Бөлімше Көлемі, бет Ақша-кредит саясатының жəне оны талдау тəсілдерінің дамуы

 

26

 

Елдің  банк  жүйесін  реформалау  жылдары  капиталының  жеткіліксіз  деңгейі  жəне 

проблемалық  кредиттерінің  үлесі  жоғары  болған  қаржылық  жағдайы  қанағаттанғысыз 

банктердің қарқынды өсуімен сипатталды. Жүйелік банкротқа ұшыраудың жоғары тəуекелі 

нəтижесінде қоғамның банктерге деген сенімсіздігі де өсті.  

Халықтың  жинақ  ақшасы  ағынын  активтеу  мақсатында 1999 жылы  елде  жеке  тұлғалардың 

мерзімді  салымдарын  (депозиттерін)  міндетті  ұжымдық  кепілдік  беру  (сақтандыру)  жүйесі 

құрылды.  

 

Азаматтардың  банктердегі  салымдарын  қорғау  жөніндегі  шаралар  кешені  банк 

жүйесіне  деген  сенімнің  артуына  алып  келді. 1999 жылдан  бастап 2002 жыл  аралығында 

резиденттердің  облыстың  банк  мекемелеріндегі  депозиттері 2,1 млрд.  теңгеден 5,6 млрд. 

теңгеге дейін немесе 2,6 есе ұлғайды.  

 

Халықтың  банк  жүйесіне  деген  сенімінің  нығаюының  растамасы  ретінде  халық 

салымы көлемінің заңды тұлғалардың депозиттерінен асып кетуін айтуға болады. Егер 2000 

жылдың  соңында  халық  салымының  үлес  салмағы  депозиттердің  жалпы  көлемінің 58,1% 

құраса, онда 2004 жылы 83,0% құрады.  

 

Соңғы  алты  жыл  ішінде  банктік  шоттарға  тартылған  депозиттер  тұрақты  өсіп  отыр. 

Мəселен, 2005 жылы  облыс  халқының  банк  саласындағы  депозиттері 2000 жылғы 

көрсеткішпен салыстырғанда 10,8 млрд.теңгеге дейін 5,5 есе өсті.  

 

Облыстың банк секторындағы депозиттер (кезең соңындағы) 

жылдар 

барлығы 

заңды тұлғалардың 

жеке 

тұлғалардың 

1993 жылға 

%-бен 

өткен жылға 

%-бен 

1991 1512,0 

1150,2 

361,8 

- 

- 

мл

н.

р

уб

. 

1992 22361,3 

21997,4 

363,9 

- 

- 

1993 2,7 

- 

2,7 

- 

- 

1994 32,1 

- 

32,1 

1188,9 

1188,9 

1995 108,0 

- 

108,0 

4000,0 

336,5 

1996 503,3 

72,4 

430,9 

18640,7 

466,0 

1997 999,5 

500,3 

499,2 

37018,5 

198,6 

1998 909,4 

269,5 

639,9 

33681,5 

91,0 

1999 2119,7 

786,7 

1333,0 

78507,4 

233,1 

2000 3390,7 

1420,9 

1969,8 

125581,5 

160,0 

2001 3942,7 

721,6 

3221,1 

146026 

116,3 

2002 5588,7 

707,9 

4880,8 

206989 

141,7 

2003 6968,0 

795 

6173,0 

258074 

124,7 

2004 9847,3 

1673,3 

8174,0 

364714,8 

141,3 

мл

н.

те

ңге

 

2005 12012,6 

1200,9 

10811,7 

444911 

122,0 

 

 

01.12.2006   

17388,6 2187,8 

15200,8 

644022,2 144,8 

 

2006 жылғы 1 желтоқсанға заңды жəне жеке тұлғалардың салым шоттарындағы ақша 

қалдығы 17,4 млрд. теңгені құрады, оның ішінде жеке тұлғалардың салымдары 15,2 млрд. 

теңге, заңды тұлғалардың салымдары 2,2 млрд. теңге болды.  

Кредит нарығы 

1991-1994  жылдары  облыс  банктері  филиалдарының  ресурстық  базасы  негізгі 

банктердің жəне Ұлттық Банктің орталықтан бөлінген қаражаты есебінен қалыптасты. 

 

27

Банктер  сол  жылдары  халықтың  қаражатын  тартумен  нашар  айналысты  жəне  екінші 

деңгейдегі  банктер  міндеттемелерінің  тек 1995 жылдан  ұлғаюы  басталған  міндеттемелері, 

негізінен  депозиттердің  өсуі  есебінен,  олардың  кредиттік  əлуетінің  нығаюына  мүмкіндік 

жасады.  Дегенмен,  тартылған  депозиттердің  қысқа  мерзімдері  банктерге  орта  жəне  ұзақ 

мерзімді кредиттердің көлемін ұлғайтуға мүмкіндік бермеді. Мысалы, 1995 жылы орта жəне 

ұзақ  мерзімді  кредиттердің  заемдардың  жалпы  көлеміндегі  үлесі 0,8%, 1996 жылы 3,0% 

болды.    

Орта жəне ұзақ мерзімді жобаларға  арналған  кредиттер үлесінің ұлғаюы (33,9%) 1998 

жылдан бастап байқалды, ал 1997 жылы осындай заемдардың үлес салмағы небəрі 7% болды. 

1999 жылдың соңында осы көрсеткіш 52%, ал 2004 жылы 78%, 2005 жылы 81% жетті. 

Экономиканың оң өсуі, қаржы нарығының тұрақты дамуы жəне банктердің депозиттік 

міндеттемелерінің қарқынды өсуі аясында банк мекемелерінің кредиттік əлуеті елеулі түрде 

өсті. 2005 жылы кредиттік салымдардың көлемі 2000 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 20 

есе  ұлғая  отырып, 47,2 млрд.теңгені  құрады.  Кредиттеу  құрылымы  бірнеше  жыл  бойы  

мерзімдер  бойынша  түбегейлі  өзгерді. 2005 жылдың  өзінде-ақ  заемдардың  жалпы 

көлеміндегі ұзақ мерзімді кредиттердің үлес салмағы 81%, ал 2006 жылғы 1 желтоқсандағы 

жағдай бойынша 85% құрады. 

 

Облыстың ЕДБ филиалдарының кредиттік салымдары көлемінің динамикасы 

 

жылдар 

барлығы   қысқа мерзімді 

орта мерзімді 

1993 жылға 

%-бен 

өткен жылға 

%-бен 

1993 132,3  122,1 

10,2 

- 

- 

1994 357,4  355,2 

2,2 

270,1 

270,1 

1995 563,9  559,2 

4,7 

426,2 

157,8 

1996 596,1  417,2 

178,9 

450,6 

 

105,7 

1997 913,7  849,5 

64,2 

690,6 

153,3 

1998 862,7  570,1 

292,6 

652,1 

94,4 

1999 786,0  378,5 

407,6 

594,1 

91,1 

2000 

2422,6 

1534,8  887,8 1831,1 308,2 

2001 4446,6  2270,3 

2176,3 

3361,0 

183,5 

2002 8177,9  3126,7 

5051,2 

6181,3 

183,9 

2003 13584,9  5130,5 

8454,4 

10268,3 

166,1 

2004 28235,9  6337,4 

21898,5 

21342,3 

207,8 

мл

н.

те

ңге

 

2005 47241,3  8874,4 

38367,0 

35707,7 

167,3 

 

 

01.12.2006   

96957,4 14877,0 

82080,3  73286,0 

205,2 

 

2006  жылғы 1 желтоқсанға  банктердің  заемдар  бойынша  берешегінің  жалпы  көлемі 

2005 жылдың тиісті күнімен салыстырғанда 97,0 млрд. теңгеге жете отырып 2 есе өсті.  

2006  жылғы  қаңтар-қараша  аралығында  облыстың  банктері 129,5 млрд.  теңгеге 

заемдар берді, бұл 2005 жылдың тиісті кезеңінің көрсеткішінен 2 есе көп.  

Валюта нарығының дамуы 

Валюта  нарығының  құрамдас  бөлігі – қолма-қол  шетел  валютасы  нарығын 

қалыптастыру процесі объективті қажеттіліктен туындады жəне мемлекеттің қалыптасуымен 

қатар жүріп отырды.  

