Дәріс 9 Үлкен қан айналымы артериялары. Веналар Сабақтың мақсаты
жүктеу/скачать 25,82 Kb.
|
Дәріс 9 Үлкен қан айналымы артериялары
|
Дәріс 9 Үлкен қан айналымы артериялары.Веналар Сабақтың мақсаты: қан айналымының үлкен шеңберінің артерияларын зерттеу Үлкен қан айналымы шеңберінің тамырларын зерттеу 1. Дене діңінің артериялары 2. Бас артериялары 3. Кеуде және жамбас артериялары 4. Веноздық тамырлардың маңызы, дамуы және құрылымы туралы жалпы түсінік 5. Үлкен қан айналымы шеңберінің тамырлары 1. Қолқа – aorta-жүректің сол жақ асқазанынан шыққан кезде қолқа доғасын құрайды. Жарты айлық клапандар аймағында жүректің өзіне коронарлық (коронарлық) артерияларды бергеннен кейін, қолқа омыртқа денелеріне бағытталады, содан кейін артқа бұрылып, сакральды бөлімге дейін жалғасады. Қолқа доғасы-arcus aortae. Жүректің түбінде ірі қара мен жылқының қолқа доғасынан артериялардан басқа үлкен қысқа тамыр шығады – жалпы иық діңі – truncus brachiocephalicus communis. Екінші кеуде омыртқасының деңгейінде сол жақ субклавиялық артерия – a. subclavia sinistra, ал жалғасып жатқан Магистраль иық артериясы деп аталады-a. brachiocephalica, мойын мен бас үшін жалпы каротид магистралін беру оң жақ субклавиялық артерияға өтеді. Оң жақ субклавиялық аретрия-a. subclavia dextra-оң жаққа (сол жақ субклавиялық артерия солға) дәйекті түрде келесі тамырларды береді: 1) жалпы мойын діңі-truncus costo cervicalis (ортаңғы қабырға аралық, көлденең, терең мойын, омыртқа артериялары); 2) иық діңі – a. truncus omocervicalis жоғары және төмен тармақтарға бөлінеді; 3) ішкі кеуде артериясы-a. thoracica interna; 4) сыртқы кеуде аратериясы-a. thoracica externa Кеуде қолқасы-Aorta thoracica жұптасады: 1) сегменттік орналасқан қабырға аралық артериялар; 2) сагиттальды орналасқан өңеш-бронх магистралі; 3) краниальды диафрагмалық артериялар. Іштің аортасы – aorta abdominalis - диафрагмадан белдің соңына дейін үш жұпталмаған артерияны береді-целиак, краниальды және каудальды мезентериальды және жеті жұптасқан артерия бүйрек, ішкі тұқым (еркектерде), аналық без (әйелдерде) және бел (5 жұп). 2. Бас артериялары – магистральды тамырдың тармақтары - жалпы каротид магистралі - truncus bicaroticus communis, ол кеуде қуысында екі қуатты тармаққа бөлінеді - оң және сол жақ жалпы каротид артериялары-a. carotis communis dextra et sinistra. Желке-Атлант буынының астында жалпы ұйқы артериясы, ішкі ұйқы артериясын беру (малда жоқ) сыртқы ұйқы артериясына жалғасады. Сыртқы каротид артериясы - a. carotis externa-жақ буынының аймағында органдарға келесі негізгі тармақтарды береді: желке артериясы-a. occipitalis; жақ асты безінің ортаңғы артериясы - a.gl. submandibularis media; шайнау бұлшықетінің артериясы - a. masseterica; үлкен құлақ артериясы - a. auricularis caudalis; беткі уақытша артерия – a. temporalis superficialis; сыртқы жақ артериясы - a maxillaris externa; бет артериясы - a. facialis; ішкі жақ артериясы - a. maxillaries interna 3. Кеуде артериялары: аксиларлы артерия-a. axillaries; субкапулярлық артерия-a. subscapularis; иық артериясы-a. вrachialis; медианалық артерия-a. mediana Жамбас артериялары әрбір жамбас аяғы сыртқы мықын артериясынан қанмен қамтамасыз етіледі. Сыртқы мықын артериясы-a.iliaca externa. Одан шығатын округтік мықын терең және терең феморальды артериялар - a. circumflexa ilium profunda et a. profunda femoris. Сыртқы срамдық артерия-a. pudenda externa; феморальды артерия-a. femoralis; поплитальды артерия - a. poplitea-алдыңғы жіліншік артериясына бөлінеді - a. tibialis cranialis – және артқы жіліншік артериясы-a. tibialis caudalis 4. Веноздық тамырлар жүрек-тамыр жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады және артериялық және лимфа тамырларымен тығыз байланысты, жүрекке қан мен лимфа ағынын қамтамасыз етеді. Веноздық жүйе дренаждық функцияны лимфовенозды анастомоздар, трахея және оның магистральдарына құятын оң жақ кеуде лимфа жолдары арқылы орындайды. Тамыр түрлері. 1. веноздық магистральдар-ағзалар мен дене аймақтарынан қан жинайтын үлкен диаметрлі тамырлар 2. Жылуды реттеу және қан депонирлеу функциясын атқаратын ағзаішілік тамырлар. 5. Веналардың негізгі ерекшелігі-олар бес тармақ жүйесін құрайды: краниальды Вена кавасы, каудальды Вена кавасы, бауыр портал венасы, өкпе веналары (қан айналымының кіші шеңбері) және жүректің венасы – жүрек венасы. Үлкен қан айналымы шеңберінің тамырлары көбінесе тамырларға сәйкес келеді, олардың жанында олар тамыр – жүйке байламдарында жүреді. Алдыңғы немесе бас сүйек, Вена кавасы-V. cava cranialis-қанды бас, мойын, кеуде және кеуде аяқтарынан алыстатады. Ол медиастинальды парақшалар арасындағы субклавиялық артериялардан вентральды түрде өтеді. Мойын венасы, оң және сол жақ аксиларлы веналар, жатыр мойны және ішкі кеуде веналары краниальды қуыс Венаға құяды. Сыртқы мойын венасы-V. jugularis externa-жұптасқан, мойын астында терінің астында иық пен төс бұлшықеттерінен пайда болған мойын шұңқырында орналасқан. Бұл жерде, мойынның үшінші – төртінші омыртқасынан төмен, әдетте жануардан қан алынады. Мойын венасы сыртқы жақ венасының - V. maxillaries externa – және ішкі жақ венасының - V. maxillaries interna бірігуінен пайда болады. Кеуде қуысының тамырлары терең және үстірт болып бөлінеді. Кеуде қуысының терең тамырлары үшінші және төртінші саусақ тамырларынан пайда болған жалпы ергежейлі саусақ венасынан басталады. Бұл тамырлардан қан волярлы метакарпальға, содан кейін тиісті артериялардың жанында орналасқан ортаңғы, иық және аксиларлы тамырларға ағып кетеді. Кеуде қуысының беткі тамырлары терінің астында орналасқан және сыртқы және метакарпальды волярлық тамырлардың волярлық саусақтарынан басталады. Артқы қуыс вена-V. cava caudalis-жамбас тамырларынан, жамбас мүшелерінен, іш қабырғаларынан және іш мүшелерінен оң жақ атриумға қан тасымалдайды. Ол бесінші бел омыртқасының астынан, жалпы мықын тамырларының түйіскен жерінен басталады. Артқы қуыс Венаға, сыртқы ұяшық арқылы, содан кейін сыртқы мықын венасы арқылы қанның бір бөлігі желіннен ағып кетеді. Оның екінші бөлігі іштің тері астындағы венасы арқылы алдыңғы қуыс Венаға жіберіледі. Сонымен қатар, артқы қуыс Венаға 2-3 бауыр тамырлары арқылы ішектен, асқазаннан, көкбауырдан, ұйқы безінен қан енеді. Бұл қан алдын – ала портал венасына жиналады – V. porta-бауыр капиллярлары арқылы өтеді, содан кейін ғана артқы қуыс Венаға түседі. Жамбас мүшелерінің тамырлары терең және Үстірт (тері астындағы) болып бөлінеді. Терең тамырлар негізінен олар жүретін артерияларға сәйкес келеді және олардың атаулары бар. Беткі, тері астындағы тамырларға аяқтың беткі бөліктерінен қан ағызатын көптеген тамырлар жатады. Бақылау сұрақтары: 1. Қолқа қандай сегменттерге бөлінеді. 2. Қолқа доғасы дегеніміз не және ол дененің қандай аймақтарын қанмен қамтамасыз етеді (негізгі магистральдарды атаңыз)? 3. Қандай магистральдық ыдыс қанды басына бағыттайды және ол қайда өтеді ме? 4. Қандай магистральдық ыдыс қанды кеуде қуысына жеткізеді? 5. Қандай магистральдық ыдыс қанды жамбас мүшелеріне жеткізеді? 6. Веноздық жүйенің құрылымдық ерекшеліктері мен себептері қандай, олардың шартты? 7. Қандай негізгі тамырлар органдардан веноздық қанды қабылдайды, басында орналасқан ба? 8. Веноздық магистральдар қандай аймақтар мен мүшелерден алынады каудальды Вена кавасы? Оның топографиясын көрсетіңіз. 9. Кеуде және жамбас мүшелеріндегі тері астындағы сызықтарды сипаттаңыз. жүктеу/скачать 25,82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|