Биотехнология
жүктеу/скачать 138,16 Kb.
|
Халы шаруашылы ына ж не адамны іс рекетіні р т рлі салалары
| Жаңа биотехнологиялық эрасы (1975 жылдан кейін). Микроорганизмдердің генін өзгертуге, оларға өсімдіктер мен жануарлардың жақсы қасиеттерін көшіруге мүмкіндік беретін гендік инженерияның дамуымен сипатталады. Бұл адам инсулинінің, интерферонның, соматропты жəне өсіру гормондарының микробиологиялық технологиясын тудыруға мүмкіндік берді.
Диагностикалық препараттардың алуан түрлі негізі болатын көп клондалатын антиденелерді алуға мүмкіндік тудыратын гибридомды технология ашылды. Ортасында геномның құрылуы жүретін “трансгенді” өсімдіктер мен жануарлар пайда болды. Тағайындалған биотехнологиялық өндіріс негіздері биотехнологияны пайдаланып қазірден бастап өнімдерді алуға мүмкіндік тудырады жəне бұл аймақ жылдам өрістеп келеді. Халық шаруашылығының түрлі салаларындағы биотехнологияның маңызы. Биотехнология өнімдерін немесе биотехнологиялық процестерді келесі салаларда қолданады: медицина, тағам өндірісі, ауылшаруашылығы, экология, энергетика, химиялық өндіріс, мұнай қазу, металдарды алу, биоэлектроника. Медицинадағы биотехнология. Вакциналар-арнайы өңдеп əлсізденген немесе өлтірілген күйінде адам организміне енгізілетін арнайы өсірілген ауру тудыратын микроорганизмдер, вирустар жəне олардың құраушылары осы ауруларға қарсы күш көрсететін иммунитет тудырады. Осыдан бастап Луи Пастер эрасы басталды. Антибиотиктер – ауру тудыратын микроорганизмдерге қарсы əсер ететін заттар. Көгерген арқылы синтезделетін зат алынып пенициллин деп аталған. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде оның өндірісі жəне жарақаттарды емдеуге пайдаланылуы басталды. Эффект күткен нəтижеден асатүсті. Витаминдер. Витаминдерді өсімдіктерден жылдам синтездейтін микроорганизмдер табылды. Қазіргі биотхнологияның мақсатының бірі – В2 жəне В12 өндірісі сонымен қатар, С витаминінің химиялық өндірілуі болып табылады. Инсулин. Жаңа биотехнология көмегімен адам инсулинін шапшаң жылдамдықпен ситездей алатын микроорганизмдер “құрастырылған”. Дəрі АҚШ-та “Хьюмулин” сауда белгісімен сатылады. Өсіру гармоны. Самотропный гармонды қымбат жəне ыңғайсыз тəсілмен-өлген адамның ми гипофизінен алуға болады. Жаңа биотехнология осы самотропный гармонды синтездеп, оның өндірісін ұйымдастыра алатын микроорганизмдерді құрастырды. Тағам өндірісіндегі биотехнология. Сыра, шарап, квас, нан ежелгі заманнан белгілі, бірақ оларды өндіру технологиясында микроорганизмдердің атқаратын ролі тек өткен ғасырда ғана əйгілі болды. Қышқыл-сүт тағамдары. Бұл биотехнологиялық тағамдар да ежелден белгілі, əр елде ашытқы ретінде түрлі микроорганизмдерді пайдаланған. Сусындар дайындау технологияларда да ерекшеліктер бар. Сірке қышқылы да ежелден белгілі, себебі, сірке-қышқыл бактериялардың əсерінен шарап шарап сіркесіне айналатын. Лимон қышқылы. Оның қанттан немесе оның өндіріс қалдықтарынан – мелиссадан, сонымен қатар құрамында қант болатын ағаш гидролизаттарынан немесе бидайдан биосинтездеу тəсілі табылады. Лимон қышқылының əлемдік өндірісі жылына 200 мың тоннаға жуық. Белок. Құрамында белок аз болғандығына қарамастан, адамзат белок алу үшін етпен қоректенеді, бірақ бұл қымбат жол. Сондықтан белокты микроорганизмдерден алу жолына көп көңіл бөлінеді. Соңғы кезде адам жоғарғы сапалы саңырауқұлақтардың (вешенкалар,опяталар,масляталар) мицелийін ферментте құрастыруын үйренді. Шұжықтар. Жақсы сапалы шұжықтар алу үшін тартылған етке тартымды дəм беру үшін белгілі түрлі микроорганизмдердің ашытқыларын қосады. Ас бояғыштары, консерванттар, қоюлатқыштар. Сары, қызыл, көк түсті ас бояғыштарын өндіру үшін микроорганизмдерді немесе жоғарғы сапалы саңырауқұлақтардың жекеленген клеткаларын қолданады. Қоюлатқыш ретінде биотехнология микроб текті полисахарид – декстранды ұсынады. Биотехнология текті консерванттар ретінде сүт-қышқылдық бактерияларының арнайы штаммалары бөлетін низинді пайдаланады. Ауыл шаруашылығындағы биотехнология. Ас белогы. Жануарларды бордақылаған кезде белок қорегі (балық ұны, соялар, горох) қажет. Біздің елімізде мұның бəрі жеткіліксіз. Ашытқылардың арасындағы ең əйгілі Candida қатар техникалық метанол жəне этанол негізінде алу технологиясы бар. жүктеу/скачать 138,16 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|