 

28

1991 жылы облыста 2 айырбастау пункті өз қызметін жүзеге асырған, ал 1994 жылдың 

өзінде-ақ  олардың  саны 21 дейін 10 есе  өсті.  Бұл  ретте  əрбір  келесі  жылы  айырбастау 

пункттерінің саны біртіндеп өсе бастады. Егер айырбастау пункттерінің саны 1999 жылы 53 

болса, 2000 жылы 72 болды (1999 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 1,4 есе өсті). 

2001 жылдан бастап өңірде уəкілетті ұйымдардың алғашқы айырбастау пункттері пайда 

бола  бастады, 2006 жылғы 1 желтоқсандағы  жағдай  бойынша  олардың  саны 11 жетті. 

Сонымен  қатар,  айырбастау  пункттері  санының  ұлғаюына  «Қазпошта»  АҚ-ның  банк 

операциялаарымен айналысуға құқық алуы мүмкіндік жасады.  

2006  жылғы 1 желтоқсандағы  жағдай  бойынша  облыстың  аумағында  екінші 

деңгейдегі  он  сегіз  банктің, 20 уəкілетті  ұйымдардың  жəне  «Қазпошта»  АҚ-ның 80 

айырбастау пункті жұмыс істеді.   

Ішкі  валюта  нарығында  көптеген  жылдар  бойы  халық  үшін  неғұрлым  артықшылығы 

бар валюталар АҚШ доллары жəне Ресей рублі болып табылады. 

Қолма-қол  АҚШ  долларын  сатып  алу-сату  көлемін  талдау  кезінде  қолма-қол  шетел 

валютасы  нарығындағы  неғұрлым  белсенділік 1998 жылы  байқалды.  Өткен  жылмен 

салыстырғанда осы жылы осы валютаны сатудың жəне сол сияқты сатып алудың ең жоғары 

деңгейі тіркелді. Мысалы, 1993 жылмен салыстырғанда 1998 жылы доллар сатып алу көлемі 

118 есе, ал сату көлемі 307 есе өсті.  

1999 жылғы сəуірде теңгенің еркін өзгермелі айырбас бағамы режимін, ал одан кейін 

жеке  тұлғаларға  шетел  валютасын  сатқаны  үшін  салынатын  салықты  енгізу  едəуір 

қымбаттауға  жəне  соның  салдарынан  шетел  валютасына  сұраныстың  құлдырауына  əкеп 

соқты.  Мысалы, 1999 жылы  айырбастау  пунктерінің  халықтан  АҚШ  долларын  сатып  алу 

көлемі өткен жылмен салыстырғанда 73,4% төмендеді, ал сату көлемі 2,0% қымбаттады. Бұл 

ретте Ресей рублін сатып алу көлемі 43,8%, ал сату көлемі 49,2% төмендеді. 

2000  жылы  елдің  валюта  нарығындағы  жағдайдың  тұрақтануы  АҚШ  долларына 

жоғары сұраныстың болуына мүмкіндік жасады, оны сату көлемі сатып алу көлемінен 10 есе 

асып түсті.  

Халықтың  шетел  валютасына  деген  жоғары  сұранысының  өнеркəсібі  дамыған  өңір 

үшін  тəн  ерекшелік  болып  табылатынын  атап  өткен  дұрыс,  дамуға  активті  сауда 

операциялары жəне сол сияқты валютаның басқа өңірлер мен елдерге миграциясы мүмкіндік 

жасайды.  Облыстың  айырбастау  пункттері  Америка  долларын  халықтан  сатып  алғанға 

қарағанда 2001 жылы 5,8 есе, 2002-2003 жылдары 4,4 есе  көп  сатты.  Айырбастау 

пункттерінің сату көлемі сатып алу көлемінен 2004 жылы 3,4 есе, 2005 жылы 4,7 есе, 2006 

жылдың 11 айында 4,0 есе асты. 

Ресей рублімен жəне еуромен де жағдай осындай. Мысалы, 2003-2004 жылдары рубль 

халықтан сатып алғанға қарағанда 3,4 есе көп сатылды. 2005 жылғы сату көлемі сатып алу 

көлемінен 2,5 есе асты.   

Облыс  халқы  айырбастау  пункттеріне  шетел  валютасын  тапсырғанға  қарағанда 

еуроны 2002 жылы 6,7 есе, 2003 жылы 3,7 есе көп сатып алды.  

 

Шетел валютасын сатып алу жəне сату көлемі                                                                            

           (мың бірл.) 

сатып алу 

сату 

 

Айырбаста

у 

пункттерін

ің саны 

АҚШ 

доллары 

еуро 

Ресей 

рублі 

АҚШ 

доллары 

еуро 

Ресей 

рублі 

1991г. 2 21,7 

- 

 

20,3 

-  

1992г. 3 86,2 

- 

 

87,7 

-  

1993 г. 13 156,0 

- 

23000,0 

428,0 

- 

268100,0 

1994 г. 21 527,8 

- 

56400,0 

959,6 

- 

752200,0 

1995 г. 30 

2532,9 

- 

982500,0 

19485,9 

- 

1142900,0 

1996 г. 43 

7486,7 

- 

2046100,0 

49742,4 

- 

2280900,0 

 

29

1997 г. 

40  9623,7 - 3215,0 

75822,8 - 4790,2 

1998 г. 45 

28227,8 

- 

3733,1 

131507,3 

- 

6087,2 

1999 г. 

53  7498,3 - 2097,5 

128947,6 - 3091,2 

2000 г. 

72  11894,2 - 11046,0 

120205,5 - 11193,0 

2001 г. 

74  23564,4 - 12522,7 

135727,1 - 18134,4 

2002 г. 76 

30064,5 

298,2 

18689,4 

132198,9 

1985,6 

23937,8 

2003 г. 

77 

32196,4 1216,2 12293,1 142314,1 4511,2 41647,3 

2004 г. 

83 

38788,2 1537,5 18022,7 132934,7 5356,2 62637,0 

2005 г. 

89 

49878,6 2409,4 24461,0 232599,7 5427,7 61793,7 

01.12.2006 ж. 105  64537,9 

2472,1 

42667,1 

255721,7 

8853,8 

103974,4 

 

Осы  валюталарға  тұтынушылық  белсенділік  қазіргі  уақытқа  дейін  сақталып  отыр. 

Айырбастау  пункттерінің  халықтан  америка  валютасын  сатып  алу  көлемі 2000 жылғы 

көрсеткіштен 4,5 есе,  сату  көлемі 2 есе  асты.  Долларға  жоғары  сұраныстың  ықтимал 

факторлары  арасынан  Америка  валютасының  əлемдік  нарықтарда  нығайғандығын  айтуға 

болады. 

Ресей  рублімен  айырбастау  операциялары  да  өсті,  бұл  Ресей  Федерациясымен 

жүргізілген белсенді сауда операцияларына байланысты. Мəселен, 2005 жылы Ресей рублін 

сатып алу көлемі 2000 жылғы көрсеткіштен 2,2 есе, сату көлемі 5,5 есе асты.  

Қазақстан  банк  жүйесіндегі  жүргізілген  реформалар  жүйені  бұрынғы  Кеңестік 

əлем  кеңестігіндегі  алдыңғы  позицияға  лайықты  түрде  шығарды.  Сонымен  бірге,  бүгінгі 

күні  елдің  қаржы  секторының  алдында  үлкен  міндеттер  тұр,  оларды  шешу  елдің  ДСҰ-на 

кіруі  жағдайында  аса  маңызды  болып  табылады.  Осы  міндеттерге  байланысты  қаржы 

секторын  одан  əрі    дамыту  көрсетілетін  қызметтердің  сапасын  жəне  қол  жетімділігін 

арттыруға,  өтімді    қор  нарығын  қалыптастыруға,  адал  бəсекелестікті  дамытуға 

бағытталуы тиіс. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

30

ЭКОНОМИКА ЖƏНЕ ҚАРЖЫ НАРЫҒЫ: АЙМАҚТЫҚ АСПЕКТІЛЕР 

 

Павлодар облысындағы сыртқы экономикалық қызмет:  2006 жылғы 

9 айдың қорытындысы бойынша 

 

Г.К.Нукина  

 Павлодар филиалының экономикалық талдау жəне статистика бөлімінің бас маманы-

экономисі 

  

Павлодар облысының 2006 жылдың 9 айындағы сыртқы сауда айналымы 1229,4 млн. 

АҚШ  долл.  болды,  бұл  өткен  жылдың  осындай  кезеңімен  (бұдан  əрі – базалық  кезең) 

салыстырғанда 36,2%-ға  немесе 326,6 млн.  АҚШ  долл.  артық.  Бұл  ретте  экспорт  көлемі 

30,3% (немесе 159,6 млн. АҚШ долл), импорттың көлемі 44,5% (167,0 млн. АҚШ долл.) өсті.  

Базалық  кезеңде  сыртқы  сауда  сальдосы  (яғни  экспорт  импорттан  асып  түсті) 145,5 

млн. АҚШ долл. мөлшерінде оң болып қалыптасты, алайда базалық кезеңмен салыстырғанда 

бұл көрсеткіш 7,5 млн. АҚШ долл.  төмендеді. 

2006  жылғы 9 айда  кеден  статистикасы  тіркеген  тауарлар  экспортының  көлемі   

687,5  млн.  АҚШ  долл.  болды,  оның  ішінде  ТМД  елдеріне 573,9 млн.  АҚШ  долл.  сомасына 

тауар  экспортталды  (негізгі  кезеңге  қатысты  өсу 33,0% немесе 142,4 млн.  АҚШ  долл.),  ал 

қалған елдерге – 113,6 млн. АҚШ долл. (17,9% немесе 17,3 млн. АҚШ долл. өсті).  

 

1-сурет 

Павлодар облысы бойынша 2006 жылғы 9 айдағы экспорт 

құрылымы (%)

42,8%

52,3%

2,0%

2,9%

Химиялық өнім

Минералды өнімдер 

Металлургия

өнеркəсібі  өнімдері

Басқалары

  

 

 

 

2006  жылғы 9 айда  облыс  бойынша  экспорттың  негізгі  үлес  салмағы (52,3%) химия 

өнеркəсібі  өнімдеріне  тиесілі.  Химия  өнеркəсібі  өнімдері  мен  минералдық  өнімдер 

экспортының негізгі үлесі ТМД елдерімен сауда-саттыққа сəйкес келеді, тиісінше 87,5% жəне 

84,4%.  Мəселен, 2006 жылғы 9 айда  ТМД  елдерімен  сауда-саттықтағы  химия  өнеркəсібі 

өнімдері экспортының көлемі базалық кезеңмен салыстырғанда 69,1 млн. АҚШ долл. немесе 

28,2% , минералды өнімдер 70,3 млн. АҚШ долл. немесе 39,4% өсті.  

Облыстағы  экспорттаушы  кəсіпорындар  шығарған  өнімдерді  негізгі  тұтынушылар 

мыналар болып табылады: 

 

 

31

 

 1-кесте 

 

      

 

 

 

                                    (млн. АҚШ долл.) 

Тауар айналымы 

экспорт 

Континент атауы, 

елдер жəне елдер 

тобы 

Барлығы 

Жалпы тауар 

айналымы көлеміндегі 

елдің үлес салмағы, 

(%) 

барлығы 

Экспорттың 

жалпы көлеміндегі 

елдің үлес 

салмағы, (%) 

ТМД ЕЛДЕРІ 

 

943,3 

 

76,7 

 

573,9 

 

83,5 

Ресей 877,9 

71,4 

564,1 

82,1 

Тəжікстан  

8,0 

0,7 

7,9 

1,2 

АЗИЯ 157,0 

12,8 

81,9 

11,9 

Қытай 107,7 

8,8 

58,8 

8,5 

Монғолия 14,1 

1,1 

14,1 

2,0 

 

ТМД  елдерінің  облыстың  сыртқы  сауда  айналымындағы  үлесі  базалықпен 

салыстырғанда 1,8% азайды,  оның  ішінде  Ресей  Федерациясының  үлесі 0,7% азайды. 

Сонымен  бір  мезгілде  Азия  елдерінің  үлес  салмағы 1,3%,  оның  ішінде  Қытай 2,2% өскені 

байқалады 

Алайда,  өнеркəсіптің  əр  түрлі  саларындағы  өндірістік  кооперацияның  қалыптасып 

отырған  схемасына  байланысты  Ресей  Федерациясының  үлесі  айтарлықтай (71,4%) екенін 

атап айту қажет. Сонымен қатар, шекаралық ынтымақтастық та екіжақты қарым-қатынастың 

маңызды  элементі  болып  табылады.  Мəселен, 2006 жылғы    9  айда  шекаралық  аймақтармен 

