БөЖ патфиз тест

Буын
дегеніміз
үздікті
(
үзілісті
), 
қуысты
, 
қозғалмалы
қосылу
немесе
буындасу
, articulatio synovialis (
грекше
arthron - 
буын
, 
осыдан
arthritis - 
буынның
қабынуы
). 
Əрбір
буында
қосылатын
сүйектердің
буындық
беттері
, 
буын
қапшығы
(
сүйектердің
буындасатын
шеттерін
муфта
сияқты
қоршап
түратын
) 
жəне
оның
ішінде
сүйек
арасында
жататын
буын
қуысы
болады
. 
Буынның
 
міндетті
 
жəне
 
қосымша
 
элементтері
. 
Буынның
міндетті
элементтеріне
:
1. 
буын
беткейлері
, 
2. 
буын
шеміршегі
,
3. 
буын
қапшығы
,
4. 
буын
қуысы
,
5. 
буын
сүйықтығы
жатады
.
1.
Буын
 
беткейлері
, 
facies articulares
, 
гиалинді
, 
кейде
талшықты
, 
қалыңдығы
0,2 - 0,5 
мм
буын
шеміршегін
, cartilago articularis, 
жабылған
. 
Ұдайы
үйкелу
салдарынан
буындық
шеміршек
буындық
беттерінің
сырғанауын
жеңілдететін
жылтырлыққа
ие
болып
, 
ол
шеміршектің
серпімділігінен
соққыны
жүмсартып
, 
буфер
қызметін
атқарады
. 
Əдетте
буындық
беттер
азды
-
көпті
бір
-
біріне
сəйкес
келеді
(
конгруэнтті
). 
Мəселен
, 
бір
сүйектің
буындық
беті
дөңес
(
буын
басы
) 
келсе
, 
ал
басқа
сүйектің
буындық
беті
тиісінше
ойыс
болады
(
буындық
шұңқыры
). 
2.
Буын
 
шеміршегі
көбінесе
гиалинді
, 
самай
-
төменгі
жақ
буынында
-
талшықты
. 
Шеміршек
тегіс
емес
буын
беткейлерін
тегістейді
, 
үйкелістерді
жүмсартады
. 
Буын
шеміршегі
тегіс
, 
синовиальді
сұйықтықпен
ылғалданған
, 
буындағы
қимылды
жеңілдетеді
. 
Буын
шеміршегінде
қан
жэне
лимфа
тамырлары
жоқ
, 
ол
синовиальді
сүйықтықпен
қоректенеді
.
3.
Буын
 
қапшығы
, 
capsula articularis
, 
буын
қуысын
саңылаусыз
қоршай
отырып
, 
буындасатын
сүйектерге
олардың
буындық
беттерінің
жиегін
ала
немесе
олардан
сəл
кейіндеу
өсіп
-
бекиді
. 
Ол
сыртқы
.
фиброзды
жарғақ
, 
т
embrana fibrosa, 
мен
ішкі
синовиалды
жарғақтан
membrana sinovialis, 
тұрады
. 
Синовиалды
жарғақ
буындық
бетіне
қараған
жағында
эндотелий
жасушалары
қабатымен
жабылған
, 
соның
салдарынан
тегіс
жəне
жылтыр
болады
. 
Ол
буын
қуысына
жабысқақ
мөлдір
синовиалды
сұйықтық
- 
синовияны
, synovia, 
бөледі
де
, 
ал
ол
буындық
беттерінің
үйкелісін
азайтады
. 
Синовиалды
жарғақ
буындық
шеміршектердің
жиектерінде
аяқталады
. 
Ол
көбіне
синовиалды
бүрлер
, vili synoviales 
деп
аталатын
кішкене
өсінділер
түзеді
. 
Сонымен
қатар
ол
буын
ішіне
сыртынан
өсіп
енетін
үлкенді
-
кішілі
синовиалды
қатпарлар
, plicae synoviales, 
түзеді
. 
Кейде
синовиалды
қатпарларда
оларға
сыртынан
өсіп
енетін
едəуір
мөлшерде
май
жиналады
, 
ондай
жағдайда
майлы
қатпарлары
, plicae 
adiposae, 
деп
аталатын
пайда
болады
, 
оған
тізе
буынының
plicae alares 
мысал
бола
алады
.
Кейде
буын
қапшығы
жұқарған
жерлерінде
дөңестер
немесе
сіңірлерді
айнала
орналасатын
немесе
буынға
жақын
бұлшықеттер

астында
- 
синовиалды
қаптар
, bursae synoviales, 
түзеді
. 
Олар
қозғалыс
кезінде
сіңірлер
мен
бұлшықеттердің
үйкелісін
азайтады
. 
4.
Буын
 
қуысы
, 
cavitas articularis
, 
буындық
беттер
жəне
синовиалды
жарғақпен
шектелген
саңылаусыз
(
герметикалы
), 
кеңістік
болып
табылады
. 
Қалыпты
жағдайда
ол
бос
қуыс
емес
, 
буындық
беттерін
ылғалдандырып
жəне
майлап
, 
олардың
арасындағы
үйкелісті
азайтатын
синовиалды
сұйықтықпен
толған
. 
Сонымен
қатар
сұйықтықтардың
алмасуында
жəне
буындық
беттерін
іліктестіру
арқылы
бекітуде
рөл
атқарады
. 
Ол
сондай
-
ақ
беттерінің
сығылуы
жəне
соғылуын
жұмсартатын
буфер
қызметін
атқарады
, 
өйткені
буындардағы
қозғалыс
- 
тек
сырғанау
емес
, 
буындық
беттерінің
ажырасуы
да
болып
табылады
. 
Буындық
беттерінің
арасындағы
қысым
теріс
(
атмосфералық
қысымнан
төмен
). 
Сондықтан
олардың
ажырасып
кетуіне
атмосфералық
қысым
кедергі
жасайды
(
кейбір
аурулар
кезіндегі
буындардың
атмосфералық
қысымды
сезгіштігі
осымен
түсіндіріледі
, 
ондай
науқастар
ауа
райының
өзгеруін
болжап
айта
алады
).
Буын
қапшығы
зақымданғанда
ауа
буын
қуысына
өтеді
, 
соның
себебінен
буындық
беттері
дереу
ажырайды
. 
Əдеттегі
жағдайларда
буындық
беттердің
ажырасуына
қуыстағы
теріс
қысымнан
басқа
байламдар
(
буын
ішіндегі
жəне
буын
сыртындағы
) 
мен
сіңірлерінің
қабатында
орналасқан
дəнтəрізді
сүйектері
бар
бұлшықеттер
де
кедергі
жасайды
. 
Байламдар
мен
бұлшықет
сіңірлері
буынды
нығайтатын
қосалқы
аппарат
болып
табылады
. 
5.
Буын
 
сұйықтығы
.
Буын
сүйықтығының
құрамына
су
, 
белок
, 
май
, 
тұз
, 
ферменттер
кіреді
. 
Буында
буын
сүйықытығының
болуы
буын
беткейлеріндегі
жылжуды
ұлғайтады
.
Буынның
көлеміне
байланысты
орташа
есеппен
0,1 
ден
4 
мл
-
ға
дейін
сұйықтық
болады
.
Синовиальді__қапшықтар_.'>Синовиальді
сұйықтықтың
қызметтері
:
1. 
локомоторлық
-
буын
шеміршегімен
бірге
буын
беткейлеріндегі
қимылды
қамтамасыз
ету
.
2. 
метаболиттік
-
организмдегі
тамырлар
арнасы
мен
буынның
қүрамы
арасындағы
алмасу
процестеріне
қатысуы
.
3. 
трофикалық
-
шеміршекті
буынның
перифериялық
қан
-
тамыры
жоқ
қабаттарын
қоректендіру
.
4. 
барьерлік
-
сүйықтағы
ферменттердің
бөгде
заттар
мен
клеткаларды
ұстап
, 
реітуіне
қатысуы
.
Қазіргі
уақытта
кейбір
ауруларды
емдеу
үшін
(
деформациялық
остеоартроз
, 
ревматоидты
артрит
) 
буынның
ішіне
жасанды
сұйықтық
енгізеді
. (
оның
құрамына
полимерлер
кіреді
).
Буынның
 
қосымша
 
элементтері
:
1. 
Буын
ішкі
шеміршектері
.
2. 
Синовиальді
қапшықтар
.
3. 
Жалғамалар
.
4. 
Буын
қатпарлары
.
5. 
Синовиальді
қынаптар
.

1.
Буын
 
ішкі
 
шеміршектері
буын
беткейлерІнің
сəйкестігін
ұлғайтады
. 
Буын
ішкі
шеміршектеріне
менискілер
мен
дискілер
, 
буын
еріндері
жатады
. 
Бұл
буын
шеміршектері
өздерінің
айналымында
буын
қапшығымен
жабысады
. 
Буын
дискісі
тұтас
пластинка
ретінде
орналасып
, 
буын
қуысын
өз
ара
катынаспайтын
екі
камераға
бөледі
.
Менискілер
тізе
буынында
кездесіп
, 
буын
беткейлерінің
шетінде
орналасып
, 
буын
қуысын
жартылай
бөледі
.
Буын
еріндері
буын
ойығын
ұлғайтады
. 
Мысалы
: 
иық
буыны
.
2.
Синовиальді
 
қапшықтар
. 
Жіңішкерленген
жерлерде
синовиальді
қабықтан
синовиальді
қапшықтар
түзіледі
. 
Буын
қапшықтары
беттесетін
буын
беткейлерінің
үйкелісін
тежейді
. 
Ол
буын
қуысымен
байланысуы
жəне
жеке
болуы
мүмкін
.
3.
Жалғамалар
: 
Жалғамалар
буын
капсуласын
мықтап
үстап
, 
сүйек
қосылыстарының
беріктігін
үлкейтеді
.
Капсулаға
байланысты
:
•
Капсула
ішкі
жалғамалар
, 
буын
қуысында
орналасып
, 
синовиальді
қабықпен
жабылған
.
•
Капсулалық
жалғамалар
, 
капсуланың
фиброзды
қабығының
қалыңдаған
талшықтары
болып
саналады
.
•
Капсула
сыртқы
жалғамалар
,
Жалғаманың
қызметіне
байланысты
:
•
бағыттаушы
•
ұстап
тұрушы
деп
бөлінеді
.
4. 
Буын
 
қатпарлары
, 
буын
қуысына
кіріп
түрады
, 
капсуланың
созылуына
қарай
жайылып
, 
буын
қуысының
көлемін
үлкейтеді
.
5. 
Синовиальді
 
қынаптар
, 
екі
қабаттық
муфт
түрінде
ұзын
жіңішке
сіңірлерді
қоршайды
.
Буынды

сипаттау
 
схемасы
: 
1. 
Буынның
аталуы
(
қазақша
жəне
латынша
).
2. 
Буынның
анатомиялық
жіктелуі
.
3. 
Буын
пішіні
.
4. 
Қимыл
білігінің
санына
байланысты
.
5. 
Буынның
қызметі
.
6. 
Буынның
міндетті
элементтерінің
сипаттамасы
.
7. 
Буынның
қосымша
элементтері
. 

жүктеу/скачать 436,63 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: