Гендерактивтілігініңкерібайланысуұстанымыбойыншабасылуыферменттіңсинтезіне емес, оның активтілігіне әсер ететін реттеуші механизм болып табылады. Мұндабиосинтез нәтижесінде түзілген концентрациясы жоғары соңғы өнім бірінші синтезделгенферментпенбайланысыпметаболизмдік үдерістің жүруінежағдай туғызады.
Соңғыөнім+біріншіферменткешеніферменттіңтөртіншіреттікқұрылымынөзгертіп,оныңкатализдіксайтынактивсіздендіреді.Ферментқұрылымыныңөзгеруіоның өзінің активтілігін тоқтатады және соңғы өнім мен аралық ыдырау заттарының артықмөлшердесинтезделуінекедергіжасайды.Мысалы,ішектаяқшасындаизолейцинніңсинтезделуүдерісінзерттеубарысында(Umbеrger,1961)изолейцинді(треониналмасудағы соңғы өнім) жасанды ортаға енгізгенде, сол мезетте треониннің изолейцингеайналу үдерісі тоқталған. Изолейциннің мөлшері шамадан тыс артқан жағдайда жасушадабұл аминқышқылының синтезі тоқталып, экзогендік изолейцинді пайдалану басымырақжүрген.
Прокариоттарғақарағандаэукариоттардыңқұрылымыкүрделі.Мысалы,адамағзасында200астамәртүрліжасушаларжәне100ақуыздарболады.Эукариоттаргендерінің экспрессиясыныңреттелуінің текөзінетәнбақыланумеханизмдері бар.
Эукариоттардагендерактивтілігіреттелуініңекітипінажыратады:
қысқа мерзімді немесе қайтымды реттелу бактериялардағы реттелуге сәйкес, ортадағыөзгерістергежасушаныңжауапқайтаруыболыптабылады.Реттелудіңбұлтипіжасушадағысубстратдеңгейініңжоғарынетөменболуынабайланыстыферменттерактивтілігнің өзгеруімен сипатталады. Осы реттелу типіне сонымен қатар, митоздың түрлікезеңдеріндебайқалатынДНҚ,РНҚжәнебелоктардыңсинтезделужылдамдығыныңөзгерістерін дежатқызады.
Ұзаққа созылған немесе қайтымсыз реттелу – дамудың ұрықтану және зигота түзілукезеңінен бастап көп жасушалы ағза түзілуге дейінгі аралықта жүретін детерминация,дифференциацият.б. үдерістеріндежүреді.
Эукариоттардагендерактивтілігіреттелудіңосыекітипітұқымқуалауақпаратыныңжүзегеасырылуының мынакезеңдеріндебайқалады:
Геномдықдеңгейде(ДНҚ)реттелу;