Дәріс №6. Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы дамуында зақымдалуы бар балаларды диагностикалау

Мақсаты: объектінің жазықтықтағы өзара орналасуын визуалды - кеңістіктік қабылдауды, негізгі және реңктік түстерді, геометриялық фигуралардың пішінін ажырата білу қабілетін зерттеу; іс-әрекетті, зейіннің белсенділігін, визуалды - моторлық үйлестіру күйін, графика сапасын ауызша жоспарлауды бағалау.

Нұсқаулық: "қара, сенің алдыңда мозаика суреті бар. Онда өрнекке жиналған түрлі-түсті фигуралар салынған. Сенің қасыңда қағазда фигуралар шашыраңқы және боялмаған. Оларды қажетті түске боя".

Стимулды материал: түрлі-түсті фломастер қаламдар, үлгі ретінде картина, геометриялық фигуралардың контурлы бейнесі бар қағаз парағы (8-қосымшаны қараңыз).

Өткізу процедурасы: баланың алдында ынталандырушы материал. Диагност балаға нұсқаулыққа сәйкес тапсырманы орындауды ұсынады.

Тапсырманы орындау барысында келесі сапалық көрсеткіштер бағаланады: суреттегі және үлгідегі фигуралардың түсінің сәйкестігі, бояу сапасы, визуалды-моторлық үйлестірудің ерекшелігі, қажетті фигураны табудағы қиындықтар, алынған кескіннің үлгі-суретке сәйкестік дәрежесі.

Қажет болған жағдайда балаға көмек көрсетіледі.

Көмек түрлері: ынталандырушы және ұйымдастырушылық көмек-көңіл көтеру, ынталандыру немесе зейінді шоғырландыру; түсіндірме көмек - нұсқауларды баяу қарқынмен қайталау, әр фигураны үлгі сияқты бояу керек.

Мақсаты. Жалпылау қабілетін анықтау, заттардың маңызды белгілерін саралау мүмкіндігі.

Ынталандыру материалы. 4 заттың стандартталған жиынтығы бейнеленген бес карта, олардың біреуін басқалармен ортақ маңызды белгілері бойынша топтастыруға болмайды, яғни ол артық

1-карта: капуста алма, қияр, қызылша;

2-карта: шорты, қалпақ, етік, күрте;

3-карта: қалам, пышақ, кітап, қарындаш;

4-карта: шкаф, орындық, үстел, есік;

5-карта: ұшақ, автобус, пароход, көлік.

Нұсқаулық. Суретті мұқият қара. Бұл жерде артық қандай зат бар? Неліктен? (Мұнда қандай зат кездейсоқ, қате болды?) Басқа заттарды бір сөзбен қалай атауға болатынын ойла? Көрсетілген ретпен бес карта көрсетіледі. Әрбір карта бойынша баланың толық жауабы хаттамаға енгізіледі.

Тексеру хаттамасы

Нәтижелерді бағалау

Жалпы деңгей. ОV = (V, + V, + V, + V, + V,)/5 Мұнда және одан әрі: ОУ — тапсырманы орындаудың жалпы деңгейі. V, V, V, V, V, — нақты тапсырманың орындалу деңгейі.

Нәтижелерді түсіндіру:

1-ші деңгей маңызды (жалпы) белгілерге сүйене отырып, объектілерді талдау, жалпылау, салыстыру және жіктеу қабілетінің жоғары қалыптасқанын көрсетеді. Бала негізгі және екінші белгілерді ажырата отырып, маңызды белгіні таңдауды қисынды түрде негіздей алады.

2-ші деңгей көрнекі материалды жалпылаудың жоғары қабілеттілігін көрсетеді. Бала объектілердің маңызды және маңызды емес белгілерін дәл ажырата алады, бірақ жалпылама сөзді әрдайым дәл анықтай бермейді.

3-ші деңгей осы жасқа тән көрнекі материалды жалпылау қабілетінің жеткілікті деңгейін көрсетеді. Бала өзіне белгілі заттар мен құбылыстарды талдай және жалпылай алады. Ол маңызды белгілерді маңызды емес, мысалы, функционалды белгілермен алмастыра отырып, белгілерді жалпылау процесінде қателіктер жібере алады, жалпылама сөзді әрдайым дұрыс таба алмайды.