Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық
университетіндегі «Кәусар» танымдық
бірлестігінің ұйымдастыруымен Қазақстанның
Еңбек Ері, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты,
КСРО және Қазақстанның Халық әртісі,
композитор Еркеғали Рахмадиевтің
қатысуымен «Өнер асқарында» атты концерт
өтті.
ОҚИҒА
№21 (932)
12
2
.0
0
2.
2.
20
20
13
13
ж
ж
ыл
ыл
,
,
се
се
йс
йсен
ен
бі
бі
www.alashainasy.kz
e-mail: info@alashainasy.kz
y
y
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ
Алаш айнасы
– Ассалаумағалейкүм, Нұртай
мырза! Осы жақында ғана Елба-
сы ның Жолдауын насихат
тау,
он
он
ы
ы
ха
ха
лы
лы
ққ
ққа
а
тү
сіндіру мақ саты-
мен
й
ай мақтарды аралап келді-
ңіздер. Әңгімені осыдан баста сақ.
– Біз, Парламент Мәжілісінің депу-
таттары, жақында өңірлерге шығып,
халықпен кездесулер өткізіп, аймақтар-
дағы орын ал
ып
ып о
о
ты
тырғ
рғ
ан
ан
м
м
әс
әс
ел
ел
ел
ел
ер
ер
ді
ді
біліп, болашақ
қта
та
а
а
тқ
тқар
ар
ыл
ылат
ат
ы
ын
ж
жұм
ұмыс
ыс-
тар туралы халықты хабардар еттік.
Өңірлерге шығудағы басты мақсат
Елбасымыздың желтоқсандағы халық-
қа Жолдауын, яғни 2050 жылға дейінгі
Қа
Қа
за
а
қс
қс
та
та
нн
нн
ың
ың
д
д
аму страте гиясын
тү
тү
с
сі
нд
нд
ір
ір
іп
іп, ос
осы
ы стратегиядан туын-
дайтын мәселелерді шешу, тапсыр-
маларды орындау және қандай
заңдарды қабылдап, жүзеге асыруы-
мыз керек деген сияқты сауалдарға
жауап іздеу бола
а
ты
ты
н.
н.
– Қай
ай
ай
ма
мақт
қтар
арда
да
б
бол
ол
ды
ды
-
-
ңыздар?
– «Нұр Отан» партиясының мүшесі
Төлеген Ибраев екеуміз Шығыс Қазақ-
стан облысының Өскемен қаласында,
Аягөз,
,
Ж
Ж
арма, Үржар, Көкпекті, Ұлан
ау
ауда
да
нд
ндар
ар
ы
ыны
ны
ң
ң
елді мекендерінде
болып, халықпен ашық кездесулер
өткізіп, ондағы халықтың ой-пікірлерін
біліп, қордаланып қалған мәселе-
лермен бөлісіп қайттық.
– Қандай мәселелер қор
р
да-
ланып қалғ
ғ
ан
ан
е
е
ке
ке
н?
н?
– Қазіргі таңда көптеген жерлерде
ауызсу мәселесі халықты қатты толған-
дырып отыр. Сосын құрылысы аяқтал-
май жатқан мектептер жайында көп-
теген сұрақтар қойылды. Қазіргі қыс
ке
ке
зі
зі
нд
ндег
ег
і бі
бі
р
р
ау
ау
ыл
ы
мен екінші ауыл
ар
арас
сын
ында
да
ж
жол
ол
а
а
ш
шу мәселелері, тұрғын
үйге мұқтаж азаматтарды баспанамен
қамтамасыз ету, жұмыссыздық, кәсіп-
керлікке қолдауға беріліп жатқан
шағын несиенің көлемін көбейту,
жалпы, ауыл ша
шару
руаш
аш
ыл
ыл
ығ
ығ
ын
ын
д
д
ам
ам
ыт
ыт
у
у
туралы көптеге
ге
н
н мә
мәсе
селе
ле
ле
ле
р
р ту
ту
ын
ын
да
да
ды
ды
.
– Ж о л д а у д ы ң а у ы л -
аймақтағы тіршілікпен үндес
келетін тарау ларына қатысты
және оның іске асуына бағыт
бола
ла
тынд
д
ай, сол өзіңіз аралаған
ай
ай
ма
ма
қт
қт
ың
ың
т
т
ір
ір
ш
ші лігінен бір нақты
мысалдармен айтып беруге бола
ма?
– Елбасымыз өз Жолдауында елдегі
ауылшаруашылық және ауыл шаруа-
шылық өнеркәсібі кешенін дамытудың
2020 жылға дей
ей
інгі
гі
бағдарлам
м
ас
а
ын
жасауды және
е
о
оны
ны
ж
ж
үз
үз
ег
ег
е
е
ас
сыр
ыр
уд
уды
ы
тапсырған болатын. Қазір осы бағытта
көптеген іс-шаралар атқары лып жатыр.
Дегенмен көптеген жерлерде жұмыс
істейін десе, көбінің несие алуға қолы
жетпей жатады. Бұл мәселе «Жұмыс пен
қа
қа
мт
мту»
у»
б
бағ
ағ
да
дарл
р
амасында қарас-
тырылған, ауылдық кәсіпкерлікті
қолдауға мемлекет шағын несие
береді. Бірақ ол барлық жерге жетпейді
және жұмыс істеп жатқан, сонымен
қатар жұмыссыз жүрген азаматтарды
оқытамыз, ма
а
ма
манд
нд
ық
ық
а
а
лы
лы
п
п
бе
бе
ре
ре
мі
мі
з,
з,
бірақ ары қарай жұмыс табуға келгенде
кедергілер бар. Сондықтан осы жағына
тыңғ
ң
ылықты құжаттар
р
әзірледік. Бола-
ша
шақт
қт
а
а ос
ос
ы
ы
жа
жа
ғы
ғы
н
н
ақ
ақ
ты
тыла
ла
нс
нс
а
а
деген
ұсыныстар қарас тырылуда.
– Өткен жылы Елбасымыз
облыс әкімдеріне денсаулық са-
ла сы мен білім саласына қатысты
сын айтты. Мысалы, қағаз-
ба
б
стылық туралы. Ода
да
н
н
бе
бе
рі
рі
,
,
мі
м
не, біршама уақыт өт
өт
ті
ті
. Со
Со
л
л
сыннан шығарылған қорытын-
дыны байқадыңыз ба?
– Ол сыннан қорытынды шығару
әкімдердің міндеті деп ойлаймын. Елді
ме
ке
ке
нд
нд
ер
ер
ді
ді
а
а
ра
ра
ла
ла
ға
ға
нд
нд
а,
а,
ә
ә
сіресе
ша
ша
лғ
лғ
ай
ай а
ауд
удан
анда
дард
рдан
ан
о
о
сы
сы
нд
нд
ай
ай
к
к
ө
өптеген
мәселелер болып жатқанын көзімізбен
көріп қайттық. Мысалы, дәрігерге ке-
леді, кезекке тұрады, құжат тол тырады,
оны Астанаға жібереді, бағдар ла ма-
сына енгізеді, одан қайта жауа
п
п
кү
кү
те
те
ді
д
,
,
ол
ол
бірталай уақытты алад
ы.
ы.
Т
Т
ағ
ағ
ы
ы
бі
бі
р
р
айта кететін жайт, денсаулық объек-
тілерін салуға, мектептерді са
луға
мемлекеттен дер кезінде ақша бөлінеді,
жоба жаса
лынады, бірақ мер-
діге
е
рл
р
ер
е
дің нем
құ
құ
райдылығына,
жа
жа
уа
уапс
пс
ыз
ыз
ды
ды
ғы
ғына
на
б
бай
ай
ла
ла
ны
ны
ст
с
ы ол
нысандар бітпей жатады. Көп жерлерде
сол нысандарды бітіру үшін бір-бірін
құқық қорғау органдарына беріп
жатқандары бар. Бірақ одан нәтиже
жоқ. Ол жерде кім қалай ақша алады
жә
жә
не кім қалай жұмыс істейті
ті
ні
ні б
б
ел
елг
гілі
лі
.
Со
С
ндықтан көзбояушылыққа
с
ал
ма
уы-
мыз керек. Бұл жерде нақты заңдық
тұрғыда тәртіп орнатып, екінші
қайталанбауын қарас
тырған абзал.
Мұндай жағдайлар елді мекендерде
кө
кө
пт
пте
еп
к
к
ез
ез
де
де
се
се
ді
д
.
–
Ел
Ел
ге
е
б
бар
арып
ып
, кө
кө
пт
птег
ег
ен
ен
с
сұрақ-
жауаптар алу барысында заң-
дардың қаралуын, қайтадан
түзетуін немесе қайта қабыл-
дануына байланысты қандай
ұс
ұ
ыныстар алып келдіңіз?
з?
– Ұсыныстарды халық
ар
ар
ас
ас
ын
ын
ан
ан
көптеп кездестірдім. Қазір «Нұр Отан»
пар тиясы Елбасының Жолдауын жүзеге
асыру мақсатында іс-шаралар қабыл-
дап, оны партияның парламенттік
фр
ак
ак
ци
ци
яс
яс
ы жү
ү
зеге асы
сы
ры
р
п жатыр. Яғни
Па
Па
рл
рл
ам
амен
ен
т
т
Қа
Қа
за
за
қс
ста
та
нд
нда
а
за
за
ң
ң
шы
шы
ғарып,
жүзеге асы ратын ең жоғарғы өкілді
орган болған
дықтан, біздің басты
жұмысымыз – халыққа адал жұмыс
істеп, жақсы заңдар шығару. Парла-
ментте мемлекеттік қыз меттер көрсету
туралы заң бірінші оқылымда қа
қ
бы
бы
л-
да
да
н
нып, екінші оқылымға дай
й
ын
ын
д
д
ал
ал
ып
ып
жатыр. Бұл мемлекеттің халыққа көр-
сететін қызметтерінің сапа сын, көлемін
арттырады. Мысалы, жергілікті жер-
лерде саябақ салынуға немесе көше
жөнд
д
еу
у
ге ақша бөлінеді. Бірақ оны
қа
қа
ра
рапа
пайы
йы
м
м
жұ
жұ
рт
рт
шы
шы
лы
лы
қ
қ
бі
біле
ле б
б
ер
ер
мейді.
Әк
Ә і
імдер «мынаған
8
8
0
0 миллион теңге
бөлінді, осыны игердік» дейді, бірақ
сол 80 миллион теңгеге одан екі есе
артық жұмыс атқаруға болады. Сон-
дықтан да болашақта өзіме түйіндеп
қа
қа
йт
й
қаным, бюджет кодекс
кс
ін
ін
қай
ай
та
та
қарап, бюджет ақшасын тиімді пайда-
лану үшін бюджет үдерісіне
қатысушылардың
ң
жауапкер
шілігін
арттыруды қара
а
ст
ст
ыр
ыр
у
у
ке
кере
ре
к
к. С
С
он
ны
ыме
ме
н
н
бірге, мысалы, жергі
і і
лікті
і
б
бюджет-
тегілерге жиналатын қаражат тың көзін
көбейту мәселесі. Көп аудан дар облыс-
тан алады, ал облысты республикалық
бюд
жет қамтамасыз етеді. Респуб-
ли
ли
ка
ка
лы
лы
қ
қ
бю
бю
дж
дж
ет
т
халықтың салығынан
жи
жина
на
лғ
лған
ан
д
дық
ықта
та
н
н, болашақ та осы жағы
реттілікті қажет етеді және денсаулық
сақтау, білім саласына, оның ішінде
Бірыңғай тестілеу дің артықшылықтары,
халыққа қызмет көрсету саласындағы
көптеген мәселе
ле
лер
р
ай
ай
ты
ты
лд
лд
ы.
ы
О
О
ны
ны
б
б
із
з
заңдарымызды
ы
т
т
ал
ал
қы
қы
л
лағ
аған
ан
к
к
ез
ез
де
де
ұсыныс жасап, оны шешуге тырысамыз.
– Оның нәтижесі болашақта
кө рінеді дейсіз ғой...
– Оның міндетті түрде нәтижелері
бола
а
ды
ды
,
,
өй
ө
ткені біз барған сайын көп-
те
те
ге
ен
н
ұс
ұс
ын
ын
ыс
ыс
та
та
рм
ен танысып, сол
арқылы заңдарымызды халыққа
жақын етіп қабылдап жатырмыз.
– Нұртай мырза, бізге хабар-
ласқан тыңдаушымыз ауылша-
руа шылығын қо
қо
лд
л
ауға бай
й
ла
л
-
ныс ты несие
е а
а
лы
лы
п,
п, ү
ү
лк
лкен
ен
к
к
өл
л
ем
емде
де
астық, дәнді дақыл сепкен екен.
Бірақ құрғақ шылық болып, екі
жыл қатарынан өнім ала алмаған.
Ол үлкен шығынға ұшырап, қа-
рыз ға белшесінен батқан деуге
бо
ола
ла
ды
ды.
.
Сі
Сі
зг
зг
е қойылар сұрақ:
та
б
биғи апат, ауа райының түрлі
кедер гілері заңда қарастырылған
ба?
– Бұл несие беруші мен несие
алушының ортасындағы шартта қарас-
тырылады. Ол з
з
аң
аң
б
б
ой
ой
ын
ын
ша
ша
ре
ре
тт
т
ел
елед
ед
і,
і
егер де осында
а
й
й
та
та
би
би
ғи
ғи ж
ж
ағ
ағда
а
йл
йлар
ар,
құр ғақ шылық немесе тағы да басқадай
кедергілер болып жатса, онда несие
алушы несие берушіге барып акт
жасайды. Кәсіп иесіне тиісті органдар
ан
ан
ық
ық
та
та
ма
ма
б
б
ер
ер
іп
,
сол арқылы несиені
қа
қа
йт
йтар
ар
уд
уд
ы
ы
ше
ше
ге
ге
ру немесе басқалай
жол қарас ты рылады. Бұл – заңда
реттелген мәсе ле.
– Кәсіподақ туралы заң қанша-
лықты күшінде?
– Елбасымыз
кә
кә
сіпо
по
да
д
қт
қ
ар
р
тур
ур
ал
ал
ы
заң қабылдау
ды
ды
т
тап
ап
сы
сы
рғ
рғ
ан
ан
б
б
ол
лат
атын
ын
.
Бұл заңды қабылдау биыл жүзеге
асырылады. Яғни ол заңда кәсіподақтар
жұмыс шылардың құқықтарын қорғауы
көздел ген. Қоғамда кәсіподақтардың
рөлін күшейтіп, санын арттыруымыз
қажет.
т.
М
М
ысалы, мамандықтары бірдей
бо
бо
ла
ла
т
т
ұ
ұра
ра
,
,
өз
өзім
іміз
із
д
дің жұмысшылар мен
басқа шетелден келетін жұмысшылар
арасын
дағы жалақының айырма-
шылықтары, ұжымдардың ортасында
болатын даулар т.б. мәселелер қарас-
тырылуы керек. Конс титуция бойынша
бәрінің заң алды
ы
нд
нда
а
құ
құ
қы
қықт
қт
ар
ары
ы
бі
бірд
рд
ей
ей
.
Сондықтан осыны жүзеге асыру –
кәсіподақтардың басты міндеті. Жұмыс
беруші мен жұмысшылар ортасындағы
келісімшартты жүргізіп, құқығын қор-
ғайтындар екеуінің ортасын дағы
дә
дә
не
не
ке
ке
р
р
бо
бо
лу
лу
ы
ы
ке
ке
рек. Сонда ғана бізде
жұмысшылардың жұмысқа деген
ынтасы артады, еңбегін толық өндіріп
алады.
– Қарапайым халық өз ұсы-
ны
ны
ста
та
ры
ры
н
н
де
де
пу
пу
та
татт
тт
ар
ар
ға
ға
х
х
ат
т
арқы-
лы
лы
б
б
іл
л
ді
ді
рі
рі
п
п жа
жа
тс
тс
а
а,
ж
ж
ау
ау
аб
аб
ы
ын тиісті
дең гейде ала ала ма? Мәселен,
кейбір аймақтарда «депутат-
тардың ел аралап жүргенін
естідік, бірақ кез десе алма дық»
де
е
п, Алматыдан хабар
р
ла
ла
сқ
сқан
ан
ты
ты
ңдау шыларымыз бар.
– Депутаттар өңірлерге барғанда
азаматтарды «Нұр Отан» партиясының
филиалдарында қабылдайды. Сол
кезде келуге болады. Сонымен бірге
бізд
д
ің
ің
к
к
езде
де
су
у
лері
р
мі
мі
з өң
өң
ір
ір
де
д
ашық
тү
тү
рд
рде
е
өт
өтед
ед
і
і жә
жә
не
не
ә
ә
р
р
өң
өңір
ірде
де
,
,
мы
м
салы
Алматы, Астана қалаларында, облыс
орталықтарында «Нұр Отан» партия-
сының және облыс аудандарында пар-
тияның филиалы бар. Соларға барып,
«міне, осы хатымызды мына депу
пу
татқ
т
а
же
же
тк
тк
ізіп беріңіз» немесе пош
та
та
а
а
рқ
рқ
ыл
ыл
ы
ы
хат жіберіп, депутатқа жауап бер десе,
депутат оған толық жауап беруге мін-
детті. Ал мен өз атыма келген хаттардың
барлығына уақы тында жауап беруге
тыры
р
самын. Әртүрлі мәселелер бар.
Де
Де
пу
пу
та
тат
т
бә
бә
рі
рін
н
ше
ше
ші
ші
п
п
та
та
ст
ст
ай
айды
ды
д
д
еп айта
алма
й
ймын.
О
Ол шындыққа жанаспайды
да. Біздің басты жұмысымыз –
халықтың мәсе
лесімен қатар, оны
шешуге байланысты заң шығару.
Көптеген сұрақтар жер гілікті атқарушы
ор
ор
га
а
нның құзырын дағы мәсе
се
ле
леле
ле
рд
рді
і
қо
қо
яд
яды. Мысалы, әкімдердің
іс
істе
те
лм
лмей
ей
жатқан жұмыс тары, тұрғын үйге, жерге
байланысты. Бұлар жергілікті әкім-
дердің тікелей өзі шешетін мәселе
немесе құқық қорғау органдарына
ба
йл
йл
ан
н
ыс
ыс
ты
ты
н
н
әр
әр
се
се
ле
ле
р.
р.
Б
Б
із
із
, әрине,
ол
ол
ар
арды
ды
т
т
иі
иісі
сі
нш
нш
е
е
Үк
Үк
ім
мет
ет
ке
ке
, ме
ме
мл
мл
екеттік
органдарға жіберіп, азаматтарға жауап
беруге міндеттіміз. Сондықтан да хат
жазыңыздар, біз жауап береміз.
Достарыңызбен бөлісу: |