы заттардан
алу;
C)  калдык өнімдерді  жою;
р |  бүзылган  (закымдаған)  жасушаларды  кайта  қалпына  келтіру;
Е) барлыгы дүрыс.
5.  Биотехнологияда  колданылатыи  негізгі  нмсаналары:
A) өсімдіктер жасуша культурасы;
B) жануарлар  жасуша культурасы;
C)  микроорганизмдер  культурасы;
Б)  вирустар;
Е) барлыгы дурыс.
6. 
«Экономикалык 
жагынан 
тиімді  де  маңызды 
заттар  өидіру
209

және  жоғары  өнімділігі  бар  микроорганизмдер  штамдарын,  есім- 
діктердіц  сорттары  мен  формаларын, жануарлардың  асыл  түкым- 
дарын  шығару  үшін  биологиялық  процестер  мен  нысаналарын 
пайдалануға  негізделген  ғылым  мен өндірістің жаңа  саласы» деген 
анықтама  қандай  терминге  сәйкес  келеді?
A)  Физиология;
B)  Биотехнология; 
Ц  .  . 
В В
C)  Инженерия;
Р ) Ауылшаруашылык; 
’ 
?
Е)  Биология. 
'I
7. 
Іп  уіуо
 
терминін  магынасы:
A)  латынша,  жасанды  жагдайында  (шыныда)  деген  магынаны 
білдіреді;
B)  латынша,  табиғи  жагдайында,  тіршілік  иесінде,  оның  қүрамын- 
да,  бөлінбеген  күйде  деген  мағынаны  білдіреді;
C)  грекше,  жаңадан  пайда  болуы  деген  мағынаны  білдіреді;
Б)  латынша,  пайдалану  деген  мағынаны  білдіреді;
Е)  латынша,  қосылу  деген  магынаны  білдіреді.
8.  Медициналык  биотехнологиянын  міндет(тер)і:
A)  осімдіктер  мен  жануарларды  вирустік  аурудан  сақтайтын  жэне 
зиян келтіретін қүрт қүмырсқадан қорғайтың биологиялық препараттар­
ды  еңгізу,  сонымен  қатар  биотикалық  және  абиотикалық  факторларга 
төзімді  өсімдіктердің жаңа сорттарды  алу,  оларды  практикаға  еңгізу;
B) белсенді  заттарды, дәрілік препараттарды, диагностиканы жасау 
және  ауруларды  емделу  үшін  медицинада  пайдалану;
C) ауылшаруашылықтық, өнеркәсіптік қалдықтарды, қоқысты қайта 
өндеп, сарқынды суды пайдаланып сапалы тынайқыштарды және биогаз­
ды,  биоэтанолды,  биогенді  комірсутектерді  (яғни  қайта  қалпына  келе- 
тін  жанар  майдың,  энергияның  козі)  алу  үшін  жаңа  технологияларды 
енгізу,  яғни,  биоконверсияны  жасау).
В) 
тамақ тағам өндірісте, химиялық, микробиологиялық және онер- 
кәсіптің  тагы  басқа  салаларьгада  қолданылатын  экономикалық  тиімді 
заттарды  алудың жаңа технологияларды  енгізу;
Е) барлыгы дүрыс. 
;;
9.  Биотехнологияда  пайдаланатын  бионысаналары  қандай  та- 
лаптарына  (критерийлерге)  сай  болу  керек?
A)  тірі  организмдердегі  клеткалардың  биосинтетикалық  қабілеті 
жогары  болу  керек;
B)  жасушаларды  өсіру технологиялары  арзан  болу  керек;
C)  жасушалық циклі  қысқа  болуы;
0 } жасушалардьщ биомассасы тез арада үлгаюы;
210

