Цитоплазма мен сыртқы ортада К+, Na+ иондарын белгілі бір арақатынаста ұстау
жүктеу/скачать 9,18 Mb.
|
ПозитивтікбақылауКөптеген бактериялық гендер позитивтік бақылаудың қарамағында болады. ГендерактивтілігініңпозитивтікбақыланумеханизмінақтыэффекторфакторыбаркездеактивтіліктікүшейтіпРНҚ-полимеразаныңпромоторғажалғануымена-РНҚ-ныңсинтезделуін (транскрипцияны)жылдамдатады. Гендер активтілігінпозитивтібақылауға мысал ретінде өзімізгебелгіліE.coli-діңLac –опероныналайық.Позитивтікбақылаудыңмәнімынада,жасушадаглюкозаменгалактозабаркездеLac-оперонактивтіемес,сондықтанLac–а-РНҚ-ныңсинтезіжүрмейді, β- галактозидаза ферменті де синтезделмейді. зделмейді lac-оперонныңпозитивтіреттелуі Лактозалықі-репрессорынактивсіздендіру үшінортадатекглюкозаныңболғаныжеткіліксіз. Глюкозаға қосымша элемент циклдық АМФ-катаболизмдік активтендірушібелок (КАБ)-тың болуы қажет. Олай болса жасушада Lac – а-РНҚ-ның транскрипциясы олортада индуктор ретінде глюкоза және циклдық (ц)АМФ-КАБ бар кезде жүреді. Циклдық(ц)АМФ-КАБ–тыңактивтілігіглюкозаныңконцентрациясынабайланысты.ГлюкозаLac –оперонныңактивтілігінежанамаингибиторлық(тоқтататындай)әсеретеді. ЦиклдықАМФ-тыңкішігіріммолекулаларыішектаяқшасынанбасқакөптегенбактерияларда да кездеседі, олардың синтезделуі аденил – циклаза ферментінің көмегіменжүреді, оныңжасушадағы концентрациясы жанама түрде глюкозаның метаболизміменреттеледі. Егерде бактерия өсетін ортада глюкоза жеткілікті болатын болса онда цАМФконцентрациясытөменболады,алортадаглюкозаныңметаболизмінеқатыспайтынглицерол немесе көмірсулардың басқада көзідеріболатын болса цАМФ концентрациясыжоғарылайды.цАМФконцентрациясыныңбақыланумеханизмітолықашылғанжоқ. Lac – оперонының активтілігінің реттелуінде цАМФ маңызды. Сонымен қатар ішектаяқшасыныңжасушасындаLac–опероныныңактивтілігінреттеугеқатынасатынкатаболизмдік активтендіруші белок (КАБ) «сrp» генінің өнімі болып табылады. Осы сrpнемесеаденил–циклазагендерініңмутацияғаұшырауыLac–а-РНҚ-нысинтездеуқабілетінен айырады, сондықтан Lac а-РНҚ синтезінің басталуы үшін жасушада осы екігеннің (цАМФ және КАБ) өнімдерінің болуы қажет. КАБ және ц АМФ бірігіп бірге Lac-жүйесінің активті реттеуші элементі болып табылады. Олар транскрипцияның басталуыүшінДНК тізбегінің промоторлар қатарымен байланысуы қажет.Олай болса цАМФ жәнеКАБ кешені репрессорға (негативті реттелуге) қарама-қарсы қасиет көрсететін позитивтікреттеуші болып табылады. Бұл Lac- оперонының активтілігі бір-біріне тәуелсіз позитивтіжәненегативті механизмдермен реттелетіндігінкөрсетеді. жүктеу/скачать 9,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|