ТҮЙСIК Түйсiк – таным негiзi. Түйсiктердiң тiтiркену негiзiнде пайда болуы. Түйсiктiң психологиялық анықтамасы. Рецептор және оның эволюция барысында қалыптасқан түрлерi. Рецепторлық теорияның мәнi (И. Мюллер). Түйсiктердiң эмоциялардың пайда болуындағы рөлi.
Түйсiктердiң адам тiршiлiк iс-әрекетiндегi рөлi. Сезiм мүшелерi туралы жалпы ұғым. Түйсiнудiң адам тiршiлiгiндегi маңыздылығы. Сенсорлық изоляция және оған байланысты жүргiзiлген эксперименттер.
Түйсiктердiң физиологиялық негiздерi. Тiтiркену, сезгiштiк - түйсiк пайда болуының алғашқы сатылары. Анализатор туралы ұғым (И.П. Павлов). Анализатордың негiзгi құрылымы. Сезгiштiктердiң мидағы локализациясы. Анализаторлардың рефлекторлық табиғаты.
Түйсiктердiң жiктелуi және негiзгi түрлерi. В. Вундтың энергетикалық жiктеуi. ×. Шерингтон бойынша рецепторлар жiктеуi. Сенсорлық процестердiң эволюциялық жiктеуi (Х. Хед). Модалдылық бойынша түйсiктердiң негiзгi түрлерi.
Сезгiштiк және түйсiк табалдырықтары. Абсолюттiк сезгiштiк және абсолютттiк табалдырық. Төменгi және жоғарғы абсолюттiк табалдырықтар. Айырма сезгiшттiк және айыру табалдырығы.
Түйсiк – таным негiзi Бiз ендi танымдық психикалық процестердi қарастыруды бастап, ең алдымен, олардың iшiндегi ең қарапайымдысы - түйсiктерге тоқталамыз. Түйсiк процесi сезiм мүшелерiне тiтiркендiргiштер деп аталатын әр түрлi материалдық факторлардың әсер етуi салдарынан пайда болады. Ал осы әсер ету процесi тiтiркену деп аталады. Тiтiркенудiң өзi басқа процестi – орталыққа бағытталған немесе афференттiк жүйкелер арқылы бас ми қыртысына өтiп, түйсiктi тудыратын қозу процесiн тудырады. Осылайша, түйсiк объективтiк ақиқатты сезiмдiк бейнелендiру болып табылады. Олар сананың сыртқы ортамен байланысын қамтамасыз етiп, объективтi дүние заттары мен құбылыстарының қасиеттерiн бейнелейдi.
Түйсiк – бұл материалдық дүние заттары мен құбылыстарының, сондай-ақ организмнiң iшкi күйлерiнiң жеке қасиеттерiн бейнелеуде көрiнетiн қарапайым психикалық процесс. Бұл процесс материалдық тiтiркендiргiштердiң сәйкес рецепторларға тiкелей әсерi нәтижесiнде жүзеге асады.
