Атомдық ілімнің негізін қалаған ойшыл Левкипп (Vғ.б.э.д.) дүниені бөлінбейтін ұсақ атомдардан тұратынын, олар үнемі үздіксіз қозғалыста болып, бір- бірімен қосылып, барлық заттарды, құбылыстарды құрайтынын айтқан.
Атомистер
Левкипп
Демокрит
Демокриттің ұстазы әрі досы.
Аристотельдің айтуынша Левкипп Парменидтің (Элей мектебі) – сезімдік тәжірибемен материалдық денелердің қозғалысының мүмкін еместігі туралы пікірімен келіседі. Левкипп ғылым айналысуына жаңа ұғымдар: абсолюттік бос қуыс, осы бос қуыста атомдардың қозғалуы: механикалық қажеттілік ұғымы.
Демокриттің ілімі бойынша болмыс атомдардан тұрады, ал бейболмыс бос қуыстан тұрады. Ол екі бастаманы: атомдар және бос кеңестікті айтады. Атомдар, яғни бөлінбейтін бөліктер, өзгермейді: олар мәңгі, үнемі қозғалыста болады және тек пішіні, үлкендігі, орналасуы тәртібінде айырмашылық болады. Атомдардың бірігуінен денелер пайда болады, атомның құлауы денелердің жойылуына әкеледі.
Ешбір нәрсе себепсіз пайда болмайды, бірақ бәрі қандай да бір негізде және қажеттілікке байланысты пайда болады.
Левкипп (Аэция баяндамасында)
Қажеттілік және кездейсоқтық
Детерминизм принципі Детерминизм (лат. determino, анықтаймын) - шындық құбылыстары мен процестерінің өзара байланысы мен өзара тәуелділігі туралы ілім. Детерминизмнің негізі себептілік және заңдылықтар ұғымдарынан тұрады.
Ғылым дамуына үлкен үлес қосқан Демокриттің материя құрылысының атомдық теориясы болды. Оның ілімі бойынша, дүниедегі барлық нәрселердің түп негізі, бастамасы - сансыз көп атомдар. Атомдар бос кеңістікте қозғалады. Дүниедегі заттардың бәрі атомдардан тұрады. Адам жаны да атомдардан құралған. Атомдар шексіз, сондықтан кеңістік те шексіз.
Егер зат шексіз бөліне берсе, онда материя шексіз болып, нәтижесінде материя жоқ болар еді. Сондықтан материяның ары қарай бөлінбейтін шегі – ең ұсақ бөлігі болуы керек. Ол атом болып табылады. Оны ғылым кейін толығымен растады. Демокрит атомды логикалық жолмен тапты.
