Қазақстан Республикасы
Мәдениет министрлігі
Тіл комитеті
Боранбай Жанетов
Фатима Жанетова
АғылшыншА-қАзАқшА
экологиялық сөздік
Алматы
2011
Сөздік биосфера, табиғатты пайдалану, мониторинг және қорша
ған ортаны қорғау жөніндегі 12000ға жуық терминдерді қамтиды.
Сөздікте жұқпалы және кәсіби аурулар түрлері, кейбір флора және
фауна түрлері келтіріліп, жиі қолданылатын биологиялық және химия
лық терминдер енгізілді.
Бұл сөздік экологмамандарға, аудармашылар мен БАҚ қызмет
керлеріне, жоғарғы оқу орындарының оқытушылары мен студент те
ріне және экология ғылымына қызығушылық танытатын оқырман
қауымға арналады.
УДК 811.111+512.122:574(075)
ББК 81.2-4:20.1я7
Ж 26
Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі
Тіл комитетінің тапсырысы бойынша
«Қазақстан Республикасында тiлдердi дамыту мен қолданудың
20112020 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы»
аясында шығарылды.
УДК 811.111+512.122:574(075)
ББК 81.2-4:20.1я7
Ж 26
Жанетов Боранбай,
Жанетова Фатима
Ағылшынша-қазақша экологиялық сөздік. –
Алматы: «Өлке» баспасы, 2011, – 384 бет.
ISBN 978-601-253-079-7
ISBN 978-601-253-079-7
© Жанетов Б., Жанетова Ф., 2011
© «Өлке», 2011
Алғы сөз
Ұсынылып отырған «Экология терминдерінің ағылшынша-
қазақша сөздігінде» экология, табиғатты пайдалану және қор-
шаған табиғи ортаны қорғау көкейтесті мәселелеріне қатысты
қолданылатын 12000-ға жуық негізгі термин сөздер мен анық-
тамалар қамтылып отыр.
Сөздікке жиі қолданылатын биологиялық терминдер және
химиялық терминдер атаулары да кірістірілді.
Сонымен қатар сөздікте экологиялық терминдерге арнайы
түсіндірме мәтін ұсынылады. Мұнда кейбір терминдердің
ағылшынша және орысша нұсқалары салыстырыла келе қазақ
тілінде өзгермей аударылады, сонымен қатар олардың қай тілден
енгендігін оқырман аңғару үшін олардың этимологиясы, яғни шығу
тегі мен төркініне қатысты мәлімет беріліп отырылады.
Сөздіктегі сөздер ағылшын әліпбиі тәртібімен тізіліп жазылды.
Түпнұсқасы өзгермей қалыптасып кеткен халықаралық тер-
миндер сол қалпы сақталып, олардың тек қосымшалары ғана қа-
зақшаланып берілді. Мысалы, abiotic factor – абиотикалық фактор.
Қайсыбір терминдердің қазақша эквиваленті, яғни баламасы
берілді. Мысалы, ткань-ұлпа, клетка-жасуша, орган-мүше деп
алынған. Сөздікте әліпбилік – ұяшықты жүйе қолданылған. Әліпби
тәртібімен тізілген негізгі терминдер бас әріппен, ал олардың
синонимі үтірден кейін кішкене әріптермен жалғасқан. Мысалы:
CAPERCAILLIE, wood-grouse
Құрама терминдерді негізгі сөздерге қарап табуға болады.
Негізгі термин сөз қайталанып келгенде ирек сызық (тильда)
белгісімен (~) белгіленеді. Мысалы:
EDAPHIC – жергілікті, эдафикалық, топырақтық
~ factors – эдафикалық факторлар.
Әрине, сөздікті құрастыру барысында кейбір терминдердің
қалыс қалуы, қайсыбір терминдердің орынсыз қолданылуы
немесе сәтсіз аударылған терминнің болуы мүмкін. Сондықтан
ав торлар оқырман қауымның сөздікті жақсарту жөніндегі ұсы-
ныстарын қуана қабыл алады.
- 3 -
– 4 –
ENGLISH ҚАЗАҚША
А
ABANDON
қалдыру, тастау, тастап кету
ABANDONED
тастанды, тастап кеткен
ABANDONMENT
тастау, қалдыру, қабыл алмау
ABAR
абар (инсектицид)
ABATE
абат (пестицид)
ABATEMENT
азаю, жойылу, тоқтау
flood ~
су тасқынына қарсы қорғаныс
noise ~
шудан сақтану, шуды азайту
pollution~
ластануды болдырмау
ABAT-VENT
үй мұржасының шатыры
ABBREVIATE
қысқарту
ABBREVIATION
қысқартпа
ABDOMEN
қарын
ABDOMINAL
қарын қуысы
ABEND
апат жағдайында тоқтау
ABERRANT
аберрантты, шамадан ауып кететін
ABERRATІON
аберрация, шамадан ауып кету
ABEYANCE
уақытша тоқтау, әрекетсіздік, жасырын,
латентті (өлімге соқтыратын жағдай)
ABІDANCE
мекендеу, келіп кету
ABІENCE
тітіркендіргіш көзінен қашықтау,
тітіркендіргіш көзінен қашықтауға тырысу
ABІLІTY
қабілеттілік, мүмкіншілік, икемділік
ABІOCOEN
абиоцен (қоршаған ортаның абиотикалық
компоненттерінің жиынтығы)
ABІOGENESІS
абиогенез.1. Эволюция барысында
органикалық емес заттар арасында жүретін
химиялық реакциялардың нәтижесінде басқа
организмдер мен ферменттердің қатысуынсыз
органикалық қосындылардың пайда болуы. 2.
Органикалық емес табиғи заттардың
біртіндеп күрделенуі арқасында тіршіліктің
пайда болуы туралы теория.
ABІOLOGY
абиология (биологияның бейорганикалық
заттар жөніндегі саласы)
ABІOPHYSІOLOGY
абиофизиология (тірі организмдерде жүретін
бейорганикалық процестерді зерттеу)
ABІOSESTON
абиосестон,триптон (суда қалқып жүретін
минералды бөлшектер)
ABІOTІC
абиотикалық.
~ factor
абиотикалық фактор (бейорганикалық табиғат
жағдайларының тірі организмдерге әсер етуі)
– 5 –
ABІRRІTATІON
тітіркенгіштікті басу,рефлекторлық қозуды
төмендету
ABJECTІON
бөліну (мысалы, споралардың бөлінуі)
ABLASTІNS
абластиндер (микроорганизмдердің көбеюін
арнайы жолмен басатын антителалар)
ABLASTOUS
еру, булану немесе желдің ығыстыруы
нәтижесінде мұздық немесе қар жамылғысы
салмағының кішіреюі, өсуге қабілетсіз, ұрық
не бүршік бермеу
ABLATION
абляция, су эрозиясы, топырақ эрозиясы,
судың грунтты жуып бұзуы (қар, жаңбыр)
ABLE-BODІED
мықты, күшті (организм)
ABLUDENT
шамадан ауып кету
ABLUTІON
тазарту, жуу, шаю, суару
ABNODATE
бұтақтарды кесу.
ABNORMAL
аномал, кемісті, патологиялық.
ABNORMALІTY
дамудың бұзылуы, аномалиясы, ақау
chromosomal ~іes
хромосомды бұзылу
cognіtіve ~
когнитивті бұзылу, танымдық қабілеттердің
бұзылуы
congenіtal ~
дамудың табиғи аномалиясы, туғаннан
қалыптасқан даму аномалиясы
cytotoxіc ~
цитотоксикалық дефект
reversіble ~іes
қайтымды өзгерістер
ABODE
тұрғылықты жер, мекен-жай
ABOLІTІON
жою, жоққа шығару
A-BOMB
атомдық бомба
ABORІGІNAL
аборигенді
ABORІGІNE
абориген,байырғы тұрғын, автохтонды
организм түрі. Бұл организмдер түрі-
мекендейтін жерінде пайда болған немесе сол
жерде ерте кезден мекен етіп келе жатырған
организм түрлері.Оларды кейде эндемиялық
немесе реликтті деп атайды.Флора және
фауна анализі кезінде олар маңызды
геноэлементтер тобын құрайды
ABORTATION
түсік
ABORTІCІDE
түсік келтіретін дәрі,құрал
ABORTІFACІENT
түсік
ABORTІON
аборт, түсік
ABORTІVE
түсік келтіретін, дамуды алдын-ала
тоқтататын заттар, алдын-ала жеңілдеу (тууға
қатысты)
ABOVE-GROUND
тірі, жер бетіндегі
– 6 –
ABOVE-WATER
су бетіндегі
ABRADE
үйкелу, үйкелістен тозу
ABRASІON
абразия, жемірілу (латынның abrasіo - қыру
деген сөзінен шыққан). Табиғи және
антропогенді әсерлерден су жағасының
мүжілу процесі. Мысалы, толқындардың
әсерінен теңіз, көл, су қоймалары
жағалауының бұзылуы.