сауда-саттықтың  көлемі  (Омбы,  Новосибирск  облыстары,  Алтай  өлкесі) 141,0 млн.  АҚШ 

долл.  құрады,  бұл  Ресеймен  сауда-саттық  көлемінің  бестен  бір  бөлігін  құрайды.  Ресейге 

экспорттың  негізгі  тауар  номенклатурасы  тас  көмір,  электр  энергиясы,  саз  балшық  болып 

табылады.  Шекаралық  аймақтардың  іскер  топтарымен  облыстың 70-тен  астам  кəсіпорны 

өзара  қызмет  істейді,  оның  ішінде  «Еуроазия  энергетика  корпорациясы»  АҚ, «Қазақстан 

Алюминийі» АҚ, «Богатырь Аксес Комир» ЖШС,  «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» АҚ сияқты 

ірі кəсіпорындар бар. Мəселен, 2006 жылғы қазанда «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» АҚ-ында 

үшінші  жəне  төртінші  блоктардың  құрылысын  техникалық-экономикалық  негіздеулердің 

тұсаукесері болды. Мұндай құрылысқа Ресей де, Қазақстан да мүдделі, себебі осы кəсіпорын 

акцияларының 50% «Интер  РАО  ЕЭС»  ЖАҚ  (Ресей), 50% - қазақстандық  құрылтайшыға 

тиесілі.  Үшінші  блоктың  құрылысына  арнап  ресейлік  тарап 500 млн.  АҚШ  долл.  бөлуге 

ниеттеніп отыр. Жұмысты 2011 жылы аяқтау жоспарлануда.  

Ресейге  экспортталатын  негізгі  өнім  алюминий  тотығы  мен  гидрототығы  болып 

табылады, ол 2006 жылдың 9 айы ішінде 356,3 млн. АҚШ долл. сомасына  экспортталды, бұл 

жалпы экспортталатын тауар көлемінің 51,8% құрайды.  

2006 жылғы 9 айда таскөмір экспортының сомасы 214,2 млн., АҚШ долл. құрады, бұл 

жалпы  экспортталатын  тауар  көлемінің 31,2% құрайды.  Қазақстаннан  экспортталатын  тас 

көмірдің 99,8% Ресейге жеткізіледі.  

2006  жылы  «Богатырь  Аксес  Комир»  ЖШС  40 млн.  тонна  көмір  өндіруді 

жоспарлауда, оның 52% немесе 21 млн. тоннасы Ресейге жеткізіледі, қалған 48% немесе 18 

млн.  тоннасы    ішкі  нарыққа  жіберіледі. 1 млн.  тоннадай  көмір  Қырғызстанға  жəне  басқа 

 

32

елдерге жеткізілді. Мəселен, 2006 жылғы қазанда Қытайға пилоттық сынақтық көмір жөнелту 

жүзеге асырылды.   

Облыс  кəсіпорындарының  Ресейден  кейінгі  екінші  ірі  əріптесі  Қытай  болып  қала 

береді,  бұл  елмен  тауар  айналымының  үлес  салмағы  базалық  кезеңдегімен  салыстырғанда 

2,2%  ұлғайды. 2006 жылғы 9 айда  базалық  кезеңдегімен  салыстырғанда  экспорт  көлемі 6,2 

млн.  АҚШ  долл.  ұлғайды  жəне 58,8 млн.  АҚШ  долл.  болды.  Қытайға  негізінен 

экспортталатын өнім алюминийдің тотығы жəне сутотығы болып табылады  (44,6 млн. АҚШ 

долл. немесе экспорттың жалпы көлемінің  6,5%).  

Кеден  статистикасы  тіркейтін  тауар 

импорты

  есепті  кезеңде 541,9 млн.  АҚШ  долл. 

құрады, бұл базалық кезеңдегі деңгейден 44,5% немесе 167,0 АҚШ долл. асып түседі.  ТМД 

елдерінен 369,4 млн.  АҚШ  долл.  сомасына  (немесе  салыстырылып  отырған  базалық 

кезеңдегіден 33,4% артық),  ал  қалған  елдерден –172,5 млн.  АҚШ  долл.  сомасына  тауар 

əкелінді (базалық кезеңдегіге қарағанда 75,9% артық). 

   2-сурет 

жүктеу/скачать 0,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: