Дәріс №3 картографиялық БҰрмаланулар

ДӘРІС №3 КАРТОГРАФИЯЛЫҚ БҰРМАЛАНУЛАР

Жердің сфералық беті картада көрсетілгенде бұрмаланусыз көрсетілуі мүмкін емес. Үзіліссіз картографиялық көріністі жасау үшін оның бөліктерін созып немесе қысу керек. Бұл көрсетілген беттің геометриялық қасиеттерін өзгеріске ұшыратады, яғни бұрмаланулар болады.

Жердің сфералық беті картада көрсетілгенде бұрмаланусыз көрсетілуі мүмкін емес. Үзіліссіз картографиялық көріністі жасау үшін оның бөліктерін созып немесе қысу керек. Бұл көрсетілген беттің геометриялық қасиеттерін өзгеріске ұшыратады, яғни бұрмаланулар болады.

Картографиялық бұрмалану дегеніміз – жер беті бөліктерінің геометриялық қасиеттерінің өзгеруі және олардың бөліктерінің жазықтықта орналасуы. Бұрмаланулар болып сызықтар ұзындығы, берілген бағыттар арасындағы горизонталь бұрыштары, аудандардың пішіні мен өлшемі болады. Сондықтан картографиялық бұрмаланудың төрт түрін айтуға болады:

• сызық ұзындығының бұрмалануы;
• бұрыштардың бұрмалануы;
• пішіннің бұрмалануы;
• ауданың бұрмалануы.

Сызықтардың ұзындықтарының бұрмалануы жер бетінің белгілі бір бөлігін жазықтыққа көшіргенде ұзындық масштабының өзгеруінен пайда болады. Жердің деңгейлік бетінің картада кескінделген бөлігінің ұзындығы əр түрлі болады.

Сызықтардың ұзындықтарының бұрмалануы жер бетінің белгілі бір бөлігін жазықтыққа көшіргенде ұзындық масштабының өзгеруінен пайда болады. Жердің деңгейлік бетінің картада кескінделген бөлігінің ұзындығы əр түрлі болады.

Географиялық картадағы ұзындықтың бұрмалануын көршілес жатқан екі параллельді қиып өтетін меридиандардың өлшемдерін салыстыру арқылы анықтауға қолайлы.

Суреттегі ВА жəне DС қиындысының аралығы

Бұрыштардың бұрмалануы жер элипсоидының белгілі бір нүктелерінің көлденең бұрыштарының географиялық картаның бетіндегі сол нүктенің көлденең бұрыштарымен сəйкес келмеуі арқылы анықталады.

Бұрыштардың бұрмалануы жер элипсоидының белгілі бір нүктелерінің көлденең бұрыштарының географиялық картаның бетіндегі сол нүктенің көлденең бұрыштарымен сəйкес келмеуі арқылы анықталады.

жүктеу/скачать 237,43 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: