Бухгалтерлік есеп

220
Дт Кт Құжаттар
3110, 3130—3190 1010—1040 МСИ-ның декларациялары,
шот-фактуралар, төлем тапсырмалары
Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында тек қана 
активті шоттар орналасқан. Бұл жағдайда баланстың активі мен 
пассиві кемитін 4 типті «Пассивті-активті» операция орын алады. 
Бір жағынан кәсіпорынның ақша қаражаттары, екінші жағынан бір 
мезгілде сол сомада салықтар бойынша кредиторлық қарыздары 
кемиді. Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысалдар келтіреміз: 1) кәсіпорында 2005 жылдың 1-тоқсанында 
сол жылы наурыз айының 31 жұлдызындағы декларациясы мен шот-
фактураларға сәйкес, өткізілген өнім мен тауарлар үшін 280000 теңге 
сомада ҚҚС төленді. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше 
болады:
Дт Кт Сома Ескерту
3130 — 1040 = 280000 4 типті операция
П (-) А (-)
2) 2005 жылдың 1 тоқсанында сол жылы наурыз айының 31 
жұлдызындағы декларациясы мен есептерге сәйкес, жеке табыс 
салығы 18500 теңге сомада төленді. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу 
төмендегіше болады: 
Дт Кт Сома Ескерту
3120 — 1010 = 18500 4 типті операция
П (-) А (-)
б) Еншілес (қауымдастырылған) ұйымдарға кредиторлық қа-
рыздарды жабу (төлеу). Бұл операциялар № 3320—3340 «Еншілес 
(қауымдастырылған) ұйымдарға қысқа мерзімді кредиторлық 
берешек» шоттарының дебеті бойынша бейнеленеді. Еншілес (қауым-
дастырылған) ұйымдарға кредиторлық қарыздар жабылатындықтан, 
шаруашылық операция № 1010—1040 шоттардың кредитінен де-
бетіне жасалады. Бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:

221
Дт Кт Құжаттар
3320—3340 1010, 1040 МСИ-ның декларацияларын
есептеу бойынша есептер, шот- 
фактуралар, төлем тапсырмалары, 
квитанциялар 
Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында тек қана 
активті шоттар орналасқан. Бұл жағдайда баланстың активі мен 
пассиві кемитін 4 типті «Пассивті-активті» операция орын алады. 
Бір жағынан кәсіпорынның ақша қаражаттары, екінші жағынан 
бір мезгілде сол сомада еншілес ұйымдар бойынша кредиторлық 
қарыздары кемиді. Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысал келтіреміз: кәсіпорын 2005 жылы маусым айының 30 
жұлдызындағы № 174 төлем тапсырмасына сәйкес, 2200000 теңге 
сомада еншілес ұйымдарға қарызын жапты (төледі). Бұл жағдайда 
бухгалтерлік жазу төмендегіше болады: 
Дт Кт Сома Ескерту
3320 — 1040 = 2200000 4 типті операция 
П (-) А (-)
в) Алынған аванстарды жабу. Олар бойынша есептер № 3510 
«Алынған қысқа мерзімді аванстар» пассивті шоттарының дебеті 
бойынша бейнеленеді. Бұрын алынған аванстардың жабылуы (тө-
ленуі) болғандықтан, шаруашылық операция № 1010, 1040 шоттардың 
кредитінен № 3510 шоттың дебетіне жасалады. Бухгалтерлік жазу 
төмендегіше болады:
Дт Кт Құжаттар
3510 1010, 1040 Келісімдер, салыстыру актілері, 
төлем тапсырмалары
Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында тек қана 
активті шоттар орналасқан. Бұл жағдайда баланстың активі мен 
пассиві кемитін 4 типті «Пассивті-активті» операция орын алады. 
Бір жағынан кәсіпорынның ақша қаражаттары, екінші жағынан 
бір мезгілде сол сомада алынған аванстар бойынша кредиторлық 
қарыздары кемиді. Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.

222
Мысал келтіреміз: кәсіпорын 2005 жылы ақпан айының 29 
жұлдызындағы № 439 төлем тапсырмасы мен келісім шартына 
сәйкес, 1700000 теңге сомада тауар-материалдық қорларды жеткізіп 
беру үшін бұрын алынған қысқа мерзімді авансты жапты (төледі). 
Бұл жағдайда бухгалтерлік проводка төмендегіше болады:
Дт Кт Сома Ескерту
3510 — 1040 = 1700000 4 типті операция 
П (-) А (-)
г) Жеткізіп берушілерге кредиторлық қарыздарды жабу (тө-
леу). Бұл операциялар № 3310 «Жеткізушілерге қысқа мерзімді 
берешек» пассивті шотының дебеті бойынша бейнеленеді. Жеткізіп 
берушілерге кредиторлық қарыздарды жабу (төлеу) болғандықтан, 
шаруашылық операция № 3310 шоттың дебетіне № 1010, 1040, 1210—
1240, 1610, 3010-3020 шоттардың кредитінен жасалады. Бухгалтерлік 
жазу төмендегіше болады:
Дт Кт Құжаттар
1210—1240 Келісімдер, шот-фактуралар, 
3310 1610 жүкқұжаттар, төлем тапсырмалары,
1010, 1040 квитанциялар
3010—3020 
Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында активті 
және пассивті шоттар орналасқан. Активті шоттар (№ 1040, 1210, 
1610) орналасқан кезде баланстың активі мен пассиві кемитін 
4 типті «Пассивті-активті» операция орын алады. Бір жағынан 
кәсіпорынның материалдық ресурстары мен ақша қаражаттары, 
екінші жағынан бір мезгілде сол сомаға оның жеткізіп берушіге 
кредиторлық қарыздары кемиді. 
Пассивті шот (№ 3010) орналасқан кезде баланстың пассивінде тек 
қана өзгерістер болатын 2 типті «Пассивті-пассивті» операция орын 
алады. Бір жағынан кәсіпорынның жеткізіп берушіге кредиторлық 
қарыздардың көлемі кемиді, ал екінші жағынан бір мезгілде сол 
сомаға оның несиелер бойынша кредиторлық қарыздары көбейеді. 
Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.

жүктеу/скачать 2,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: