| 12-елі ішек, duodenum, іш қуысының артқы қабырғасында, көкеттің бел бөлігінің алдыңғы оң жағында, бауырдың шаршы үлесінің астында орналасқан. Ол ұйқы безінің басын таға тәрізді айналып жатады, оның негізгі 4 бөлімі бар:
1) жоғарғы бөлігі
2) төмендеген бөлігі
3) горизанталды бөлігі
4) жоғарылаған бөлігі
Аш ішек және мықын ішек. Бұл екеуін ішастардың шажырқайлық бөлігі деп біріктіреді, өйткені бүкіл бұл бөлім 12-елі ішектен өзгеше ішастармен жабылып, шажырқай арқылы артқы іш қабырғасына бекиді.Аш ішек пен мықын ішектің айырмашылығы: аш ішектің d-і үлкен, қабырғасы қалың, қан тамырлары көп болады.
Құрылысы: жіңішке ішектің шырышты қабығы оны жауып тұратын көптеген ішек бүрлерінен барқыт тәрізді көрінеді. Бүрлер - ұзындығы 1мм, шырышты қабықтың өсінділері, бір қабат цилиндрлі эпителиймен жабылған және орталығында лимфа қойнауы мен қан капиллярлары болады. Бүрлердің қызметі - өт, ұйқы безі мен ішек бездері бөлетін сөлдің әсерінен ыдыраған қоректік заттарды сіңіру, белоктар мен көмірсуларды вена тамырлары, ал майларды лимфа тамырлары сіңіреді. Бүрлер бәрінен де аш ішекте көп болады, олар жұқа және ұзындау.
Жіңішке ішектің шырышты қабығының сіңіру ауданы ондағы дөңгелек келген көлденең қатпарлардың арқасында едәуір үлкейеді. Бұл қатпарлар тек шырышты қабық пен шырыш асты негізінен ғана тұрады.
12-елі ішектің шырышты қабығында дөңгелек қатпарлардан басқа, оның басталатын жерінде - ампуласында бойлық қатпарлар болады және төмендеген бөлігінің медиалды қабырғасында екі бүртік бар: жоғарғы үлкен бүртікке жалпы өт түтігі мен ұйқы безінің негізгі түтігі ортақ тесікпен ашылады. Үлкен бүртіктен жоғары кішілеу 2-ші бүртік жатады, оған ұйқы безінің қосалқы өзегі ашылады. Бүкіл жіңішке ішек және тоқ ішектің бойындағы шырышты қабықта көптеген ұсақ түтікті бездер орналасқан, олар ішек сөлін бөліп шығарады. Жіңішке ішекте зиянды заттар мен микробтарды зарарсыздандыратын лимфа аппараты болады. Ол жеке түйіншелерден және олардың жиынтығы шоғырланған лимфа түйіншелерінен тұрады.
Тағам жіңішке ішектен тоқ ішекке келеді. Қабылданған контрасты масса 30 минутта аш ішекке келіп, 1,5 сағатта мықын ішекті толтырады, 4 сағатта соқыр ішекке келе бастап, 7- 8 сағатта толық тоқ ішекке өтеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
