Дәріс есептеуіш желілердің ҚҰрылымы мен оларға жалпы шолу негізгі анықтамалар мен терминдер

- Media Access Control (MAC) – құралдарға қатынауды басқаратын деңгейасты.

ІЕЕЕ802 специафикациялары 12 стандартқа бөлінеді:
802.1

802.1 стандарты (Internetworking – желілерді біріктіру) МАС-деңгейде желіні басқару механизмдерін береді. 802.1 бөлімінде жергілікті желілерге қойылатын жалпы талаптар мен сипаттамалар, негізгі түсініктер мен анықтамалар беріледі, сондай-ақ логикалық адрестері олардың физикалық адрестеріне және керісінше түрленуіне тиісті арналық деңгейде маршрутизация жолы беріледі.

802.2 стандарты (Logical Link Control – логикалық байланысты басқару) LLC деңгейастының қызметін OSI моделінің арналық деңгейінде анықтайды. LLC ортаға қатынау әдістері мен желілік деңгейлер арасында интерфейсті қамтамасыз етеді.

802.3 стандарты (Ethernet Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection – CSMA/CD LANs Ethernet - Ethernet желілеріне тасушыны тексеріп және қақтығыстарды табумен бірге көптеп қатынау) тасушыны көрсетіп және қақтығыстарды табуы бар коллективті қатынауы және шиналық топологиясын қолданатын желілер үшін физикалық деңгей мен МАС деңгейастын сипаттайды. Бұл әдіске ұқсас әдіс Ethernet стандартының қатынау әдісі (10BaseT, 10Base2, 10Base5). CSMA/CD 802.3 әдісінде сондай-ақ Fast Ethernet (100BaseTx, 100BaseFx, 100BaseFl) технологиясы бар.

100Base-Tx – екіқосты шырмалған жұп. MLT-3 әдісін 4В/5В кодты 5-биттік бөліктік сигналдарды шырмалған жұп бойынша беруге қолданады, сондай-ақ порттың жұмыс режімін таңдауға арналған автотілдесу (Auto-negotiation) қызметі де бар.

100Base-T4 – төртқосты шырмалған жұп. Бұл әдісте 4В/5В кодтаудың орнына 8В/6Т кодтау қолданылады.

100BaseFx – көпмодты оптоталшық. Бұл спецификация Fast Ethernet хаттамасын кодтаудың жақсы тексерілген сызбанұсқасы мен FDDI стандартында бірнеше жылдар бойы қолданылып келе жатқан оптикалық сигналдарды беру негізінде, жартылайдуплексті және толықдуплексті режімдерде көпмодты оптоталшық бойынша жұмысын анықтайды. FDDI стандартындағыдай, әрбір түйін желімен (Rx) қабылдаушыдан және (Tx) бергіштен шыққан екі оптикалық талшық арқылы бірігеді.

Қатынаудың бұл әдісі жалпы шиналы желілерде қолданылады (оларға осы әдісті шығарған радиожелілер жатады). Бұл желінің барлық компьютерлері жаопы шинаға қатынай алады, сондықтан желінің кез келген екі түйіні арасында деректерді беру үшін қолданылады. Қосылу сызбанұсқасының қарапайымдылығы

Ethernet стандартының сәттілігін анықтаған факторлардың бірі. Барлық станциялар қосылған кабель коллективтік қатынау (multiply access – MA) режімінде жұмыс істейді деседі.

CSDA/CD қатынау әдісі желідегі барлық станциялардың дұрыс жұмыс істеуін кепілдейтін негізгі уақытша және логикалық сәйкестіктерді анықтайды.

Желі бойынша берілетін деректер нақты құрылымның кадрларына енгізіліп тағайындалу станциясының бірегей адресімен жабдықталады. Сосын кадр кабель бойынша беріледі. Кабельге қосылған барлыұқ станциялар кадрдың берілуін тани алады, ал кадрдің басындағы өзінің адресін таныған станция оның мазмұнын өзінің ішкі буферіне жазып алады да, алынған деректерді өңдеп, кабель арқылы кадр-жауапты береді. Бастапқы шығу көзі-станцияның адресі бастапқы кадрға енгізілген, сондықтан алушы станция жауапты кімге қайтару керектігін біледі.
802.4

802.4 стандарты (Token Bus LAN - Token Bus жергілікті желілері) маркерді берумен қатар шинаға қатынау әдісін анықтайды, оның бір мысалы ArcNet.

ArcNet-ке құралдарды қосқанда «шина» немесе «жұлдыз» топологиясын қолданады. ArcNet адаптерлері Token Bus (маркерлік шина) қатынау әдісін қолдайды және 2,5 Мбит/с өнімділікті қамтамасыз етеді. Бұл әдіс келесі ережелерді ұстанады:

• 
  желіге қосылған барлық құрылғылар беріліске (маркер) рұқсат алған соң ғана деректерді бере алады;
  
• 
  уақыттың кез келген сәтінде желідегі бір ғана станция мұндай құқыққа ие;
  
• 
  бір станциямен берілген кадр желідегі қалған барлық станциялармен бір мезгілде сарапталады.
  

802.5 стандарты (Тоken Ring LAN - Тоken Ring жергілікті желілері) маркерді берумен қатар сақинаға қатынау әдісін сипаттайды, ұқсас үлгісі - Тоken Ring.

Тоken Ring стандартының желілері Ethernet желілері сияқты деректерді берудің бөлінген ортасын қолданады, олар желінің барлық станцияларын сақинаға жинайтын кабельдің кесінділерінен құралған. Сақина жалпы бөлінетін қор есебінде қарастырылады және оған қатынау үшін Ethernet желілеріндегідей кездейсоқ алгоритмді емес ережеге сәйкес сақинаны қолдануға құқықтарын беретін станцияларға негізделген детерминацияланған алгоритмді қолданады. Сақинаны қолдану құқығы маркер немесе токен деп аталатын арнайы пішінді кадрдың көмегімен беріледі.