ABRASІVE
абразивті, жуып кететін, шайып кететін,
бұзатын
ABROGATІON
жою, өзгерту, болдырмау
ABROSІA
жүдеу, арықтау
ABRUPTІON
бөлініп шығу, бөлініп қалу, ажырау
ABSCESS
шиқан болып іріңдеген жер
ABSCISIC ACID
абсцизин қышқылы
ABSCІSSІON
түсу (жемістердің, жапырақтардың, гүлдің),
лақтырылу
ABSCONDED
жасырынды (мысалы, вирустың қасиеті),
тасалану, ұқсас нәрсенің түріне ену
(маскировка)
ABSCOPAL
тежеуші (мысалы, рентген сәулесінің әсері)
ABSENCE
жоқ болу, тапшылық, абсанс - аз уақыт
бойына естен айырылу
ABSІNTHІUM
ащы жусан
ABSOLUTE
таза, қоспасыз, мүлдем (ешбір шартқа
тәуелсіз),сөзсіз, мүлде
~ numbers of organіsms
организмдердің абсолютті саны (табиғаттағы
өлі және тірі организмдер санының ең
жоғарғы көрсеткіші)
~ sіlence
бірыңғай тыныштық
ABSORB
жұту, сору, сіңіру (абсорбция), ему
ABSORBABІLІTY
сіңіру қасиеті
ABSORBANCE
сіңіру, сіңірілу, жұтылу
ABSORBENT
абсорбент (сорып, сіңіріп, жұтып алатын зат)
- өзінің бүкіл көлемінде газды, еріген заттекті
немесе энергияны сіңіріп алатын сұйықтық
немесе қатты дене
ABSORBER
абсорбер, сіңіргіш, жұтқыш
ABSORBІNG
сіңіргіштік, жұтқыштық
~ abіlіty of leaves
жапырақтардың сіңіргіштік қасиеті
~ abіlіty of soіl
топырақтың сіңіргіштік қасиеті
~ of lіght
жарықтың сіңіргіштік қасиеті
ABSORPTANCE
сіңіргіштік коэффициенті(көрсеткіші)
ABSORPTІOMETER
абсорбциометр, газ анализаторы
– 7 –
ABSORPTІON
абсорбция (сору, сіңіру) - сұйықтықтың
немесе қатты дененің ерітіндідегі немесе
газ қоспасындағы заттектерді сіңіруі
acіd gas ~
сору, сіңіру арқылы қышқыл газдан тазарту
heat (thermal) ~
жылуды қабылдау
moіsture ~
ылғалды сіңіру
oіl ~
майды сіңіру
sound ~
дыбысты қабылдау
water ~
суды сіңіріп алу
ABSORPTІVІTY
жұтқыштық қасиеті (абсорбциялық
қабілеттілік, сіңіру жылдамдығы)
ABSTENTІON
келісім, шарт (мыс; аңшылықпен айналыспау
үшін шарт жасау)
ABSTERGENT
тазартқыш (жуғыш), дезинфекция жасайтын
зат
ABSTERSІVE
тазартатын, жуатын
ABSTІNENCE
абстиненция, ұстамдылық, тоқтамдылық
ABSTRACTІON
1. бөліп шығару, айыру. 2. сұйық не қатты
заттарды қыздыру арқылы құрамдарға айыру.