10.  Биотехнолоі и 
и 
да  бионысаиалар  регінііе  колланылатын  су б 
жасушалык  күрмлмм іармня  жат алы:
A)  пладмвдшшр;
B) ядролы қ ДНҚ;
C)  макромолекулалар;
О) ферменттер;
Е) барлыгы 
дүрыс.
11.  Кай  галым  «Ьиогехнолоі ия» деіен  герминлі  үсынды:
|Ш  А) X.  Игл;
В) Ф.  Сэнгср;
.  ;  ,С) К.  Эреки; 
. 
..,  ■
,
.
О)  Ф,  Скуг;  Д^тй»гіііігпНі^ійг "піііШіг 
:  •* 
г-т
Щ
  Е)  Т.  Шван. 
.^Д
^ Е И І Ж
И
12. ДНҚ-мын  кос  тһбек  екендігін  кім  долелледі?
A)  Р.  Франклин;
B) Ф. Сталь;
C) Дж.  Уотсон,  Ф.  Крик;
О) Э.  Чаргафф;
Е) 
дүрыс жауабы жоқ.
к   13. /и 
уііго
  терминіц  магынасы:
A)  латынша,  жасанды  жагдайында  (шыныда)  деген  магынаны
білдіреді; 
І
B)  грекше,  табиғи  жагдайында деген  мағынаны  білдіреді;
C)  грекше,  жаңадан  пайда болуы деген  магынаны білдіреді;
О) латынша  пайдалану деген  магынаны  білдіреді;
Е) латынша қосылу деген  магынаны білдіреді.
14.  Клеткалык биотехнологияда  колданылатын  негізгі  нысана- 
ларына  жатпайды:
A) 
өсімдіктер 
жасуша культурасы;
B)  нанобөлшектер;
C)  микроорганизмдер  культурасы;
О)  вирустар;
Е) жануарлар жасуша культурасы.
15.  «Қоректік  ортада  өскен  жасушалардын  ферменттері  каты- 
суымен  арзан  жэне  коры  мол  бастапкы  заттардан  биологиялык 
белсенді  косылыстарды синтездеу (биологиялык жолмен бір затты 
баска  күрделі  тиімді 
затқа 
айналдыру)»  деген  анықтама  кандай 
терминге сәйкес  келеді?
Щ
 барлыгы дүрыс
211

A)  биоремедиация;
B)  гендік  трансформация;
C)  биотрансформация;
Б)  биоконверсия; 
'
Е)  фиторемедиация.
16.  Ауылшаруашылық  биотехнологияныц  міндет(тер)і:
A)  өсімдіктер  мен  жануарларды  вирустік  аурудан  сақтайтын  жене 
зиян келтіретін құрт құмырсқадан қорғайтың биологиялық препараттар­
ды  еңгізу,  сонымен  қатар  биотикалық  және  абиотикалық  факторларға 
төзімді  өсімдіктердің жаңа сорттарды  алу, оларды  практикаға  енгізу;
B) белсенді заттарды, дәрілік препараттарды, диагностиканы жасау 
және  ауруларды  емделу  үшін  медицинада  пайдалану;
C) ауылшаруашылықтық, өнеркәсіптік қалдықтарды, қоқысты қайта 
өңдеп, сарқынды суды пайдаланып сапалы тынайқыштарды және биогаз­
ды,  биоэтанолды,  биогенді  көмірсүтектерді  (яғни  қайта  қалпына  келе- 
тін  жанар  майдың,  энергияның  көзі)  алу  үшін  жаңа  технологияларды 
енгізу,  яғни,  биоконверсияны  жасау).
Щ  тамақ тағам өндірісте, химиялық, микробиологиялық және өнер- 
кәсіптің  тағы  басқа  салаларында  қолданылатын  экономикалық  тиімді 
заттарды алудың жаңа технологияларды енгізу;
Е) барлығы дүрыс.
17.  «Биосинтез  агенттерін  алу  мақсатында  жасуш алық  және 
генетикалык инженерияны қолдану кезеңі. Моноклонды антидене- 
лерді  өндіретін  будандарды,  протопласттарды  және  меристемді да- 
кылдарды  будандастырып  алу,  эмбриондарды  трансплантациялау 
кезені» деген аныктама биотехнология даму тарихының қай  кезең- 
ге сәйкес келеді?
A) Пастер ғасырына дейінгі  кезең;
B) Пастер ғасырлық кезеңі;
C)  меңгерілетін  биосинтез  кезеңі;
Р) жаңа биотехнология  кезеңі;
Е)  антибиотиктер  кезеңі.
18.  Биотехнологияныц  салалары:
A)  өнеркәсіптік  биотехнология; 
іГ‘.
B)  ауылшаруашылық биотехнология;
C)  медициналық  биотехнология;
Р)  экологиялық  биотехнология;
Е) барлығы дүрыс. 
. . .
19.  Биотехнология  кандай  қолданбалы  және  фундаменталды 
(негізгі)  ғылымдарымен  байланысты?
212

