Бөж тақырыбы: Әлеуметтану теорияларына кіріспе Орындаған
Құрылымдық функциолизм, Қақтығыс теориялары. Символдық интеракционизм
жүктеу/скачать 38,72 Kb.
|
алеумет 2
| 3. Құрылымдық функциолизм, Қақтығыс теориялары. Символдық интеракционизм.
Құрылымдық функционализм – әлеуметтану аясындағы мектептердің бірі. Ол қоғамның құрылысын көптеген топтардан және демографиялық мәліметтерден тұратын, бір-бірімен әрекеттесу арқылы қоғамды жедел, гүлденген және жұмыс істейтін машинаны сақтайтын үлкен организм ретінде ұсынады.Сол организмнің мүшелерін құрайтын бұл топтар әр түрлі индикаторлармен анықталады, олар жиі қабаттасады. Байлық, жұмыс жағдайы, отбасы саны және қылмыстық әрекет – бұл осы топтарды анықтайтын атрибуттардың бірнеше мысалы.Қоғамның өзі сияқты әрекет етуінің себебі – құрылым, функционализм, қоғамды құрайтын әртүрлі институттар, мысалы, үкімет, білім, заң және дін сияқты қатынастарды бөліп көрсетеді. Фунционализм тарихының маңызды кезеңіне американдық нұсқауы (П. Парсонс, Р.Мертон және т.б.) айналды, олар әдістемені дамытып, әлеуметтанудың барлық бөлімдеріне таратты. Американ социологы Роберт Мертон (т.ж. 1910) құрылымдық функционализм теориясы мен әдістемесінің құрастыруына елеулі үлес қосты. Құрылымдық тәсіл негізінде күрделі объект (қоғам және оның жағдайы, әлеуметтік институт немесе үрдіс) оның құрамына кіретін бірліктердің аналитикалық есептеуін жүргізеді. Шығарылған статистикалық жағдай әлеуметтік өзгеріс үрдісінің анализі үшін бастама бол алады. Қоғамды көптеген элементтерден тұратын күрделі, статистикалық жүйе ретінде қарастыратын құрылымдық тәсілден ерекше функциональді тәсілді біртұтас және тәсіл тұлғалардың функциональді тәртіптері, әр түрлі деңгейдегі ұйымдар мен жүйелер жөніндегі көріністерге негізделеді. Функционализм бойынша қоғам өзара тығыз байланыста болатын компоненттерден тұрады. Мертон бойынша, функция деп берілген жүйенің реттелуі мен оның ортаға бейімделуіне қызмет ететін бақылауларды есептеу керек, ал дисфункция кері үрдіс. Осы құрастырулар негізінде, ол өзінің атақты «орташа деңгей» идеясын қалыптастырды, ол кіші жұмыс гипотезалары мен кең теоретикалық спекуляциялар арасындағы делдалдық рөлін атқарды. Социологиялық зерттеудің қағидалық және эмпирикалық деңгейлерін байланыстырып, оның «таза» эмпиризм тенденциясына қарама-қайшылығын айқындады. Американ әлеуметтанушы-теоретигі (1902-1979) Толкотт Парсонс американдық әлеуметтанудың және жалпы әлеуметтанудың дамуына тигізген еңбегі зор болды. Әлеуметтанудағы іс-әрекет қағида мен құрылымдық-функциональдылық мектептің негізін қалаушысы Парсонс, адам шындығын оның барлық ерекшелігінде толығымен қамтитын, жалпы аналитикалық логико-дедуктивті жалпы қағидалық жүйені құруға тырысты. Нәтижесінде Парсонс құрамына мәдени, әлеуметтік, органикалық және жеке басты жүйелерді кіргізетін, өзара айырбас қатынасына түсетін іс-әрекет жүйесінің комплексті қалыптасқан моделін құрды. Осы модельді құру үшін, Парсонс ортамен қатынасты жүзеге асыруда белгілі бір мүмкіндіктерге ие болған іс-әрекет субъектісінің құрылымын қарастырған. Әлеуметтік іс-әрекеттердің құрылымы әрекет етуші адамнан, белгілі бір жағдайдан, шарттан тұрады. Парсонстың бүкіл әлеуметтік іс-әрекеттердің жүйесі қоғамның жүйе құрылысы негізінде негізделеді, бұл әр жүйенің 4 негізгі қызмет атқаруын білдіреді (икемдеу, мақсатқа жету, бірігу және үлгілерге сай келу). Индустриялды социология – АҚШ-тағы әлеуметтік ғылымдардың қолданбалы саласы. Оның өкілдері өнеркәсіптегі адамдардың еңбек қатынастарын зерттеумен және өңдірістің тиімділігін арттыру үшін ұсынылған тәжірибелік ұсыныстарды өңдеумен айналысады. Индустриялды социологияның теориялық – әдістемелік негізінің қызметін тейлоризм Э. Мейо, Д. Макгрегор және т.б. концепциялары құрайды. Индустриялды социология шеңберінде өткізілетін, белгілі социологиялық зерттеулер, тек жеке жұмыс орнында ғана емес, басқарудың бүкіл жүйесі – менеджментке де қатысты.Американ социологы және психологы Элтон Мейо (1880-1949) американдық индустриалды социологияның және «адамгершілік қатынастар» доктринасының негізін қалаушылардың бірі. Қақтығыс теориялары- перспективалары болып табылады әлеуметтану және әлеуметтік психология а материалист тарихты түсіндіру, диалектикалық әдіс талдау, қолданыстағы қоғамдық келісімдерге және революцияның саяси бағдарламасына деген сыни көзқарас немесе, кем дегенде, реформа. Қақтығыстық теориялар күш дифференциалына назар аударады, мысалы таптық жанжал, және жалпы тарихи идеологияларды қарама-қарсы қояды. Сондықтан а қоғамды макродеңгейде талдау.Карл Маркс әкесі ретінде қарастырылады әлеуметтік қақтығыс теориясы,[дәйексөз қажет] бұл социологияның төрт негізгі парадигмасының құрамдас бөлігі. Дәстүрлі ойға тән идеологиялық аспектілерді бөліп көрсетуге бағытталған белгілі бір конфликтілік теориялар. Бұл перспективалардың көпшілігі параллельді болғанымен, конфликт теориясы жоқ біртұтас ой мектебіне сілтеме жасаңыз, мысалы, бейбітшілік пен жанжалдарды зерттеу, немесе кез-келген басқа нақты теория әлеуметтік қақтығыс. Символдық интеракционизм. Батыс әлеуметтануындағы және әлеуметтік психологиядағы теориялық-әдіснамалық бағыт. Ол негізінен, әлеуметтік өзара дербестілік катынастардың символдықтарын зерттеңці. Оның негізін салушы философ, әлеуметтанушы және әлеуметтік психолог Дж. Г.Мид (1863 – 1931). Оның пікірі бойынша әр адам баска адамдармен қарым-катынастары арқылы «әлеуметтік менді» (яғни әр адамның «мені» өзіндік тұрғыдаи алғанда, «кіммін, басқалармен калай қатынаса аламын» сияқты түсініктерін біртұтас) қалыптастырады. Қоғамдағы адамның мөні адамдар арасындағы қарым-қатынастардың мазмүны анықталады. Ал қатынастардың мазмүны әртұрлі рөлдер, мән тұрғысында қалыптасады. Адам соларды түсіну, оларды өз бойына, іс-әрекетіне сіңіру арқылы басқа адамдармен тұрақты, мақсатты қатынастарға түсе алады. Қазіргі әлеуметтануда Символдық Интеракционизмнің екі бағьтты бар: чикаголық (Г.Блумер], Т.Шибуни], А.Сросе], т.б.) және айовлық (М.Кун], Т.Партленд, т.б.). Егер, біріншілері қарым-қатынас, қозғалыс-көріністеріне, әлеуметтік символдардың шығу, калыптасу, күнделікті пайдалану жақтарына баса көңіл аударса, екіншілер қоғамда орныққан тұрақты символдардың маңызын жоғары бағалайды. жүктеу/скачать 38,72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|