Д. Ж. Жайлыбай* 1, Қ. Ж. Елеусізова
жүктеу/скачать 321,71 Kb. Pdf көрінісі
|
1970-1-4786-1-10-20230605
| Қорытынды
Қорытындылай келе, қазіргі кезде Орталық Азияның және Қазақстандағы кроссмәдени некенің үйреншікті құбылысқа айналуы тұтас, отбасылық модельдің трансформациялануына алып келіп отыр. Бұл дәстүрлі үлкен отба- сылардың азайып, нуклеарлы отбасылардың көбеюіне себеп етіп отыр. Бұл өз кезегінде туыстық қатынастардың әлсіреуіне де негіз болады. Сонымен қатар, неке жасының ұза- руына, ажырасу факторларына да әсер етті. Бала туу көрсеткіштерінің төмендеуіне, чайлд- фри құбылысының орын алуына, әр отбасы өзі үшін өмір сүру салтын насихаттауды әйгілейді. Ал аралас некедегі отбасылар қазіргі заманауи үрдістерге барынша мән береді. Олар барынша ортақ мерекелерді атап өтуге, өзара ортақ құндылық табуға тырысады. Жалпы, Орталық Азия елдері арасында кроссмәдени некеге тұру барынша кең етек алып келе жатқанын байқауға болады. Мысалы, өзбектер – түрікменмен, немесе қырғыздар – өзбекпен, қазақтар – өзбекпен некелесуі ортақ мәдени жақындығы, түркі тілдес ел ретінде, діни бірлігі тұрғысынан да әсіре сыналмайды. Ал, аталмыш елдерде автохтонды халықтардың шығыс славяндық этностарға немесе шетелдіктермен некелесуі этностың өмір сүру қабілетінің барлsқ критериилері бойынша қарсылыққа ұшырып жатады. Жалпы, кроссмәдени некеге тұрғандар бірнеше проблема жолығады. Біріншісі, туылған баланың этникалық, немесе этномәдени өзін өзі тануында мәселелер кездеседі; екін ші ден, отбасылық дәстүрлер, салттар мен ғұрып- тардың орындалуында, бала тәрбиесінде түсін беушіліктер орын алады. Үшіншіден, діни түсініктер мен әдеттерге байланыстар кроссмә де ни некеге өз кедергілерін келтіреді. Әдебиеттер Абдуллаев У.С. (1989). Изучение однона циональных и национально-смешанных семей в сельской местности Андижанской области Узб.ССР // Новое в этнографии. – М.. – Вып.1. – С. 85-90. Арғынбаев Х.А. (1973). Қазақ халқындағы семья мен неке (тарихи-этнографиялық шолу). – Алматы: Ғылым. – 328 б. A siarussia.ru (2015). Трудности брака с русскими в Средней Азии. Доступно по адресу: https://asiarussia.ru/articles/6377/ . Дата обращения: 1 0.01.2023. АӨЖМ (2023). Автордың өзінің жинаған материалдары, Сауалнама. 2023. Баудиярова Қ.Б. (2009). Оңтүстік Қазақстандағы бірұлтты және ұлтаралас некелердің тұрақтылығы мен сақтау мәселелері: Тарих ғыл. канд. дисс. …авторефераты. – Алматы. – 26 б. Beylur S. (2022). Covid-19 pandemisinin kazak toplumunda sosyal ilişkilere etkisi (Türkistan örneği) // AVRASYA Uluslara - rası Araştırmalar Dergisi Cilt : 10 Sayı : 30 Sayfa: 193 – 223. Борзых Н.П. (1984). Межнациональные браки в СССР в середине 1930-х годов // СЭ. – №3. – С.101-112 . Бурова С.Н. (2010). Социология брака и семьи: история, теоретические основы, персоналии/ С.Н. Бурова; Белорусский государственный университет. – Минск: Право и экономика. – 444 с. Домохозяйства Республики Казахстан. (2011). Итоги Национальной переписи населения Республики Казахстан 2009 года. Статистический сборник /Под ред. А. Смаилова/ Астана. – 396 с. Домохозяйства Республики Казахстан (2001). Итоги переписи населения 1999 года в Республике Казахстан. Статисти - ческий справочник. – Ч.3. – Алматы: Казстатинформ. – 292 с. Elorda.info (2022). Смешанные браки не представляют угрозу национальной идентичности – социолог. Доступно по адресу: https://elorda.info/raznoe/16727-1649830609/. Дата обращения: 1 5.01.2023. Итоги Всесоюзной переписи населения (1992). Итоги Всесоюзной переписи населения 1989 г. – Алма-Ата: Респ. Инф.- изд. центр. – Т.II. – 371с. Ia-centr.ru (2013). На юге Кыргызстана растет число интернациональных браков. Доступно по адресу: https://ia-centr.ru/ experts/iats-mgu/na-yuge-kyrgyzstana-rastet-chislo-internatsionalnykh-brakov/ . Дата обращения: 1 5.01.2023. I wpr.net (2009). Узбекистан: Близкородственные браки по-прежнему распространены. Доступно по адресу: https://iwpr. net/ru/global-voices/uzbekistan-blizkorodstvennye-braki-po-prezhnemu-rasprostraneny. Дата обращения: 17.01.2023. Калыш А.Б. (1982). К вопросу об определении национальной принадлежности подростков в межнациональных семьях // ИАН КазССР. Серия обществ. наук. – №3. – С.81-84. Калыш А.Б. (2013). Семья и брак в современном Казахстане: Монография. – Алматы: Арыс. – 464 с. Казиев С.Ш., Могунова М.В., Могунов С.В. (2020). Межэтнические браки в среде городских русских и казахов Север - ного Казахстана // Вестник антропологии. № 3 (51) с. 136-152. Кисляков Н.А. (1969). Очерки по истории семьи и брака у народов Средней Азии и Казахстана. – Л.: Наука. – 240 с. Қалыш А.Б. (2015). Қазіргі Қазақстандағы этникалық және этномәдени процестер. Алматы «Қазақ университеті». – 254 б. Мархинин В.В., Удалова И.В. (1997). Межэтнические браки: состояние, динамика, проблемные ситуации. Новоси - бирск, – Из-во СО РАН. – С. 21-22. 116 Отбасы моделінің трансформациясы жағдайындағы кроссмәдени неке: Орталық Азия елдері мысалында Морган Л.Г. (1934). Дома и домашняя жизнь американских туземцев. Л.: Ин-т народов Севера. – С. 250-256 Население СССР. (1983). Справочник. – М.: Политиздат. – 228 с. Попов Н. (1998). Национальные проблемы в общественном мнении // Национальные проблемы в государственной 393 политике Казахстана: по материалам казахстанской и российской прессы / Вып. 3. – М. – С.149-152. Stat. uz (2021). Государственный комитет Республики Узбекистан по статистике. Браки 2021. Доступно по адресу: https://stat.uz/uz/. Дата обращения: 12.01.2023. S tat.gov.kz (2020). 2020 жылғы некелер мен ажырасулар. Алынған жері: https://www.stat.gov.kz/search. Қаралған күні: 17.01.2023. Тегизбекова Ж.Ч. (2015). Регулирование брачно-семейных отношений кыргызов по обычному праву. Бишкек: Изд-во КРСУ. 206 с. Толстова Л.С. (1985). Национально-смешанные браки у сельского населения Каракалпакской АССР // СЭ. – №3. – С. 64-72. Төлеубаева К.М. Қазақтар және Орталық Азия халықтарының отбасы, отбасылық әдет-ғұрып, салт-саналары (салыстырмалы-этнографиялық зерттеу): т.ғ. докторы дәрежесін алуы үшін дайындалған дисс. авторефераты: 07.00.07. – Алматы. 24 б.; Шаукенова З.К. (2002). Социальное взаимодействие этносов в современном казахстанском обществе. – Астана: Парламент РК. – 128 с. U znews.uz. (2022). Как живут межнациональные семьи в Узбекистане . жүктеу/скачать 321,71 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|