Ылым министрлігі

ФОРМУЛАЛАР

Төменде келтірілген формулалар сендерге математикадан берілген мəтіндегі сұрақтарға жауап беруге көмектеседі. Бұл формулалардың кейбіреуін бірнеше сұрақтарға жауап бергенде қолдануға болады.

Фигура				Формуланың сипаттамасы		Формула
a	c b		Қабырғалары a, b жəне c (мұнда c – гипотенуза) тікбұрышты үшбұрышқа арналған Пифагор теоремасы.		a 2  b 2  c 2
b	a		Қабырғалары a жəне b тікбұрыштың ауданы.		Аудан  a  b
r d				Диаметрі d		Шеңбердің ұзындығы = 2r  6,28r немесе Шеңбердің ұзындығы = d  3,14d
				НЕМЕСЕ
				радиусы r шеңбердің ұзындығы.
				Диаметрі d		Аудан  r 2  3,14r 2 немесе Аудан  1 d 2  0,79d 2 4
				НЕМЕСЕ
				радиусы r шеңбердің ауданы.

Нұсқау

Бұл дəптерде мəтінді оқып түсінуге, жаратылыстанудан жəне математикадан əр түрлі тапсырмалар бар.

Əр сұрақты мұқият оқып, оған мүмкіндігінше дұрыс жауап беруге тырысыңдар.

Тапсырмаларды орындауға тек оқытушының рұқсатымен ғана кірісуге болады.
Жұмысты қалай орындау керек екенін түсіну үшін, сендерге онда кездесуі мүмкін тапсырмалар типтерімен танысу керек. Ол үшін төменде

ОЛИМПИАДАЛЫҚ ҚАЛАЛАР Кестеде 1964 жылдан бастап Олимпиадалық ойындарды жүргізу үшін таңдалған қалалардың тізімі келтірілген. Сұрақтарға жауап беру үшін кестенің мəліметтерін пайдаланыңдар. Жыл Қала Континент
1964	Токио	Азия
1968	Мехико	Солтүстік Америка
1972	Мюнхен	Еуропа
1976	Монреаль	Солтүстік Америка
1980	Мəскеу	Еуропа
1984	Лос-Анджелес	Солтүстік Америка
1988	Сеул	Азия
1992	Барселона	Еуропа
1996	Атланта	Солтүстік Америка
2000	Сидней	Австралия
2004	Афина	Еуропа
2008	Пекин	Азия
2012	Лондон	Еуропа

«Олимпиадалық қалалар» материалына негізделген тапсырмалар мысал келтірілген.

Кейбір сұрақтарға əріптермен белгіленген төрт немесе одан көп жауаптардың нұсқасы беріледі. Бұл сұрақтарға жауап бере отырып, сендердің пікірлерің бойынша дұрыс жауапты белгілейтін əріпті, 1 Мысалда жасалғандай, айналдыра сызыңдар.




Егер сендер жауаптарыңа сенімді болсаңдар, онда сендерге бəрінен де дұрыс болып көрінетін жауапты белгілеп, келесі тапсырманы орындауға көшіңдер.

Егер берген жауаптарыңды өзгерткілерің келсе, онда «Х» белгісін пайдаланып, оны ұқыпты сызыңдар, жəне содан кейін өздерің дұрыс деп санайтын жауапты, 2 Мысалда жасалғандай, айналдыра сызыңдар.




Алдымен A жауабын таңдағаны, ал содан кейін оны D жауабына өзгерткені көрініп тұр.
Кейбір тапсырмаларда сендерге, 3 Мысалда көрсетілгендей, əр жолда бір жауапты белгілеп, бірнеше сұрақтарға жауап беру керек болады.

3 МЫСАЛ Төменде келтірілген кестеде 1964 жылдан 2012 жылға дейінгі аралықта Олимпиадалық ойындар астанасы болып таңдалғанына байланысты əр қала үшін «Иə» немесе «Жоқ» сөздерінің бірін айналдыра сызыңдар.
	Қала	1964 жылдан 2012 жылға дейінгі аралығында Олимпиадалық ойындар астанасы
	Атланта	Иə / Жоқ
	Барселона	Иə / Жоқ
	Берлин	Иə / Жоқ
	Сеул	Иə / Жоқ

Бəрі дұрыс орындалған тапсырма келесі түрде болады. Кестенің ƏР жолында тек қана бір жауапты айналдыра сызу керек екеніне назар аударыңдар.

	Қала	1964 жылдан 2012 жылға дейінгі аралығында Олимпиадалық ойындар астанасы
	Атланта	Иə / Жоқ
	Барселона	Иə / Жоқ
	Берлин	Иə / Жоқ
	Сеул	Иə / Жоқ

Кейбір тапсырмалардың қысқаша жауабын дəптерде арнайы берілген орынға жазу керек болады. Қысқаша жауап əдетте жеке сөздер, суреттер немесе сандар түрінде беріледі. 4 Мысалда осы типті тапсырма көрсетілген.


4 МЫСАЛ

1964 жылдан бастап, Олимпиада ойындарының астанасы болып таңдалған үш азиялық қалалардың атын жазыңдар.

Қалай деп ойлайсыңдар, 2016 жылы Олимпиадалық ойындар қай континентте жүргізіледі? Жауаптарыңды түсіндіріңдер.

• 
  Африка. Мұнда 1964 жылдан бастап Олимпиадалық ойындар мүлде жүргізілген жоқ.
  
• 
  Австралия. Көрсетілген уақыт аралығында мұнда Олимпиадалық ойындар тек бір рет қана жүргізілді.
  
• 
  Солтүстік Америкада деп ойлаймын. Олимпиадалық ойындар мұнда өте жиі жүргізілгенімен, АҚШ əлемдегі ең бай елдердің бірі, сондықтан ол мұндай қымбат ойындарды өткізу мүмкіндігі бар.
  
• 
  Азия мен Еуропадан басқа, кез келген континентте, өйткені бұл континенттерде соңғы ойындар өткізілді.