А )  Генетика;
I  
И)  Микробиология;
СУ Инженерия;
О)  Физиология; 
' ^
Е) 
барлыгы лүрыс.
20.  Биотехнологияньщ  даму  тарихында  қа ид а й  кезең  дұрыс
кө рсеті л 
м 
е г 
е н:
A) Пастер ғасырлық кезеңі;
B) Пастер  ғасырына дейінгі  эра;
C)  вакциналар  апу  кеэеңі;
Ю)  жаңа  биотехнология 
кезеңі;
Е)  меңгерілетін  биосинтез  кезеңі.
«Биотехнологиялық 
әдістері» 
тарауы  бойынша тест
1. Жасушалық  инженерняға  не жатады?
A) жасушаларды 
іп 
уііго
-да өсіру;
B) жасушаларды  қайта  қүрастыру;
C) жасушаның  жаңа типін  жасау;
О) сомалық жасушаларды будандастыру;
Е)  аталғандардың  барлығы.
2.  Томенгілердің  кайсысы  векторга  жатады:
A)  митохондриалды  ДНҚ  молекуласы;
B)  липосома;
C)  рецепторлық  С-белок;
Б)  гибридома;
Е) тасымалдаушы  ақуыздар (белоктар).
3.  Гендік  инженериядағы  жетістіктері  немен  байланысты?
A)  рестриктаза  (рестрикциялық  эндонуклеаза)  мен  лигаза  фермен- 
ттерді ашылуы;
B)  генді  синтездеу  және  клондау;
C) тасымалдаушы  вектор  пайдалану;
Б)  трансформацияланған  клеткаларды  сүрыптап  алу;
Е) 
барлығы дүрыс. 
і 
щ
 - Ц
4.  Иммобилденген  ферменттер  кандай  талаптарға  сай  болу  ке­
рек?
A) жоғары химиялық түрақтылык;
B)  жоғары  биологиялық  белсенділігі;
C)  реакциялық  ортадан  оңай  бөлініп  алу;
15-559
213

| |   жоғары  гидрофильдік; 
Е) барлығы дұрыс.
5.  Рекомбинанттік ДНҚ  молекула деген  не?
A)  Адам  ДНҚ  молекуласы  мен  жануарлар  ДНҚ  молекуласының
комбинациясы;
B) бөтен организмнен бөліп алынған ДНҚ молекусының фрагменті
(гені)  бар ДНҚ;
C) эмбрионалды баганалы клеткалардан құрастырылады;
Б) Адамды клондау үшін керекті құрылым;
Е)  бүзылған  ДНҚ  молекуланы  қайта  қалпына  келтіру үшін  қолда- 
нылатын  әдіс.
6.  «Молекулалық  және  клеткалы қ  биологияның  колданбалы 
саласы,  яғни  белгілі  қасиеттері  бар  генетикалык  материалдарды 
(гендерді) 
і п   ү ііг о
 
жағдайында  алдын  ала құрастырып, оларды  тірі 
жасушаға  енгізіп,  көбейтіп,  зат  алмасу  процесін  өзгеше  жүргізу» 
деген  анықтама  қандай  герминге  сәйкес келеді?
A)  жасушалық  инженерия;
B)  гендік  инженерия;
C)  инженерлік  энзимология;
Й   клондау технология;
Е)  жасушалық терапия.
7. ДНҚ  фрагменттерінің  (полинуклеотид  бөлшектерінің)  комп- 
лементарлык  немесе  «жабысқыш» ұштарын  бір-біріне  «желімдеп» 
реттеп  жалгастырып  қосатын  фермент:
A)  рестриктаза  (рестрикциялық  эндонуклеаза);
B)  лигаза; 
.  ' 
., 
і
C)  липаза; 
: 
=
Б)  РНК-аза;
Е)  фосфокиназа.
8.  Криопротекторларга  қандай  зат(тар)  жатпайды?
A)  осмотиктер;
B)  глицерин;
C) ДМСО;
О)  сахароза;
Е)  ПААТ. 
_ 
/ /   ;  ^ , 
' 
■'
9.  Ж асушалық  реконструкциялау  дегеніміз:
A) жасушаларды бөлшектеу;
B) жасушаларды қайтадан қүрастыру;
C)
 
жасушаларды 
іп 
уііго
 
жагдайда өсіру;
В) жаңадан  қүрастырылған жасушаньщ болінуі;
214

г ) жоғарыдағылзрдын барлыгы лүрыс
1 0 .1 еиді бір биолөі ия.імк жүйедін  баске жүйеге жанй к л гііер і 
бар  органиімнін  жана  фор мае ы и  алу  үшін  жасанды  жолчеи  гасы- 
іиалдаүдъ*  ие  цен  атіймьп?
Щ
г
А)  дедифференциаіііиялау;
Щт
 В)  трансгено*;
С)  биоконверс 
ня
; 
^
[))  регенерация; 
Э
  6  тС>®/
Е)  биотранс формация.
11. Т 
омендеі ілердін  кайсысы  век гордый 
і ал 
ап 
ка  сай 
келмейді:
A)  вектордын  рспликациялануы  касиеті  болуы  керек;
B) танбаланған(маркерлі)  і ендері  болуы;
C) вектордын  көлемі  үлкен болуы  керек;
О)  векторга  орналастырылган  бөтен  ген  оның  аткарагым  кьомстш 
бузбауы  керек,  ал  вектор  болса.  ол  да  енгпілгсн  геннін  іипмлс  түрыс 
реттеліп  жүмыс  істеуін  камтамасыз  ететін  болуы  керек;
Е) қүрамыида рестрикта іалар үте алатын нутслеотидтер т б ег і болуы.
12.  Полнмераіалык  тіібекті  реакция  (ПТР)  деген  адіс:
A) ақуыз  синтез  үшін  колданылатын  әдіс;
B) ДНҚ 
молекуланы  сиквендеу 
(
бөлшеігтсу
);
C)  кішігірім  үлгіден  (тірі  материалдан)  алынган  ДНҚ  молекуласы- 
ның  белгілі  фрагменттің  амплификациясы  (көбеюі); 
С //У
О)  РНҚ  матрицасында ДНҚ-нің  пайда  болуы;
Е) барлығы дүрыс.
13. ДНҚ молекуласын  белгілі жерлерден  жеке үзінділерге  қиып 
бвлшектейтін  ыдыратушы  фермент:
A)  рестриктаза  (рестрикциялык  эндонуклеаза);
B) лигаза;
C)  трансфераза;
О)  РНК-аза;
Е) 
фосфокиназа.
14. Жасушаларды өсіру, оларды будандастыру және кайта күрас- 
тыру  арқылы  жасушанын  мүлдем  жаңа  типін  жаеайтін  әдісті 
атаңыз: 
* 
%
A)  инженерлік  этимология;
B)  жасушалық  инженерия;
C) жасушалық селекция;
О)  эмбриоинженерия;
Е)  гендік  инженерия.
215

15.  Иммобилденген  ферменттердің  арты қш ы лы к(тар)ы   неде
(нативті  бос  ферменттермен  салыстырғанда)?
А)  катализдейтін  реакцияның  жылдамдығын  реттеу  мүмкіншілігі
бар; 
. 
;
B) биотехнологиялық жүйелердегі биохимиялық процестерді үздік- 
сіз  жүргізу,  яғни  фермент  препаратын  бірнеше  рет  пайдалануға  мүм-
кіндік  береді; 
•
C) реакциялық ортадан оңай  бөлінеді;
В  реакцияны кез келген уақытта тоқтатып, катализатормен ластан- 
баған  өнімдерді  алуға мүмкіндік береді;
Е) барлығы дүрыс. 
І
16.  Қандай  тәсіл(дер)мен  жасушаларды  иммобилдеуге  болады?
A) жасушаларды әр түрлі  оқшау (инерттік)  заттармен қаптау;
B)  оқшау  заттың  беткі  қабатына  жасушаларды  адсорбция  арқылы
орналастыру;
C) оқшау заттың беткі қабатына жасушаларды биологиялық макро-
молекулалармен  (лектиндермен)  «тігу»;
О) жасушаларды коваленттік байланыстар арқылы оқшау субстрат-
қа орналыстыру; 
, 5  , 
щ
Е) барлығы дүрыс. 
^   л»  *<«;*■
17.  Геномында  бөтен  гені  бар  өсімдік  қалай  аталады?
A)  трансгенді  өсімдік;
B)  клонданған  өсімдік;
C) буданды өсімдік;
Э)  дигаплоидты  өсімдік; 
1
Е) барлығы дүрыс. 
: 
7 
:
18.  Төменгілердің  қайсысы  векторға  жатады:
A)  бактериалды  плазмида;
B) ашытқы жасушалары; 
Шщщ 
Щ
C) сомалық будан жасуша;
В  баганалы жасуша;
Е) дүрыс жауабы жоқ. 
I
19.  Функционалдык  белсенді  генетикалык  құрылымдарды  ре­
комбинанты  ДНҚ  молекулалары  түрінде  қолдан  құрастырумен 
айналысатын  биотехнологияньщ  кай  саласы?
A)  гендік  инженерия;
B)  клеткалық  инженерия; 
. 
1 
I
C)  инженерлік  энзимология: 
-V 
.* 
і
 
• 
И 
Б)  ақуыздық  инженерия;
Е)  эмбриоинженерия.

жүктеу/скачать 16,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: