Дәрі Физикалық шамаларды өлшеу әдістерінде қарастырылатын мәселелер. Физикалық шамаларды өлшеу. Өлшеуді жіктеу. Өлшеу түрлері мен әдістері. Физикалық қасиет, шама және шкалалар
жүктеу/скачать 0,55 Mb.
|
Дәріс 1-1
| 1.1-мысал. Фаренгейттің шкаласы аралық шкала болып табылады. мұндағы Q0 – мұздың қоспасының қайнатылған тұздың және нашатырдың і температурасы, Q1 – адам денесінің температурасы.
Өлшем бірлік – Фарангейт градусы: [Qf]=(Q1-Q0)/96=1. Мұз, тұз, нашатыр қоспаларының еру температурасы 32º болып шықты, ал судың қайнау температурасы – 212º Цельсий шкаласы Q0 – Q1 – судың қайнау температурасы, Цельсий градусы [Qc]=(Q1-Q0)/100=1. Бір шкаладан келесі шкалаға өтуге арналған формуланы алу қажет. Шешуі: өту формуласы (1.2)- өрнегіне сәйкес анықталады. Судың қайнау нүктесімен мұздың еру нүктесі арасында Фарангейт шкаласы бойынша температуралар айырмасы 212ºF-32ºF=180ºF-ді құрайды. Цельсий шкаласы бойынша температуралар аралығы 100ºС-ға тең. Соған сәйкес 100ºС-180ºF және бірліктердің өлшемдерінің қатынасы. Қарастырылып отырған шкала бойынша Фаренгейт температурасымен өлшенген санақ басының арасындағы интервалдық сандық мәні 32-ге тең. Фаренгейт шкаласының температурасынан Цельсий шкала-сының температурасына өту мына формула бойынша жүргізіледі: Т=5/9(1-32). Екінші жолда бірлік тікелей аралық ретінде жүргізіледі: оның бірінші үлесі бірнеше аралық саны берілген шкаланың өлшемі, ал санақ басын зерттелетін құбылыстың нақты шарттарына байланысты әр кезде әртүрлі талдайды. Мұндай келтірулердің мысалы – уақыт шкаласы, мұнда осы жұқа екі деңгейдегі цезий аталуының негізгі күйі – 133 ауасына сәйкес келетін сәуленің периоды 1с=9192 6317707 санақ басы ретінде зерттелетін бастапқы құбылысты қабылдайды. 5. Қатынас шкаласы бұл шкалалар эквиваленттілік, реттік және аддитивтіліктің (екінші ретті шкалалар – аддитивті) қатынастарын қанағаттандыратын эмперикалық объектілердің қатынасын бейнелейді, ал пропорционалдық қатынас – бірінші ретті шкалалар. Оларға мысал (екінші ретті) массаның (бірінші ретті) термодинамикалық температураның шкаласы болып табылады. Қатынас шкалаларында нөлдік сапалық қасиеттер түзілуінің бір мәнді табиғи критерийі және өлшем бірлігі болады. Формальды көзбен қарағанда, қатынас шкаласы табиғи санақ басы аралығының шкаласы болып табылады. Бұл шкала бойынша алын-ған мәндерге барлық арифметикалық амалдар қабылданады, яғни физикалық шамалар өлшенген кезде маңызды мәнге ие. Заңдастыру метрологиясына мемлекетімізде қолданылатын өлшеу әдістері, өлшеу құралдары және өлшеу зертханаларына қойылатын мемлекеттік талаптар тағайындалады. Қолданбалы метрология теориялық метрология өңдеулерінің іс жүзінде қолданылуын және заңдастыру метрологиясының шараларын жүзеге асыру жұмыстарын атқарады. Өнім мен шикізаттың саны мен сапасы, өндірістік және технологиялық процестер туралы ақпарат барлық уақытта қажет. Кейбір өндіріс саласында бөлінген қаржының 30%-ы өлшеуге жұмсалынады. Дұрыс жасалған сандық, есептеу, матери-алдық, энергетикалық (электр тогы, жылу, газ, су) ресурстарының үнемделуіне себеп болады жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|