&3. Экологиялық сукцессия. Экожүйелердің алмасуы • Ең үлкен экожүйе: Биосфера • Мұхит экожүйесі: Арал, топарал (архипелаг), маржан рифтері, мұхит тереңдігі • Материк экожүйесі: Тау, жазық, шөл, көл экожүйелері, жеке тау шыңдары, шатқал, орман, шалғын, тоған, бұлақ • Экожүйелердің біртіндеп, уақыт бойынша ретті ауысымы: Сукцессия • Сукцессияның түрлері: Бірінші, екінші • Әлі топрақ түзіле қоймаған жерде пайда болады: Бірінші реттік сукцессия • Тіршілігін жойған мүк, бактерия және қына бөліктерінің қалдықтарынан құнарлы зат: Қарашірік, гумус • Бұрын болған экожүйе тіршілігін жойып, енді біртіндеп қалпына келе бастаған жағдай: Екінші реттік сукцессия • Экожүйе жойылады: Орманда өрт болғанда, сел жүргенде, су басқанда, адам іс-әрекеті (ағаш кесу) &4.Адам – экожүйенің бөлігі • Тамақтану типі бойынша адам: Талғаусыз қоректенетіндер • Адам жасаған барлық жасанды экожүйелер: Жасады экожүйе • Жасанды экожүйе: Агроценоз • Жасанды экожүйелерге жатады: Жайылым, бау-бақша, жүзімдік, егістік, фермалар • Өнеркәсіптік ландшафтылар: Кеніштер, шахта, теміржол, мұнай құбыры 2-БӨЛІМ. ТІРІ АҒЗАЛАРДЫ ЖҮЙЕЛЕУ &8. Жүйелеудің маңызы • Жүйелеу (системалика) – бүкіл тірі ағзаларды сипаттайтын және топ бойынша бөлетін биология
бөлімі.
• Заманауи жүйелеудің негізін қалаған швед ғалымы: Карл Линней • Линней еңбегінің жетістігі: «Табиғат шежіресі» еңбегі, Жүйселеу негізі, Қосарлы атаутізім • Ең ірі көпшілік мойындаған жүйелеу категориясы: Патшалық • Тіршіліктің 5 патшалығы: Прокариоттар, Протистер, Саңырауқұлақ, Өсімдік, Жануар • Прокариоттарға жатады: Барлық бактериялар • Прокариоттардың басты ерекшелігі: Ядросы жоқ • Эукариоттар: Ядросы бар ағзалар • Барлық бактериялар: Прокариоттар, бір жасушалылар • Тіршіліктің жасушасыз пішіндер: вирустар • Ең кіші ағзалар: Вирустар • Бір жасушадан түзілген ағзалар Біржасушалы, көп жасушадан тұратын ағзалар Көпжасушалы • Протистерге жатады: Бір жасушадан тұратын және ядросы бар ағзалар • Біржасушалы ядролы эукариоттар патшалығы: Протистер • Саңырауқұлақтар патшалығына жатады: Жырық энергиясын пайдалана алмайтын ағзалар;
