Дәрілік шикізаты. Піскен жемістерін (Fructus Sorbi) алғашқы аяздың алдында немесе одан кейін жинайды. Сонда жемістерінің дәмі сүйкімді болады. Жемістерінің жас күйінде кептірілген күйде пайдаланады. Жемістерін сары түсті, беті әжімделге, жылтыр, үстіңгі бетінде гүл тостағаншасының қалдығы, ішінде 2-7 орақ тәрізді жемістері бар. Дәмі ащы-қышқыл.
Химиялық құрамы. Жемістерінде β-каротиннің едәуір мөлшері эпоксид, крептоксантин және басқа каротиноидтар, дәрумендер Р, С, қанттар 8%-ға дейін, органикалық қышқылдар (алма, лимон, шарап), ащы және иілік заттар табылған. Спирт пен кетоқант L-сорбоза кездеседі. Тұқымдарында гликозид амигдалин және маайлар, ал жапырақтарында аскорбин қышқылы табылған.
Қолданылуы. Жемістері медицинада поливитаминді дәрі ретінде қолданылады. Жас жемістерінен дәруменді шырын алу үшін және ликер-арақ өндірісінде кеңінен қолданылады. Халық медицинасында тәбет ашатын қасиеті кеңінен қолданылады.
Фитотерапияда жиі қолданы латын және емдеу үшін тиімді өсімдіктер. Құрамында көмірсулары бар дәрілік өсімдіктер мен шикізаттар
Зығыр тұқымдары – семена льна – Semina Lini
Кәдімгі зығыр – Лен быкновенный – Linum usitissimum L
Зығыр тұқымдасы – семейство ьновые – Linaceae
Сипаттамасы. Жұқа сабақты біржылдық шөптесін өсімдіктер. Жапырақтары көптеген, кезекті орналасқан, жіңішке қандауыр, отырмалы, алауыз қатпармен қапталған. Гүлдері шашыраңқы гүл шоғырын құрайды. Гүл тәжі көгілдір түсті, күңгірт түсті жолақтар бар 5 күлтешеден тұратын бос күлтешелі гүл тәжіне жатады. Жемісі – домалақ шар тәрізді 10 тұқымды.
Таралуы. Көптеген елдерде әдени түрде субтропикадан солтүс тіккеңістікке дейін таралған талшықты (лен-долгунец) немесе майлы ттүрі (лен-кудряш) өсіріеді. Ресейде зығыр өсірумен ерте кезден айналысқан, әсіресе, Псков, Новгород, Ярослав, Вологда облыстары.
Дәрілік шикізаты. Тұқымдарының (Semina Lini) ұзындығы 3-5 мм, жұмыртқа тәрізді, бір шеті үшкірлеу екінші жағы домалақтанып келген. Түсі қоңырқай-сарғыш, үстіңгі беті алтыр, тегіс. Дәмі майлы-шырышты, иісі жоқ. Тұқымының көп қабатты қабығы диагностикалық зерттеу қызығушылығын тудырады. Оның ең сыртқы шырышты қабаты эпидермистің өте ірі түссіз жасушаларынан тұрады. Тұқымын суға салғаннан осы жасушалардың ішіндегілері суда ериді, бұдан соң эпидермистің сыртқы қабаты ісініп, қысымды көтере алмай жарылады да шырыыш ағып кетеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