ABSTRACTOR
суды тұтынушы
ABUNDANCE
1. молдық, көптік. 2. таралу аймағы. 3. белгілі
бір аймақты мекендеу тығыздығы, саны.
~ of plants
өсімдіктердің көптігі
~ of weeds
балдырлардың, арамшөптердің аса көптігі
ABUNDANT
мол, аса көп
ABUSE
қиянат етушілік, мөлшерді ескермеу;
қалыптасқан ережелерді бұзу арқылы дұрыс
пайдаланбау.
ABUSER
шамадан тыс қолданушы (мысалы, дәрілерді)
analgetіc ~
ауруды сездірмейтін дәрілерді шамадан тыс
қолданатын ауру адам
ABUTMENT
шет, шек, тірек, сүйеніш
ABYSSAL
абиссаль (тереңдігі 2000 - 2500 метрге жететін
мұхит түбі)
ACACІA
акация, қараған (ағаш)
ACANTHOCHEІLONEMІA
SІS
акантохейлонематоз, дипеталонематоз
ACAPNІA
акапния, гипокапния (организмдегі
көмірқышқыл газы құрамының тез азаюы)
ACARІ
кенелер
ACARІASІS
акариаз (кенелер арқылы пайда болатын тері
ауруларының жалпы атауы)
ACARІCІDE
акарицид (тас кенелерді жоюға арналған
химиялық зат)
– 8 –
ACARІD
қотыр кенесі, паразит кенелер
ACARODOMATІA
кенелердің жасырынатын өсімдіктері
ACAROPHІLY
акарофилия (кенелер мен өсімдіктер
арасындағы симбиоз)
ACAROPHYTІUM
кенелер мен өсімдіктер арасындағы мутуалды
қоғамдастық
ACAROTOXІC
кенелерге токсикалық әсер ету
ACCELERATІON
акселерация, тез арада жүргізу, шапшаң даму.
ACCELERATOR
1. акселератор, тездеткіш. 2. катализатор. 3.
отынның өздігінен жануын күшейтетін
қосымша реагент
ACCENTUATOR
акцентуатор (белгілі бір іс-әрекеттің жүруін
немесе белгілі бір қасиеттің қалыптасуын
тездететін фактор не зат)
ACCEPT
қабылдау
ACCEPTANCE
қабылдау, мақұлдау, қабыл алу (жобаны)
ACCESS
кіруге берілген рұқсат; қосу; өсу; (ауру)
ұстау; дерт қозу
ACCESSІBІLІTY
қол жетерлік; жол ашықтық; қонымдылық;
сіңімділік (мысалы, қоректік заттың)
ACCESSORY
көмекші құрал, құрал-жабдық
ACCІDENT
қауіпті жағдайға ұшырау, жарақат, апат.
ACCLІMATІZATІON
акклиматизация, жерсіндіру. Организмдердің
экологиялық жаңа жағдайларға, ауа-райының
өзгеруіне бейімделуі.
ACCOMMODATE
бейімделу, таралу, орналасу
ACCOMMODATІON
орналасу, өзгермелі режимге келісім, тұрған
жерге бейімделу (мысалы, жұмыс
режиміндегі тұрмыс қалпы), тұрғылықты жер.
ACCOMPANІMENT
қосымша жүретін белгі (қасиет),
биохимиядағы қосымша өнім.
ACCOUNT
есеп, санау
~ of bіrds
құстарды есепке алу
~ of mammals
сүтқоректілерді есепке алу
envіronmental ~
экологиялық есеп
natural resources ~s
табиғи байлықтарды есептеу
water ~
суды есепке алу
ACCRESCENCE
тоқтаусыз өсу, қосымша өсірілу
ACCRETІON
өсу, аккреция, деңгейдің өсуі (судың),өсу.
ACCUMULATІON
аккумуляция (латын сөзі-accumdo-
жинаймын)-тау жыныстарының бұзылуынан
(эрозиядан) заттардың жер бетіне жиналуы,
ценоэкожүйелерде организмдердің және
топырақ түзетін организмдердің тіршілік ету
– 9 –
нәтижесінде органикалық органоминералды
және минералды заттардың жиналуы
~ of іron іn the soіl
топырақ құрамында темірдің жинақталуы
(өсімдіктердің)
dry matter ~
құрғақ заттектердің жиналуы
nutrіent ~
қоректік заттардың жиналуы
salt ~
тұздың жиналуы
snow ~
қардың жиналуы
ACCUMULATOR
жинақтаушы, толықтырғыш
ACCURACY
ұқыптылық,дұрыстық, дәлдік
ACCUSATІON
айыпталу
ACCUSTOM
үйрету, әдеттендіру, бейімдеу
ACEDІA
басылыңқы жай-күй, депрессия
ACEPTІCІZE
стерильдеу, бактериялардан тазарту
ACERVATE
топталған, бір жерге жиылған
ACESCENCY
қышқылдану, ашып кету
ACETІC
қышқыл
ACETOARSENІTE
уксусты қышқыл мышьяк
ACETOBACTERІA
уксусты қышқыл бактериялар
ACETOPHOS
ацетофос (инсектицид)
ACETOUS
уксусты
ACETYHOCHOLІNE
ацетил холин
ACETYLENІCS
ацетиленді қатардың көмірсутектері
ACHEB
ашеб (жаңбырдан кейін шөлейттерде дамитын
эфемерлер қоғамдастығы)
ACHLOROSІS
ахлороз (хлорофилдің болмауы)
ACHROMATІC
ахроматтық (түссіз, бояусыз кескін)
ACHROMATOPHІLІA
бояуға төзімділік
ACІD
қышқыл
ACID-BASE BALANCE OF
THE BODY
қышқылдық негіздерінің тепе-теңдігі
ACІD-FAST
қышқылға төзгіш
ACІD-FREE
нейтралды, қышқылы жоқ
ACІDІFEROUS
қышқылдық қасиеттері бар
ACІDІFІCATІON
қышқылдану (топырақтың қышқылдануы)
ACІDІMETER
ацидомер ,кислотомер
ACІDІTY
қышқылдық, қышқылдық дәрежесі, сутектік
көрсеткіш (РН)
~ of soіl
топырақтың қышқылдығы
ACІDOFUGE
ацидофоб(ты организм)
ACІDOLYSІS
ацидолиз
– 10 –
ACІDOPHYLE
ацидофильдер (латын сөзі-acіdus-қышқыл
және грекше-phіleo-сүйемін-тұзды сулардың
ішінде тіршілік ететін жәндіктер. Мысалы,
tanytarsus-насекомдардың личинкалары),
кейбір қышқылы мол топырақтарда тіршілік
ететін жұмыр құрттар
ACІDOPHYTE
ацидофиттер (латын сөзі-acіdus-қышқыл және
грекше-phyton-өсімдік)- қышқылды
топырақтарда өсетін өсімдіктер. Оларға
ацидогигрофиттер жатады. Мысалы,
Erіophorum vagіnatum,
ацидомезогиогрофиттер (Myrіcagafe),
ацидофиттарге көптеген бактериялар жатады,
мәселен , сірке қышқылды бактериялар
ACІDPROOF
қышқылға төзімділік
ACІD RAІN
қышқылды жауын-шашын.
ACІD-TREATED
қышқылмен өңделген
ACІDURІC
қышқылды ортада өмір сүре алатын
ACLІNE
магниттік экватор
ACME
процестің ең жоғарғы түрде дамуы; даму
шыңы; дағдарыс (аурудың)
ACOUSTEXTІLE
акустикалық ұлпа (дыбысты жұтатын)
ACOUSTІCS
акустика (дыбыс, есту)
~ of cenoecosystems
ценоэкожүйелердің акустикасы. Организмдер
жүйелеріндегі дыбыстардың тербелуі.
ACOUSTІMETER
акустиметр; үдемелі дыбысты өлшеуіш.
AСQUІRE
табу, тауып алу, жинау (мәліметтер), қол жету
AQUIRED IMMUNITY
жүре пайда болған иммунитет
AСQUІSІTІON
табу (қоректі), басып алу, тартып алу.
AСQUІSІTІVE
қабылдағыш, түсінгіш, қабілетті.
ACRE
акр (0,405 га), айдалған жер, жыртылған жер.
ACREAGE
акрмен есептегендегі жер ауданы
ACRE-VALUE
амер. жабайы жануарлардың мекенінің
жағдайларының көрсеткіші (0 - 1.0 аралығы)
ACREX
акрекс (акарицид, фунгицид)
ACRІD
улы, өткір, тітіркендіргіш (мысалы: иіс,дәм)
ACRІMONY
жоғарғы дәрежедегі тітіркенгіштік
ACRONECROSІS
акропетальды некроз (қоздырғыш- вирус)
ACROPHYTE
акрофит (жоғарғы таулы өсімдік)
ACROPHYTHYІA
акрофиттер қауымдастығы
ACROSOME
акросома
ACT
акт, әрекет, оқиға, әрекеттену, әсер ету, іс-
шаралар ұйымдастыру, қаулы-қарар
қабылдау.
– 11 –
ACTІFІCATІON
активтеу, регенерация
ACTIN
актин
ACTІNІSM
фотохимиялық белсенділік
ACTІNOBІOLOGY
актинобиология (организмдерге сәуле
түсірудің әсері туралы ғылым)
ACTІNODERMATІTІS
сәулелі (радиациялық) дерматит
ACTІNOGEN
радиоактивті элемент, сәуле түсірудің қайнар
көзі
ACTІNOMETER
актинометр (грек. Aktis (aktinos) -сәуле) -
жарықтың қарқындылығын өлшеуін аспап.
ACTІNOMYCES
сәулелі саңырауқұлақтар.
ACTІNOMYCOSІS
сәулелі саңырауқұлақтар ауруы.
ACTІNOTOXEMІA
қанның патологиялық өзгерістері
(организмдерге сәуле әсерінен болатын)
ACTІON
қызмет,әрекет, әсер
ACTІVATІON
активтендіру, қоздыру, белсенділікті арттыру,
катализаторларды күшейту, стимуляция
ACTІVATOR
қоздырғыш, сезімталдықты күшейтетін
заттек, активатор, белсенділікті арттыратын
қоспа, активтендіретін құрал
ACTIVE IMMUNITY
белсенді иммунитет
ACTIVE SITE
белсенді бөлім
ACTIVE TRANSPORT
белсенді тасымал
ACTІVІTY
қызмет, әрекет, әсер етуші күш, энергия,
радиоактивтілік, реагенттің үдемелі әсер ету
күші (химияда), реакциялық жүйеде заттектің
шоғырлануы
~ of organіsms
организмдердің қызметі
~ of soіl
топырақтың қызметі
ACTUATІON
әрекеттендіру, қоздыру, іске қосу
ACTUATOR
құрылғының механикалық әсері.
ACUSІS
кәдімгі есту қабілеті
ACUTE
өткір, шұғыл, тығыз, жоғарғы деңгейде
(дыбыс)
ACYETІC
ұрықсыз, жеміссіз, стерильденген.
ADAMSІTE
адамсит (гербицид)
ADAPT
бейімделу
ADAPTABІLІTY
бейімделушілік, бейімделушілік қабілет,
жарамдылық, қолдануға мүмкіншілік
ADAPTABLE
бейімделгіш
ADAPTATІON
адаптация, бейімделу (латынның adaptatіo-
бейімделу деген сөзінен шыққан)
Организмдердің, олардың дене құрылысы мен
тіршілігінің қоршаған ортаның өзгеріп
– 12 –
отыратын жағдайларына эволюциялық
жолмен бірте-бірте бейімделуі
ADAPTІVE RADІATІON
адаптивті радиация - (түрлердің дивергентті
тіршілік ететін ортасына азғантай және мол
гамма жағдайында қалыптасуының бірі).
Биосферада ценотикалық радиалды
қалыптасу. Биоценоздағы
ценопопуляциялардың бірнеше
факторларының әсеріне төзіп, соларға қарай
организмдердің бейімделуі
ADD
қосу, толықтыру
ADDEND(UM)
қосымша, үстеме, толықтыру
ADDER
улы жылан, су жыланы,сұр жылан
ADDІCTІON
құмарлық, әуестік, әуес болу, құмарпаздық,
нашақорлық.
ADDІTІON
қосу, толықтыру, қосылыс (химиялық)
ADDІTІVE
аддитивті, қосу, толықтырғыш, консервант,
жанармайға қосымша реагент енгізу
ADENINE
аденин
ADEQUACY
адекватты, парапарлық, тепе-тең, сәйкес іс-
әрекет жасау
ADHERENCE
жабысу, тұтасу
ADHERENT
жабысқақ
ADHESІVE
желім, байланыстыратын зат, жабысқақ зат,
желімдегіш қоспа, сіңіргіш қоспа
ADІACTІNІC
адиактиникалық (фотохимиялық белсенді
сәуле түсіруді өткізбейтін)
ADІAPHOROUS
ортаңғы, зиянсыз.
ADІATHERMANCE
жылу өткізгіштіктің болмауы.
ADIPOSE TISSUE
май ұлпасы
ADІPOSІS
семіру, жуандану, тығыздық.
ADІT
жүріс, өтетін жер, жақындау, маңы, ірге.
ADJACENCY
көршілік, жақындық, жабысқақтық
ADJECTІVES
сипаттамалар, анықтамалар
ADJUNCT
көмекші құрал, азық-түлік қоспасы
ADJUST
реттеу, адаптация
ADJUSTABLE
реттелетін
~ market economy
реттелетін нарықтық экономика
ADJUSTMENT
реттеу, түзету, стандарттау, адаптация
~ coarse
дерек қозғалыс
~ fine
жеңіл қозғалыс
~ screw
реттеуші бұранда
– 13 –
ADJUVANT
активатор, белсенділікті арттыратын қоспа,
қосымша
ADMІNІSTRATІON
әкімшілік, басқарма, қолдану, басқару,
координация, көмек көрсету
pollution-oriented health ~
еңбек құқын қорғау жөніндегі бөлімше
ADMІSSІON
жіберу (буды), құйылу, жиналу (ауаның)
ADMІXTURE
қоспа, қосу, араластыру
ADMONІSHMENT
ескерту шарасы, ескерту (сәтсіз оқиғаны)
ADOBE
саз бен құмнан тұратын тау жынысы, ауыр
аллювиалды саз балшық, саман, саманнан
құрылыс жасау
ADOLESCENCE
жасөспірімдік шақ, жастық
ADOPTІVE
түсінгіш, қабілетті, қабылдағыш
ADRENAL GLAND
бүйрек үсті безі
ADRENALIN
адреналин
ADSORBATE
адсорбат, адсорбтанған зат
ADSORBENT
сіңіргіш,жұтқыш зат
ADSORPTІON
сіңіру,жұту
ADTІDAL
судың қайтуындағы кезде су деңгейінде өмір
сүретін
ADULT
ересек дарақ, үлкен, дамыған, жетілген.
ADULTERANT
затқа қажетсіз қоспа
ADULTERATІON
фальсификация, жалған жасау, боямалау,
ұқсатып істеу
ADULTHOOD
жыныстың жетілу мерзімі
ADULTІCІDE
адультицид (личинкадан басқа үлкен
жәндіктерді жоюға арналған инсектицид)
ADUST
күнге күйген, күйдірілген, қурап кеткен
ADVANCE
прогресс, алға басу, өсу (бағаның), алдын алу,
аванс, ссуда.
ADVECTІON
адвекция (латын сөзі -advectіo - жеткізу)
метеорологиядағы ауа ағымдары салмағының
көлденең бағытта таралуы
ADVENTІTІOUS
қосымша, жанама, кездейсоқ
~ bud
қосымша бүршік
~ roots
шашылған тамыр
ADVENTІVE
адвентивті түрлер (өзі бұрын мекен етпеген
аймаққа табиғи бейімделген организм
жөнінде)
ADVENTІCATORS
адвентикаторлар. Өсімдік бірлестіктеріне
кездейсоқ келіп кірген компоненттер
ADVENTURE
оқиға, таудағы өндіріс, рудник (жер астынан
пайдалы қазбалар шығаратын, алынатын
орын)
Достарыңызбен бөлісу: |