БөЖ патфиз тест

Эволюция
барысында
бұлшықет
қызметі
үшін
жағдайлар
əртүрлі
болғандықтан
, 
түрлі
пішіндер
мен
қызметтердің
буындасуы
пайда
болады
. 
Пішіні
жағынан
буындық
беттерін
геометриялық
айналу
денелерінің
кесінділері
деп
қарастыруға
болады
: 
бір
білікті
айнала
қозғалатын
цилиндр
ретінде
, 
екі
білікті
айнала
қозғалатын
эллипс
ретінде
жəне
үш
немесе
одан
да
көп
біліктерді
айнала
қозғалатын
шар
ретінде
. 
Буындарда
қозғалыс
үш
негізгі
білікті
айнала
жүреді
. 
Буындарда
мынадай
қозғалыс
түрлерін
ажыратады
: 
1. 
Фронталды
(
горизонталды
) 
білікті
 
айнала
 
қозғалу
-
бүгілу
(flexio), 
яғни
буындасатын
сүйектер
арасындағы
бұрыштың
кішіреюі
жəне
жазылуы
(extensio), 
яғни
осы
бұрыштың
үлкеюі
. 
2. 
Сагитталды
 (
горизонталды
) 
білікті
 
айнала
 
қозғалу
-
келтіру
(adductio), 
орта
жазықтыққа
жақындау
жəне
əкету
(abductio), 
яғни
одан
қашықтау
. 
3. 
Вертикалды
 
білікті
 
айнала
 
қозғалу
, 
яғни
айналу
(rotatio): 
ішке
қарай
(pronatio) 
жəне
сыртқа
қарай
(supinatio). 
4. 
Шеңбер
 
бойымен
 
қозғалу
 (circumductio)
, 
бұл
кезде
бір
біліктен
екінші
білікке
ауысу
іске
асады
, 
соның
өзінде
сүйектің
бір
шеті
шеңбер
сызады
, 
ал
бүкіл
сүйек
- 
конус
пішінін
сызып
шығады
.
Буындық
беттердің
сырғанай
қозғалуы
мүмкін
, 
сондай
-
ақ
олар
бір
-
бірінен
алыстауы
мүмкін
, 
мысалы
, 
саусақтарды
созғанда
. 
Буындардағы
қозғалыс
көлемі
буындасатын
беттер
шамасының
айырмасына
тəуелді
. 
Егер
, 
мысалы
, 
буын
шұңқыры
ұзына
бойы
° 
доға
болса
, 
ал
басы
210° 
болса
, 
онда
қозғалыс
доғасы
70°-
қа
тең
болады
. 
Буындық
беттер
аумақтарының
айырмасы
неғұрлым
көп
болса
, 
қозғалыс
доғасы
(
көлемі
) 
соғұрлым
үлкен
болады
жəне
керісінше
. 
Буындасқан
беттер
аумақтары
айырмасының
кішіреюінен
басқа
буындардағы
қозғалысты
кейбір
байлам
, 
бұлшықеттер
, 
сүйек
өсінділері
сияқты
т
.
б
. 
тежеуіштер
шектеуі
мүмкін
. 
Сүйек
жəне
бұлшықеттердің
жұмыс
гипертрофиясын
тудыратын
күшті
дене
(
күш
) 
жүктемесі
осы
түзілістердің
өсуін
тудырып
, 
жылжымалықты
шектейтіндіктен
, 
түрлі
спортшыларда
спорт
түріне
қарай
буындарда
түрліше
иілгіштік
(
икемділік
) 
байқалады
. 
Мəселен
, 
жеңіл
атлетшілерде
ауыр
атлетшілерге
қарағанда
иық
белдеуінің
қозғалыс
көлемі
көптеу
болады
. 
Егер
буындарда
тежегіш
тетіктер
өте
күшті
дамыса
, 
онда
олардағы
қозғалыс
тым
шектелген
болады
. 
Ондай
буындар
қатаң
буын
деп
аталады
. 
Қозғалыс
шамасына
қозғалыстардың
көп
түрлілігін
арттыратын
буынішіндегі
шеміршектер
əсер
етеді
. 
Мəселен
, 
буындық
беттер
пішіні
жағынан
екі
білікті
буындарға
жататын
шықшыт
буынында
буынішіндегі
дисктің
болуынан
үш
түрлі
қозғалыс
мүмкін
болады
. 
Байламдардың
орналасу
заңдылықтары
.
Буынның
жұмысын
бағыттап
, 
ұстап
отыратын
бекітуші
бөлігі
байламдар
, 
ligamenta, 
болып
табылады
; 
осыдан
келіп
оларды
бағыттаушы
жəне
ұстап
тұрушы
деп
бөледі
. 
Адам
денесінде
байламдар
саны
өте
көп
, 
сондықтан
оларды
жақсы
зерттеп
, 
есте
сақтау
үшін
, 
олардың
ортақ
орналасу
заңдылықтарын
білу
қажет
. 

Байламдар
буындық
беттердің
қозғалысын
берілген
буынның
белгілі
бір
айналу
білігі
айналасында
бағыттайды
да
, 
сондықтан
əрбір
буында
оның
біліктерінің
саны
мен
орналасу
жағдайына
қарай
таралады
. 
Байламдар
:
а
) 
берілген
айналу
білігіне
перпендикуляр
жəне
ə
) 
негізінен
оның
шеттері
бойынша
орналасады
. 
Олар
буынның
берілген
қозғалыс
жазықтығында
жатады
. 
Мəселен
, 
саусақаралық
бір
фронталды
айналу
білігі
бар
буында
, 
бағыттаушы
байламдар
, 
оның
бүйірлерінде
(ligg. collateralia) 
вертикалды
орналасады
. 
Екі
білікті
шынтақ
буынында
, ligg. collateralia 
вертикалды
, 
фронталды
білікке
перпендикуляр
бойымен
жүреді
, 
ал
ligg. anulare 
горизонталды
, 
вертикалды
білікке
перпендикуляр
орналасады
. 
Ақырында
, 
көп
білікті
ұршық
буынында
байламдар
түрлі
бағыттарда
орналасады
. 
Бұрын
сүйек
қосылыстарының
үш
түрге
жіктелген
болатын
. 
Жартылай
буындар
немесе
симфиздер
(Hemiarthrosis) 
үздіксіз
(Synarthrosis) 
жəне
үзіліссіз
(Diarthrosis) 
қосылыстардың
тəуелсіз
түріне
бөлінді
. 
Қазіргі
уақытта
(
ТА
) 
симфиздер
үздіксіз
шеміршек
қосылыстарына
жатады
. 
Синартроздар
(BNA, PNA) 
синдесмоз
, 
синостоз
жəне
синхондрозға
бөлінді
. 
Синдесмоздарға
байламдар
(
лигамента
(
қазіргі
терминологияда
буынның
қосалқы
элементтері
ретінде
қарастырылады
), 
мембраналар
(membranae 
interosseae) 
жəне
тігістер
(suturae) (
тісті
, 
қабыршақты
жəне
үйлесімді
немесе
тегіс
). 
Синхондроздар
уақытша
жəне
тұрақты
болып
бөлінді
. BNA-
дағы
диартроздар
(
буындар
) 
қозғалыс
осьтері
бойынша
бір
осьті
, 
екі
осьті
жəне
көп
осьті
болып
бөлінді
. B NA (
Лондон
, 1985; 
Нью
-
Йорк
, 1989) 
үздіксіз
сүйек
қосылыстары
арасында
талшықты
қосылыстар
; 
шеміршек
қосылыстары
немесе
синхондроздар
; 
сүйек
қосылыстары
. 
Талшықты
қосылыстарға
байламдар
мен
мембраналарды
қамтитын
синдесмоздар
кірді
; 
тігістер
; 
инкапсуляциялар
. 
СИНОСТОЗ
синхондроздарының
BNA/PNA-
мен
салыстырғанда
түсінігі
мен
бөлінуі
өзгерген
жоқ
. 
Буындардың
жіктелуі
тұтастай
алғанда
ТА
-
ға
сəйкес
келді
. 

ҚОРЫТЫНДЫ
 
Буын
-
екі
немесе
одан
да
көп
сүйектерден
, 
сондай
-
ақ
буын
құрылымдарынан
тұратын
күрделі
құрылым
. 
Адамда
дененің
қозғалғыштығын
, 
икемділігін
қамтамасыз
ететін
38 
жұп
буын
бар
. 
Егер
буындардың
қызметі
шектеулі
болса
, 
онда
өмір
сапасы
айтарлықтай
төмендейді
. 
Əрбір
буынның
құрылымы
-
сүйектерді
физикалық
белсенділік
кезінде
тозудан
қорғау
үшін
буын
беті
гиалинді
шеміршекпен
жабылған
. 
Гиалинді
шеміршек
олардың
артикуляциясын
қамтамасыз
етеді
. 
Шеміршек
тозған
кезде
үйкеліс
күшейеді
, 
ал
қозғалыс
кезінде
ауырсыну
, 
ыңғайсыздық
пайда
болады
. 
Буын
тозады
, 
ал
науқастар
хирургиялық
емдеуді
қажет
етеді
. 
Буынның
күрделі
құрылымы
дененің
қалыпты
жұмысын
қамтамасыз
етеді
, 
сондықтан
буын
құрылымының
кез
-
келген
"
сынуы
" 
тірек
-
қимыл
аппаратының
нашарлауына
əкеледі
. 
Бірлескен
немесе
тірек
-
қимыл
аппаратының
аурулары
тек
егде
жастағы
науқастарға
тəн
деп
саналады
. 
Алайда
, 
патологиялық
процестің
жасару
үрдісі
байқалады
. 
Негізгі
себептері
: 
•
шамадан
тыс
физикалық
белсенділік
; 
•
тұқым
қуалайтын
салмақ
; 
•
артық
салмақ
; 
•
органдардың
, 
жүйелердің
ілеспе
патологиялары
; 
•
метаболикалық
бұзылулар
; 
•
жарақат
; 
•
өткен
инфекциялар
. 
Буын
саулығын
сақтау
үшін
: 
•
Салмағыңызды
 
қалыпты
 
ұстаңыз
. 
Артық
салмақ
буындарға
стресстің
жоғарылауын
тудырады
, 
бұл
олардың
зақымдалуына
жəне
бұзылуына
əкеледі
. 
Егер
толықтық
балалық
шақта
, 
буындар
мен
сүйектер
пайда
болып
, 
өскен
кезде
пайда
болса
, 
онда
буындардың
зақымдануы
ерте
жаста
пайда
болады
. 
Алайда
, 
ересек
жаста
дамыған
семіздік
буындарға
да
зиянды
. 
Дене
салмағының
жоғарылауы
, 
ең
алдымен
, 
тізе
мен
жамбас
буындарын
шамадан
тыс
жүктейді
. 
Салмақты
қолайлы
сау
деңгейде
ұстау
буындардың
бұзылуына
жол
бермей
, 
оңтайлы
жəне
дұрыс
бөлінген
жүктемені
қамтамасыз
етеді
. 
•

жүктеу/скачать 436,63 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: